Απόσπασμα από το βιβλίο “Ξαναστέκομαι στα πόδια μου”, της Καλλιόπης Εμμανουηλίδου
Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο
Στη ζωή μας συχνά αυτά που νιώθουμε και ο τρόπος που συμπεριφερόμαστε έχει να κάνει με την υλοποίηση ενός σεναρίου που γράφτηκε για μας. Η ανατροφή, τα μαθήματα που μας έδωσαν, ο τρόπος που μας αντιμετώπισαν, το πώς μας σύγκριναν με άλλους, η αυτοεκτίμηση που διαμορφώσαμε, όλα αυτά καθορίζουν το σενάριο αυτό. Διάφορες κουβέντες μπορεί να εκφράζουν προσδοκίες και έτσι ανταποκρινόμαστε σε αυτές, είτε το θέλουμε είτε όχι. Μια από τις πιο επικίνδυνες για τον ανθρώπινο ψυχισμό ετικέτες είναι όταν χαρακτηρίζουμε κάποιον ως «βράχο».
«Αυτός είναι ο βράχος της οικογένειας».
«Όλα τα αντέχει».
«Είναι κυματοθραύστης, αυτή δέχεται όλα τα χτυπήματα».
«Είναι ο δυνατός της υπόθεσης».
«Όλοι πάνω του στηρίζονται».
«Δεν έχει ανάγκη αυτός».
«Είναι μηχάνημα, δεν καταλαβαίνει τίποτα».
«Είναι η κολόνα του σπιτιού, κρατάει τους πάντες σε ισορροπία».
H υιοθέτηση ενός ψεύτικου προσωπείου μας αποξενώνει από τον ίδιο μας τον εαυτό και κυρίως μας κάνει να νιώθουμε ντροπή για οποιαδήποτε συναισθήματα αδυναμίας. Οι άνθρωποι που έμαθαν από νωρίς να δείχνουν δυνατοί, χωρίς να αφήνονται να κλάψουν, να διαμαρτυρηθούν ή να λυγίσουν, συνήθως καταλήγουν να υπομένουν τα πάντα αγόγγυστα. Ο εαυτός τους όμως δεν ξεχνάει ποτέ τα καταπιεσμένα συναισθήματα. Δεν ξεχνούν αυτό το βάναυσο συνήθειο της υποκρισίας και ο αληθινός τους εαυτός βγαίνει στην επιφάνεια με διάφορες μορφές, όπως οι ψυχικές διαταραχές.
Ορισμένες διαταραχές διάθεσης και αγχώδεις διαταραχές, όπως η κατάθλιψη και η διαταραχή πανικού, αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα για τον τρόπο που ο εαυτός μας διαμαρτύρεται για όσα κρύβει μέσα του, πίσω από την πανοπλία του «δυνατού». Στις κρίσεις πανικού, ο εαυτός μας χρησιμοποιεί τον πιο εμφανή τρόπο, τα ψυχοσωματικά συμπτώματα, ώστε να τραβήξει την προσοχή μας και να μας «πει» να αντιμετωπίσαμε επιτέλους όλα εκείνα τα συναισθήματα και τις σκέψεις που μάθαμε να κρύβουμε. Ζαλάδες, ταχυπαλμίες, αίσθηση πνιγμού, δύσπνοια, ίλιγγοι, θολή όραση, πονοκέφαλοι, προβλήματα στο πεπτικό μας σύστημα, υψηλή πίεση αποτελούν ορισμένα από τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα.
Η κρίση πανικού είναι μια τρομακτική εμπειρία που αφήνει τα σημάδια της με τη μορφή του φόβου ότι θα ξανασυμβεί. Αν όμως παραμερίσουμε τον φόβο αυτό, πάρουμε μια βαθιά ανάσα και αποφασίσουμε να την αντιμετωπίσουμε ως το καμπανάκι κινδύνου που μας κρούει ο εαυτός μας, τότε θα έχουμε την ευκαιρία να βελτιώσουμε σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα της ζωής μας. Προς το παρόν ας μείνουμε με αυτές τις σκέψεις, γιατί θα αναλύσουμε το θέμα των κρίσεων πανικού παρακάτω σε αυτό το βιβλίο.
Ο άνθρωπος-βράχος λοιπόν προσπαθεί να κρατάει τη ζωή του υπό έλεγχο. Νιώθει ασφαλής και δυνατός, όταν έχει επίγνωση των καταστάσεων γύρω του και θεωρεί τα πράγματα αναμενόμενα, προβλέψιμα, γνώριμα. Ακόμα όμως και στο απρόσμενο, μαθαίνει να σφίγγει τα δόντια και να κρατάει μέσα του τα πραγματικά του συναισθήματα. Στηρίζει τους άλλους, είναι βοηθητικός, αφήνει να κλάψουν οι άλλοι στον ώμο του και αντλεί κάποια ικανοποίηση από αυτό. Κατά βάθος όμως μένει με ένα μεγάλο παράπονο και αναρωτιέται γιατί δεν του προσφέρουν οι άλλοι παρόμοια συμπαράσταση στη ζωή. Όμως ο ίδιος στέλνει τέτοια σήματα, ότι μπορεί και μόνος του, ότι δεν έχει ανάγκη τους άλλους, ότι είναι δυνατός.
