Η έκφραση ιδεών και συναισθημάτων, σίγουρα δεν είναι προνόμιο των ενηλίκων. Τα παιδιά έχουν την ίδια και, ίσως, ακόμα μεγαλύτερη ανάγκη να επικοινωνήσουν αυτά που νιώθουν, πόσο μάλλον τώρα, βιώνοντας πρωτόγνωρες καταστάσεις λόγω του εγκλεισμού. Η δημιουργική γραφή τούς δίνει την ευκαιρία να αποτυπώσουν στο χαρτί με απόλυτη ελευθερία, όσα σκέφτονται, νιώθουν και φαντάζονται. Η Μίνα Γκρέκα, ως δασκάλα δημιουργικής γραφής, γνωρίζει καλά πώς να ενθαρρύνει ένα παιδί προς αυτή την κατεύθυνση. Μέσα από ενδιαφέροντα εργαστήρια, “αγκαλιάζει” τη δημιουργική σκέψη και έκφραση των παιδιών, τα οποία καλούνται να ανακαλύψουν τον μαγικό κόσμο της γραφής. Η ίδια, μας μιλά για τα δικά της συγγραφικά “ταξίδια”, τις ουσιαστικές αλλαγές που μπορεί να επιφέρει η δημιουργική γραφή σε ένα παιδί, τις συναισθηματικές αλληλεπιδράσεις, τα βιβλία και για όλα αυτά, που συνθέτουν ένα πολύχρωμο σύμπαν, φτιαγμένο από λέξεις…
Συνέντευξη στη Μαρία Μυλωνά
Πότε και πώς ξεκίνησε το δικό σου “ταξίδι” στη δημιουργική γραφή, και τελικά στη διδασκαλία της;
Σαν ενήλικας έχω παρακολουθήσει πολλά αξιόλογα εργαστήρια δημιουργικής γραφής, αλλά η δημιουργία του εργαστηρίου για παιδιά προέκυψε από μια πολύ βαθιά μου ανάγκη. Ήξερα ότι ήθελα να κάνω κάτι που να συνδυάζει τις δύο μεγάλες αγάπες μου: τα παιδιά και τη γραφή. Ως καθηγήτρια ξένων γλωσσών ήμουν κοντά και στα δύο, αλλά είχα πάντα την ανάγκη να κάνω κάτι που να αγκαλιάσει σε μεγαλύτερο βαθμό τα συναισθήματα και τη δημιουργική τους σκέψη. Έτσι, γεννήθηκε το εργαστήρι δημιουργικής γραφής για παιδιά, το οποίο βρίσκεται ήδη στον πέμπτο χρόνο του.
Σε ποιους χώρους έχει φιλοξενηθεί το εργαστήρι;
Στις βιβλιοθήκες της Καλαμαριάς και της Άνω Τούμπας, στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ., στο δημιουργικό βιβλιοπωλείο ‘’ Κάτι Γίνεται’’, σε φεστιβάλ της πόλης, σε δημόσιο σχολείο στις απογευματινές δραστηριότητες που διοργανώνουν οι Σύλλογοι Γονέων, αλλά και σε ιδιωτικό σχολείο στο νηπιαγωγείο. Τέλος, έχω συνεργαστεί με την ομάδα KIDOT και μέσω αυτής, το εργαστήρι έχει φιλοξενηθεί σε διάφορους χώρους με αυτοτελή εργαστήρια όπως για παράδειγμα στο Goethe Institut, Toms κ.α.
Η γραφή ήταν πάντα ο δικός σου προσωπικός τρόπος για να εκφράζεσαι;
Ναι, σχεδόν από τότε που άρχισα να γράφω, εμπιστευόμουν ό,τι σκεφτόμουν και ένιωθα στο ημερολόγιο μου, και σε γράμματα που αντάλλαζα με φίλες. Αλλά και μέσα στο σπίτι υπήρχε κρυμμένο ένα τετράδιο, στο οποίο γράφαμε με τη μαμά μου η μια στην άλλη σημειώματα, όποτε νιώθαμε ότι θέλαμε “να τα πούμε”.
