Γράφει o Δημήτρης Σαββόπουλος | Gametravellers

Η λέξη “παιχνίδι” μπορεί να παραπέμπει σε ποικίλες θεματικές.

Παραδοσιακά παιχνίδια, επιτραπέζια, θεατρικό παιχνίδι, ομαδικά κατασκηνωτικά παιχνίδια, παιχνίδια-αγωνίσματα, παιχνίδια πάρτι ή ακόμα και θεραπευτικό παιχνίδι.

Πραγματικά, είναι αξιοθαύμαστο πόσες εφαρμογές συνεχίζει να βρίσκει το παιχνίδι σε μια κοινωνία που η τεχνολογική ευκολία απομονώνει και εκφράζει την ανάγκη για πραγματική επικοινωνία. Το παιχνίδι προσφέρει απλόχερα την δυνατότητα της επικοινωνίας καθώς οι παίκτ(ρι)ες οδεύουν προς κάποιο ζητούμενο είτε ως ανταγωνιστές είτε ως συνεργάτες.

Αυτό που συναντάται συνηθέστερα σε εκπαιδευτικούς οργανισμούς είναι ανταγωνιστικά παιχνίδια μικρής διάρκειας που έχουν ορισμένο γνωστικό στόχο και στοχεύουν καταρχάς στη διασκέδαση του μαθητικού δυναμικού και κατά δεύτερον στη δημιουργία μιας θετικής άποψης για το μάθημα στο οποίο εντάσσεται το εκάστοτε παιχνίδι.

Κάποιοι μαθητές/τριες χάνουν και κάποιοι κερδίζουν. Κάποιοι ίσως βαρεθούν, καθώς δεν θα είναι πάντα το επίκεντρο της προσοχής ή επειδή δε βρίσκουν λόγο για να παίξουν. Το πιθανότερο είναι ότι στο τέλος του παιχνιδιού δε θα μπορέσουν να αποχωρήσουν όλοι ευχαριστημένοι διότι κάποιοι θα αυτοχαρακτηριστούν ως ηττημένοι.

Συνεπώς, το γνωστικό αποτέλεσμα που μπορεί να αποκτηθεί μέσα από το παιχνίδι, θα παραμεριστεί από το αρνητικό βίωμα του αποτελέσματος του παιχνιδιού. Όλα τα παραπάνω θα μπορούσαν να αποφευχθούν μέσα από ένα εκπαιδευτικό, συνεργατικό παιχνίδι.

Εξ’ ορισμού, στο συνεργατικό παιχνίδι, οι παίκτ(ρι)ες νικάνε ή χάνουν όλοι μαζί, ως ομάδα. Έχει εξαρχής έναν σκοπό που εντάσσεται σε ένα σενάριο το οποίο ανακοινώνεται στο μαθητικό δυναμικό. Το σενάριο αυτό, και οι κανόνες του, αναγκάζουν τους μαθητές/τριες να συνεργαστούν, να συζητήσουν και να πάρουν αποφάσεις.

Είναι βιωματικό και διαδραστικό σε όλες τις φάσεις του καθώς οι συμμετέχοντες/ουσες πρέπει να παρακολουθούν με προσοχή την εξέλιξη του παιχνιδιού ώστε να ανταποκριθούν και να επιτύχουν το ζητούμενο. Το παιχνίδι μπορεί να έχει πολλαπλούς γνωστικούς στόχους, που όμως είναι καλά κρυμμένοι στο σενάριο χωρίς να αποκαλύπτονται στους μαθητές/τριες.

Εν τέλει, το ίδιο το παιχνίδι ωθεί τους συμμετέχοντες/ουσες να αποχαρακτηρίσουν τους εαυτούς τους από μαθητές και μαθήτριες και να είναι απλά παίκτες και παίκτριες με έναν κοινό σκοπό, αυτόν της ολοκλήρωσης του παιχνιδιού.