Οι άλλοι λοιπόν προσδίδουν σε ορισμένους ανθρώπους το χαρακτηριστικό του ανθεκτικού βράχου που αντέχει τα πάντα για τους δικούς τους λόγους. Όπως για να απαλλαγούν από την υποστήριξή του – ένας βράχος δεν έχει ανάγκη κανέναν, οπότε γλιτώνουν από την έγνοια του. Ένας βράχος επίσης τους δίνει την παρηγορητική ψευδαίσθηση ότι οι άνθρωποι δεν είναι ευάλωτα και ευαίσθητα όντα, αλλά υπάρχουν και οι γενναίοι, οι δυνατοί, αυτοί που νικούν το κακό και βγαίνουν νικητές, αντέχοντας τα πάντα.
Ο άνθρωποι όμως δεν είναι βράχοι. Σίγουρα υπάρχουν κάποιοι πιο ώριμοι, πιο εξασκημένοι, πιο συνετοί, πιο στωικοί, πιο υπομονετικοί, πιο αποτελεσματικοί στη διαχείριση δύσκολων συναισθημάτων. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι αυτούς τους ανθρώπους μπορούμε να τους εγκαταλείψουμε, για να τα βγάλουν πέρα μόνοι τους. Αυτό δεν σημαίνει ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν ανάγκες και δεν χρειάζονται βοήθεια και υποστήριξη. Όλοι έχουν το δικαίωμα να πονέσουν, να θρηνήσουν, να δυσκολευτούν, να κλονιστούν και άρα να δεχτούν συμπόνια, αγάπη, φροντίδα.
Λίγα Λόγια για το βιβλίο
Το βιβλίο «Ξαναστέκομαι στα πόδια μου» αποτελεί έναν οδηγό ανάπτυξης της ψυχικής ανθεκτικότητας. Συγκεκριμένα, περιγράφει πώς οι άνθρωποι μπορούν να αποκτήσουν (ιδανικά από μικρή ηλικία, αν και ποτέ δεν είναι αργά) την ικανότητα να είναι προσαρμοστικοί στις νέες καταστάσεις της ζωής, χωρίς να χάνουν τη «γη κάτω από τα πόδια» τους. Αρχικά θίγονται ορισμένα σημαντικά ζητήματα, όπως είναι η σύγκριση με τους «τέλειους» άλλους, η επίδραση των social media, η νοοτροπία του «γιατί συμβαίνουν όλα σε μένα» και ο φόβος της χαράς. Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου περιγράφεται η έννοια της ψυχικής ανθεκτικότητας μέσα από βήματα αυτό-φροντίδας που αφορούν τον ύπνο, τη διατροφή, την άσκηση, τις σχέσεις, την αυτοεκτίμηση, τη συναισθηματική νοημοσύνη και ορισμένες ακόμα σημαντικές συνήθειες προς κατάκτηση.
Στο τρίτο μέρος αναπτύσσεται η έννοια της κρίσης και η γενική αναμενόμενη συναισθηματική πορεία που ακολουθεί η ανθρώπινη ψυχή, όταν έρχεται αντιμέτωπη με αντιξοότητες. Σε αυτήν την ενότητα αναλύονται ζητήματα όπως η μοιρολατρία, η περίπτωση του ανθρώπου «βράχου» που όλα τα αντέχει, πώς μπορούμε ένα πάθημα να το μετατρέψουμε σε πολύτιμο μάθημα, η σημασία της αυτό-φροντίδας, η θεραπευτική αξία του κλάματος, η συνεισφορά της επαγγελματικής βοήθειας, ενώ παρατίθεται ως παράδειγμα πώς λειτουργούν οι κρίσεις πανικού σε σχέση με τις κρίσεις της ζωής. Στο τελευταίο μέρος του βιβλίου θίγονται συγκεκριμένες περιπτώσεις κρίσεων: απόλυση, θάνατος, ασθένεια, χωρισμός και το ειδικό θέμα του πώς αντιμετωπίζουν τις κρίσεις τα παιδιά. Δίνονται περιγραφές των αναμενόμενων συναισθημάτων και προτείνονται πρακτικές συμβουλές για τη διαχείριση κάθε μορφής αντιξοότητας.
Η φιλοσοφία του βιβλίου έχει ως κεντρικό πυρήνα ότι χρειάζεται να φροντίζουμε τον εαυτό μας με τρυφερότητα και αγάπη, να υπομένουμε καρτερικά μεν την κρίση, όσο κρατάει, αλλά στο τέλος να μετατρέπουμε την εμπειρία αυτή σε ένα πολύτιμο μάθημα ζωής, που μπορεί να μας αφήσει σοφότερους και ακόμα και με ανώτερη ποιότητα ζωής, αφού θα έχουμε μάθει πια ότι οφείλουμε να δώσουμε στον εαυτό μας περίσσια αγάπη και φροντίδα!