Εκτός από τη διδασκαλία της δημιουργικής γραφής, έχεις ασχοληθεί ενεργά και με τη συγγραφή; Αγαπάς περισσότερο την πεζογραφία ή την ποίηση, και γιατί;
Ενώ αγαπάω πολύ την πεζογραφία, και θαυμάζω τους συγγραφείς που κατορθώνουν να κρατούν το ενδιαφέρον του αναγνώστη σε πολυσέλιδα μυθιστορήματα ή ακόμη και σε μυθιστορήματα σε τόμους. Όποτε εγώ η ίδια εκφράζομαι γραπτώς, το κάνω μέσω της μικρής φόρμας και της ποίησης. Στην ποίηση με γοητεύει ιδιαίτερα ο συμπυκνωμένος λόγος και τα παιχνίδια νοήματος και γλώσσας, όπου οι συσχετισμοί, οι συμβολισμοί και οι εικόνες έχουν τον κυρίαρχο λόγο. Στα άμεσα σχέδιά μου, είναι να συγκεντρώσω ποιήματά μου των τελευταίων χρόνων, σε μια συλλογή.
Το “ακροατήριό” σου απαρτίζεται από μικρά παιδιά. Πόσο εύκολο είναι για ένα παιδί να εκφραστεί μέσα από τον γραπτό λόγο, με βάση την εμπειρία σου; Η αχαλίνωτη φαντασία τους είναι κάτι που αποτυπώνεται επαρκώς στα γραπτά τους;
Σε κάποια παιδιά είναι πιο εύκολο και σε άλλα λιγότερο. Σε κάθε περίπτωση είναι κάτι που δουλεύεται και σ’ αυτό βοηθάει πάρα πολύ η επαφή του παιδιού με τα βιβλία. Υπάρχουν παιδιά που δείχνουν μια δυσκολία στη γραπτή έκφραση στην αρχή, και μετά, μόλις νιώσουν ότι κανείς δε θα κρίνει αν αυτό που γράφουν είναι σωστό ή λάθος, αφήνονται στην μαγεία του να αφηγηθούν μια ιστορία και ‘’λύνονται’’. Πολλά εμπνέονται από τις ιστορίες που διαβάζουμε στο εργαστήρι, κι άλλα φτάνουν να γράφουν μέχρι και δικές τους ιστορίες πολλών σελίδων σε συνέχειες!
Κάτι που θέλω να επισημάνω, αφορά την τάση των ενηλίκων να διορθώνουν τις ιστορίες, κι έτσι να επεμβαίνουν σε κάτι, που είναι πολύ προσωπικό. Θέλει μεγάλη προσοχή αυτό, γιατί τα παιδιά είναι πολύ ευαίσθητα στην κριτική. Ακόμη κι αν υπάρχουν κάποια λάθη στη γραπτή τους έκφραση, είναι πολύ καλύτερο να τα συζητήσουμε μαζί τους κάποια άλλη στιγμή, κι όχι όταν έρχονται ενθουσιασμένα να μας διαβάσουν αυτό που έγραψαν.
Τι θα θελες να πεις στους γονείς που δεν πιστεύουν ότι το παιδί τους θα καθίσει να γράψει και θα το κάνει με χαρά;
Πολλοί γονείς εκφράζουν πριν την έναρξη των συναντήσεων μια δυσπιστία, ως προς το αν το παιδί τους θα συγκεντρωθεί και θα γράψει ή αν θα του αρέσει μια δραστηριότητα, που έχει ως βάση της τα βιβλία και τη γραφή. Θα ήθελα να τους πω ότι, όταν η γραφή προσεγγίζεται με παιγνιώδη τρόπο, με στόχο να γράψουμε μια ιστορία που μας εκφράζει και να τη μοιραστούμε με τους άλλους, τότε μπορεί να γίνει πηγή ευχαρίστησης. Τα παιδιά δεν εξαναγκάζονται να γράψουν, αλλά εμπνέονται μέσα από μια ποικιλία ερεθισμάτων, και βιωματικά αντιλαμβάνονται ότι η γραφή είναι ένας τρόπος έκφρασης και μοιράσματος, όσων σκέφτονται και αισθάνονται. Πιστέψτε με, πως ακόμη και αν δεν γίνει από το πρώτο μάθημα, μετά από λίγα μαθήματα, γράφουν με πολλή χαρά και προσήλωση.