Άρα, ενώ η γνώση είναι βασικός στόχος, οι παίκτ(ρι)ες δεν εμπλέκονται με στόχο την απόκτησή της αλλά τη διασκέδασή τους. Συνεπώς, μαθαίνουν, χωρίς να μπουν σε μια τυπική μαθησιακή διαδικασία. Παρασέρνουν ο ένας τον άλλον προς τον κοινό στόχο, συνεργάζονται, διαφωνούν, βρίσκουν λύσεις και διεξόδους φέροντας ίσο μερίδιο ευθύνης για την επερχόμενη νίκη ή ήττα.  Ίσως το βασικότερο αίτιο για να αποθαρρύνει κάποιον από τη χρήση του εκπαιδευτικού, συνεργατικού παιχνιδιού, είναι ο σχεδιασμός του.

Η προετοιμασία και η εκτέλεσή του είναι επίσης καθοριστικής σημασίας καθώς αυτοί που το διεξάγουν θα πρέπει να έχουν προβλέψει όλες τις πιθανές αντιδράσεις των παικτ(ρι)ών και τον τρόπο που θα τις αντιμετωπίσουν με επιτυχία.

Παρόλ’ αυτά, η ικανοποίηση των παικ(τρι)ών σε συνάρτηση με το γνωστικό αποτέλεσμα είναι παραπάνω από ανταποδοτικά καθώς οι παίκτ(ρι)ες εμπλέκονται σε μια πρωτόγνωρη, βιωματική εμπειρία!

Η ομάδα των Game Travellers είναι υπέρμαχος αυτής της εκπαιδευτικής φιλοσοφίας που επιστρατεύει το παιχνίδι ως εργαλείο διασκεδαστικής μάθησης με σκοπό και νόημα. Έχοντας δημιουργήσει αρκετά εκπαιδευτικά, συνεργατικά παιχνίδια-προγράμματα που πρεσβεύουν την έννοια του διαδραστικού και βιωματικού, σας προσκαλούν να μάθετε… παίζοντας!

Λίγα λόγια για τον Δημήτρη Σαββόπουλο

Ο Δημήτρης Σαββόπουλος, εκπαιδευτικός, εμψυχωτής ομάδων και game designer, σχεδιάζει παιχνίδια για όλες τις ηλικίες καθώς πιστεύει ότι το παιχνίδι είναι μια ασπίδα που προστατεύει τη ζωή και δημιουργεί ανθρώπους.

Ο Δημήτρης είναι ο game designer της ομάδας των Game Travellers, που δραστηριοποιούνται στη Θεσσαλονίκη και τους γύρω νομούς, διοργανώνοντας παιχνίδια σε σχολεία, σε εταιρίες, σε πάρτι ή σε διάφορους ιδιωτικούς χώρους. Οι Game Travellers είναι ομάδα δημιουργίας πρωτότυπων, διαδραστικών παιχνιδιών με σενάριο και στοχοθεσία που ασκούν επιρροές από live-action παιχνίδια ρόλων, ομαδικά κατασκηνωτικά ή επιτραπέζια παιχνίδια. Πάντα υπάρχει δράση, είτε με φυσική κίνηση είτε μέσω συζητήσεων προς λήψη αποφάσεων, ή συνηθέστερα με συνδυασμό των παραπάνω.

Οι Game Travellers διενεργούν εκπαιδευτικά, συνεργατικά παιχνίδια, κατά κύριο λόγο, σε δημοτικά σχολεία και νηπιαγωγεία. Κάθε εκπαιδευτικό, συνεργατικό παιχνίδι εντάσσεται σε μια συγκεκριμένη θεματική (π.χ. ανακύκλωση, πολιτιστική κληρονομιά, προστασία των θαλασσών κ.α.).  Μπορείτε να δείτε περισσότερα στην ιστοσελίδα τους www.gametravellers.gr , στην ενότητα ‘Τα παιχνίδια μας’ κάτω από τον τίτλο ‘Εκπαιδευτικά προγράμματα-παιχνίδια’. Μπορείτε επίσης να επικοινωνήσετε τηλεφωνικά μαζί τους στο 6909146091 ή μέσα από τα social media.

Γράφει ο Ηρακλής Λαμπαδαρίου, Φιλόλογος-Δημιουργός των Εκδόσεων Σαΐτα

Αναζητάτε συνεχώς καινούριους τρόπους για να εκπαιδεύσετε τα παιδιά σας. Και προσπαθείτε οι τρόποι αυτοί να είναι ευχάριστοι, ελκυστικοί, χωρίς να σας δημιουργούν την αμφιβολία «τώρα έγινε αυτό κατανοητό ή απλώς κουνά συγκαταβατικά το κεφαλάκι του;» Ένα τέλος λοιπόν στην αναζήτησή σας μπορούν να δώσουν τα κινούμενα σχέδια!

Μαγνητίζουν την προσοχή κάθε παιδιού, το ενδιαφέρον παραμένει αμείωτο μέχρι το τέλος της ταινίας και φυσικά οι ήρωες με τις ατάκες τους και τον τρόπο που καταφέρνουν να ξεπεράσουν τα εμπόδια και να πετύχουν τον στόχο τους, ακολουθούν τη σκέψη του παιδιού και μετά τους τίτλους του τέλους. Το μόνο που χρειάζεται για να εφαρμόσετε με επιτυχία τον συγκεκριμένο τρόπο εκπαίδευσης με τα πολλαπλά οφέλη, είναι να μην ξεχνάτε πως το παιδί βλέπει την ταινία ενώ εσείς, τη μελετάτε. Γιατί μόνον έτσι θα μπορέσετε να αξιοποιήσετε στο μέγιστο τον τρόπο αυτό.

– χαρακτήρες: καλοί, κακοί, ευκολόπιστοι, επιφυλακτικοί, φοβισμένοι, εχθρικοί, διστακτικοί, ντροπαλοί, δυναμικοί και τόσοι άλλοι, σας προσφέρουν μια σημαντική πηγή απ’ όπου μπορείτε να αντλήσετε στοιχεία και συμπεριφορές για να τις αντιστοιχήσετε με αυτές ανθρώπων που συναντούν καθημερινά τα παιδιά σας. Θα ξέρετε με τον τρόπο αυτό ότι όταν αναφέρεστε σ’ έναν χαρακτήρα «κακό», το παιδί θα αντιλαμβάνεται άμεσα και θα συνδέει τον χαρακτήρα με μια συγκεκριμένη συμπεριφορά. Χωρίς άσκοπες και κουραστικές περιγραφές, έρχεστε κατευθείαν στην καρδιά αυτού για το οποίο θέλετε να του μιλήσετε.

– γεγονότα: όλα τα προβλήματα, τα εμπόδια, οι αναποδιές, η αντιμετώπισή τους μπορούν να αξιοποιηθούν από εσάς για να παρακινήσετε το παιδί σας να μην εγκαταλείψει μια προσπάθεια ή έναν στόχο. Μπορείτε να το εμψυχώσετε ουσιαστικά καθώς με την αναφορά στην επιτυχία των αγαπημένων του ηρώων να αντιμετωπίσουν ένα πρόβλημα, ενισχύετε την αυτοπεποίθησή του. Του δίνετε την απαιτούμενη σιγουριά και ένα καλό κίνητρο για να τα καταφέρει σε όποια δυσκολία καλείται να αντιμετωπίσει.

– ατάκες: μόνα τους θα σας δείξουν ποιες ατάκες των ηρώων θα πρέπει να ξεχωρίσετε και να θυμάστε. Μπορείτε λοιπόν να τις συγκρατήσετε και να τις αναφέρετε όταν θα θέλετε χωρίς πολλά, περιττά τις περισσότερες φορές, λόγια, να παρακινήσετε το παιδί σας ή να το βοηθήσετε να ξεπεράσει κάτι που το απασχολεί. Οι ατάκες παίζουν τον ρόλο των λέξεων/φράσεων-κλειδιά, επηρεάζοντας άμεσα την ψυχολογία του παιδιού καθώς θυμάται χαρακτήρες, καταστάσεις και συναισθήματα. Θα δείτε ότι και το παιδί σας μόλις αντιληφθεί ότι κάτι σας απασχολεί, θα προσπαθήσει να σας εμψυχώσει με μια ατάκα που ξεχώρισε από κάποιο κινούμενο σχέδιο.