Από την εμπειρία σου έως τώρα σε ποιους τομείς βοηθιούνται τα παιδιά που παρακολουθούν το εργαστήρι; Ποιό είναι το μυστικό, ώστε ένα παιδί να “ανοιχτεί” και τελικά να μοιραστεί όσα σκέφτεται στο χαρτί;
Στο τέλος κάθε εργαστηρίου, ζητώ από τους γονείς να μου γράψουν λίγα λόγια, για το αν είδαν αλλαγές στα παιδιά και σε ποιους τομείς. Οι περισσότεροι μου ανέφεραν ότι τα παιδιά τους έπαψαν να φοβούνται τη γραφή ή να τη βλέπουν σαν κάτι καταναγκαστικό και βαρετό. Είδαν, επίσης, αλλαγές στον εμπλουτισμό του λεξιλογίου και βελτίωση στη χρήση της γλώσσας. Πολλοί μου αναφέρουν, ότι τα παιδιά απέκτησαν μια εξοικείωση με τη γραπτή έκφραση, σε σημείο που αναλαμβάνουν πλέον να κάνουν μόνα τους, χωρίς καμία βοήθεια της γλωσσικές ασκήσεις του σχολείου, αλλά και ότι άρχισαν να γράφουν από μόνα τους ιστορίες σε συνέχειες. Τέλος, υπήρχαν και κάποιοι, που μου ανέφεραν ότι μέσα από την ομάδα τα παιδιά απώθησαν μια κάποια εσωστρέφεια, και εκφράζονταν με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση μπροστά σε άλλους.
Το μυστικό είναι κάτι να μη γίνεται ως εξαναγκασμός, αλλά μέσα από μια χαλαρή, παιγνιώδη προσέγγιση. Οι ιστορίες και τα παραμύθια είναι κάτι πολύ δυνατό, και τα παιδιά το νιώθουν αμέσως. Αντιμετωπίζουν τις δικές τους ιστορίες και των άλλων με σεβασμό.
Πώς είναι να εμψυχώνεις μια ομάδα παιδιών, με κύριο χαρακτηριστικό τη γραφή;
Όπως σε κάθε ομάδα που θέλει να λειτουργεί σωστά, είναι σημαντικό να γίνει από την αρχή αντιληπτό ότι τη διέπουν αρχές, όπως ο σεβασμός και ότι κανένας δε θα κριθεί. Η υποστηρικτική ατμόσφαιρα που δημιουργείται, ευνοεί την ελεύθερη έκφραση των παιδιών και την απελευθέρωση της φαντασίας τους, κάτι που συμβάλλει στην εξέλιξη της σκέψης τους.
Όταν κάποιος δουλεύει με παιδιά, λένε ότι με έναν τρόπο δε χάνει ποτέ την παιδικότητά του. Εσύ τι αποκομίζεις συναισθηματικά από αυτή την αμοιβαία αλληλεπίδραση;
Είναι αλήθεια αυτό! Με κάποιον τρόπο νιώθω ότι θεραπεύω ή προσεγγίζω το παιδί μέσα μου, και κάθε φορά που συντονίζομαι μαζί τους κάνουμε πολύ καλή παρέα. Νομίζω πως και αυτά βλέπουν σε μένα πιο πολύ μια φίλη, “μια παραμυθού”.
Σαν παιδί, ποια ήταν τα αγαπημένα σου βιβλία; Υπάρχουν κάποια από αυτά, που μέχρι και σήμερα προτείνεις στους μαθητές σου;
Αγαπούσα πολλούς και διάφορους συγγραφείς, είχα ξεχωρίσει όμως την Christine Nöstlinger.