Καθώς εξοικειώνεστε με τον συγκεκριμένο τρόπο εκπαίδευσης και διαπαιδαγώγησης του παιδιού σας, θα μπορέσετε να εντοπίσετε και να αναπτύξετε κι άλλες, πολλές μεθόδους αξιοποίησης των κινουμένων σχεδίων.

Την προηγούμενη εβδομάδα πήγα στην Έκθεση που παρουσίαζε το Goethe “Μαθηματικά χειροπιαστά” με την οποία εντυπωσιάστηκα και θα ήθελα να δώσω “συγχαρητήρια για τη διοργάνωση και την ιδέα”.

Η Ολυμπία είναι μικρή ακόμα για να καταλαβαίνει από μαθηματικά, αλλά αυτό δεν την εμπόδισε από το να παίξει, να επεξεργαστεί τα ζάρια, να αφήσει μπαλίτσες να κυλίσουν προς τα κάτω, να παίξει με σχήματα, σαπουνόφουσκες και πολλά ακόμα!

{μαθηματικά} τι σκέφτεσαι όταν ακούς αυτή τη λέξη; Σίγουρα όχι παιχνίδι και σίγουρα όχι το πρόσωπο ενός ευτυχισμένου δίχρονου. Αν κάνω λάθος, μάλλον είσαι από κάποια άλλη χώρα.

Όμως η ιστορία δε σταματάει εδώ.

Περάσαμε ωραία, ήπιαμε καφέ με μια φίλη και το παιδί της στο υπέροχο υπαίθριο καφέ του Λαογραφικού Μουσείου (για όσο το επιτρέπει ο καιρός) και προς το τέλος της βραδιάς είδα τη Στέλλα.

Η Στέλλα Παπαϊωάννου έχει το wooden art for crafts, που ασχολείται με υλικά χειροτεχνίας από ξύλο για ζωγραφική, decoupage, κολλάζ, scrapbooking και άλλες τεχνικές. Μου την είχε συστήσει μια φίλη μου, γιατί έκανε, μου είπε, υπέροχα χειροποίητα κουκλόσπιτα.

Ήθελα να πάρω ένα για την Ολυμπία οπότε σκέφτηκα (μια που την είδα) να την ρωτήσω αν κάνει και μινιατούρες έπιπλα ώστε να το εξοπλίσω! Η απάντησή της ήταν αρνητική και προσφέρθηκε να μου συστήσει κάποιον, από όπου θα μπορούσα να βρω πολύ ιδιαίτερα κομμάτια. Όταν την ρώτησα από που προμηθεύεται αυτή, τότε ξεκίνησε μια ολόκληρη ιστορία.

Αυτή, η δική μου ιστορία. Που συνδέεται με την έκθεση που προανέφερα (και που έκανε τα μαθηματικά παιχνίδι) και την δημιουργικότητα που όλοι οφείλουμε να βρούμε ξανά.

Τι είναι παιχνίδι και τι είναι μάθηση; Που πήγε η φαντασία; Πότε ξεχάσαμε να δημιουργούμε;

Μεγαλωμένοι από μια στερημένη γενιά, που φρόντισε να μας τα έχει όλα έτοιμα και γυαλιστερά, την barbie και το λαχταριστό σπιτάκι της, τα αυτοκινητάκια και τα πλαστικά ή ξύλινα στρατιωτάκια, τα βιβλία με την έτοιμη γνώση και την προώθηση της παπαγαλίας, ακόμα ψάχνω την χαμένη μου παιδικότητα. 

Μας στέρησαν την φαντασία, μας ξερίζωσαν τα χέρια και το μυαλό. Σκληρό. Μα έτσι νιώθω. Εγώ, η “εναλλακτική”, θέλω τις έτοιμες μινιατούρες. Τα έτοιμα, γρήγορα παιχνίδια. Δεν είναι άσχημα και αυτά, μα έχω χρόνο για να παίξω. Έχω χρόνο πολύ μαζί με το παιδί μου.

Η Στέλλα μου μίλησε για χρώματα. Για ανακύκλωση. Για τα υλικά της φύσης. Για το πως μπορώ να φτιάξω μια κουρτίνα στο κουκλόσπιτο και πόση αξία μπορεί να αρχίσει να παίρνει το εσωτερικό χαρτονάκι από το χαρτί υγείας. Για την αξία της εφευρετικότητας και της χρήσης απλών καθημερινών υλικών.

Σύντομα θα πάρω αυτό το κουκλόσπιτο και θα αρχίσω να μαθαίνω πάλι από την αρχή. Θα αφήσω την Ολυμπία να μου διδάξει πως το παιχνίδι είναι μια υπόθεση για όλους. Πως είναι μέσα στο DNA μας. Θα ξεχάσω την 37χρονη Ιωάννα και θα γνωρίσω την μικρή, εκείνη που ήθελε να παίζει.

Τη Στέλλα και τις δημιουργίες της θα μπορείτε να γνωρίσετε αυτή την Κυριακή, 06/10/2013 στην Αμερικάνικη Γεωργική Σχολή, στην εκδήλωση Iwog. Υποσχέθηκε ότι θα μοιραστεί μαζί μας πολλές ιδέες, οπότε αν τα καταφέρετε, κλέψτε κανα δυο την Κυριακή!

Αν είστε και εσείς κάπως σαν και εμένα, δηλαδή από αυτούς που νομίζουν πως “δεν πιάνουν τα χέρια τους” θέλω να σας πω πως τελικά δεν είστε μόνοι. Και πως μάλλον υπάρχει ελπίδα να ξαναβρούμε το παιδί που έχουμε μέσα μας.

και κάτι ακόμα:

Την ίδια αγάπη για όλα τα παραπάνω έχει και η δικιά μας “inmycloset”! Μπορείτε να διαβάζετε τα κείμενα και τις κατασκευές της εδώ. Και να επιχειρείτε κάτι κάθε φορά.  Βήμα βήμα.

Γράφει η Αθηνά Κάκου, δασκάλα και ιδρύτρια του www.sofikoukoubagia.com

Όσοι με γνωρίζετε από τα δύο blogs μου, θα ξέρετε πολύ καλά την αδυναμία που έχω στις κουκουβάγιες… Δεν ξέρω γιατί, αλλά αυτό το πουλάκι μου βγάζει κάτι πολύ οικείο! Αυτό που διαπίστωσα από την επαφή μου με τα παιδιά, τόσο στο σχολείο όσο και εκτός σχολείου, είναι ότι αρέσει και σ’ εκείνα το ίδιο!

Το πρώτο μου.. πείραμα το έκανα πέρυσι και είναι η χειροτεχνία για την οποία θα σας μιλήσω σήμερα! Πρόκειται για κουκουβάγιες φτιαγμένες από χαρτόνι, πολύ εύκολες στην κατασκευή και με ιδιαίτερο νόημα… Γιατί το λέω αυτό; Θα σας εξηγήσω παρακάτω..