Στα βιβλία της με γοήτευε το χιούμορ και ότι προσέγγιζε τα προβλήματα των ηρώων της, μέσα από μια ανάλαφρη και κωμική πλευρά. Ένιωθα σαν να είχα μια σύμμαχο απέναντι στις ανασφάλειες και τα θέματα, που προέκυπταν σ’ εκείνη την ηλικία.
Δε συνηθίζω να προτείνω βιβλία που μου άρεσαν ως παιδί. Μοιράζομαι, όμως, μαζί τους, όσα βιβλία γοητεύουν το παιδί μέσα μου τώρα, αφού σχεδόν σε κάθε συνάντηση τους διαβάζω είτε ολόκληρο βιβλίο είτε απόσπασμα. Mια από τις μεγαλύτερες χαρές μου ήταν και είναι ακόμη, να “βουτήξω” στον κόσμο των βιβλίων και να διαλέξω αυτά που με εκφράζουν. Αυτό προτείνω και στα παιδιά να κάνουν.
Με το τέλος της καραντίνας, έχεις προγραμματίσει κάποια σεμινάρια και πού; Θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μας κάποια από τα σχέδιά σου;
Δεν έχω προγραμματίσει ακόμη κάτι, αλλά η μεγάλη μου επιθυμία είναι η χαρά της γραφής και της ανάγνωσης να φτάσει παντού, σε όλα τα παιδιά με τρόπο συστηματικό, όπου κι αν ζουν, ανεξαρτήτως από το βιοτικό τους επίπεδο. Προς αυτή την κατεύθυνση έχω σκοπό να κινηθώ. Όταν πάρουν οι σκέψεις μέσα μου πιο ξεκάθαρη μορφή, θα επικοινωνήσω τις νέες δράσεις μέσω του προφίλ μου στο facebook.
Υπάρχει κάποιο γραπτό παιδιού που σε εντυπωσίασε και έχει χαραχτεί στη μνήμη σου;
Oι εικόνες μιλούν…
Αν η ζωή σου ήταν βιβλίο, τι είδους βιβλίο θα ήταν;
Δύσκολο να απαντήσω σ’ αυτή την ερώτηση, καθώς δε νομίζω ότι εμπίπτει σε μια και μόνο κατηγορία. Γενικεύοντας, θα έλεγα ότι θα ήθελα να είναι ένα βιβλίο, που όταν ανοίγει, γεμίζει τους άλλους με αισιοδοξία και δύναμη.
Αν είχες μία και μόνο ευχή για το μέλλον;
Η ευχή μου είναι να δοθεί σε όλους τους ανθρώπους, η ευκαιρία να παλέψουν για τα όνειρα τους και να τα πραγματοποιήσουν. Θα ήθελα με την ευκαιρία να πω ένα μεγάλο ευχαριστώ σ’ αυτούς που με εμπιστεύτηκαν από τα πρώτα μου βήματα, συνεργάτες αλλά και γονείς, που στην πορεία γίναμε φίλοι. Όταν βρίσκεις ανθρώπους με τους οποίους σε συνδέουν οι ίδιες αξίες, βαδίζεις με μεγαλύτερη σιγουριά και αυτοπεποίθηση, γνωρίζοντας πως μοιράζεστε ένα κοινό όραμα, κι αυτό είναι αναμφίβολα πολύ σημαντικό! Ευχαριστώ πολύ τις Πυγολαμπίδες και την Ιωάννα Σεραφειμίδου για όλη την ενθάρρυνση και τη στήριξη!
Πού μπορεί να σε βρει κάποιος που ενδιαφέρεται για τα μαθήματα δημιουργικής γραφής;
Μέσω του προφίλ μου στο Facebook μπορεί όποιος ενδιαφέρεται, να ενημερωθεί για μελλοντικές δράσεις, αλλά και να επικοινωνήσει μαζί μου.
Φωτογραφίες: Mυλωνά Μαρία & Shutterstock