Πέρυσι, λοιπόν, στα πλαίσια μιας πρακτικής άσκησης, δίδαξα σε μια Γ’ Δημοτικού στη Θεσσαλονίκη. Την ώρα της Ευέλικτης Ζώνης, μου είχαν αναθέσει να τους κάνω κάποια χειροτεχνία.. Ψάχνοντας, λοιπόν, στο διαδίκτυο, έπεσα πάνω σε φωτογραφίες τάξεων στο εξωτερικό, υπέροχα διακοσμημένες και με σημασία σε κάθε λεπτομέρεια. Εκείνο που μου έκανε εντύπωση είναι ότι οι δάσκαλοι και δασκάλες προσπαθούσαν με διάφορους τρόπους να δείξουν στα παιδιά ότι η τάξη είναι μία ομάδα! Έτσι, έβλεπες πόρτες στολισμένες από πάνω μέχρι κάτω με παραστάσεις.. Ψαράκια στο βυθό, λουλούδια στο λιβάδι, σύννεφα στον ουρανό.. Κάθε ένα αντικείμενο είχε γραμμένο επάνω του το όνομα του κάθε παιδιού κι όλα μαζί έφτιαχναν την τάξη τους!

Ενθουσιάστηκα! Μου άρεσε πολύ αυτή η ιδέα και σκέφτηκα ότι θα ήταν ένας εξαιρετικός τρόπος να γνωρίσω κι εγώ καλύτερα τα παιδιά αλλά κι εκείνα να νιώσουν ομάδα, να νιώσουν οικογένεια.

Το προηγούμενο βράδυ ετοίμασα πολύχρωμα χαρτόνια, πάνω στα οποία είχα σχεδιάσει με μολύβι το πατρόν για να φτιάξει ο καθένας και η καθεμιά τη δική του κουκουβάγια. Είχα φροντίσει να διαλέξω χρώματα αγορίστικα και κοριτσίστικα, ανάλογα με τα παιδιά της συγκεκριμένης τάξης.

Την επόμενη μέρα στο σχολείο, χώρισα τα υλικά σε καλαθάκια κι άφησα από ένα καλάθι σε κάθε ομάδα παιδιών. Εκείνα μόνα τους διάλεξαν τα χρώματα που προτιμούσαν, έκοψαν τα χαρτόνια τους, κόλλησαν επάνω τα μάτια και τη μύτη και ζωγράφισαν τις κόρες των ματιών.

Όταν ήρθε η ώρα να γράψουν επάνω τα ονόματά τους, εντυπωσιάστηκα από το πόση φαντασία έχουν. Κάποιοι επέλεξαν να γράψουν όνομα και επίθετο, άλλοι συμπλήρωσαν κάποιο παρατσούκλι ή χαϊδευτικό, άλλοι πρόσθεσαν συννεφάκια με λόγια. Εκείνο μάλιστα που μου έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση ήταν ότι μέσα από μια τόσο απλή χειροτεχνία  έδειξαν στους υπόλοιπους την εικόνα που είχαν για τον εαυτό τους. Για παράδειγμα, η Μαρία έγραψε «Μαρία η έξυπνη».

Να συμπληρώσω, επίσης, ότι κάποια παιδιά έλειπαν εκείνη την ημέρα και οι συμμαθητές τους δεν θέλησαν να τους αφήσουν χωρίς κουκουβάγια.. Γι’ αυτό δυο τρία παιδιά ανέλαβαν να φτιάξουν και δεύτερη για το φίλο ή τη φίλη τους που έλειπε!

Όταν ολοκλήρωσαν τις χειροτεχνίες τους, κολλήσαμε τις κουκουβάγιες επάνω στην πόρτα της τάξης. Στην κορυφή έφτιαξα ένα καρτελάκι με τον αριθμό του τμήματος, το οποίο θα μπορούσε κάλλιστα να γίνει σε σχήμα κλαδιού.

Τα παιδιά καμάρωναν για αυτό που έκαναν, φώναζαν τις άλλες τάξεις να δουν τις κουκουβάγιες τους και ο ενθουσιασμός τους ήταν μεγάλος!

Τώρα, λοιπόν, που η χρονιά μόλις άρχισε, είναι μια καλή ευκαιρία να δοκιμάσετε μια τέτοιου είδους κατασκευή. Εγώ με μεγάλη χαρά μοιράζομαι μαζί σας το πατρόν που χρησιμοποίησα για τις κουκουβάγιες της τάξης. Μπορείτε να το εκτυπώσετε κάνοντας κλικ εδώ.

Φυσικά, αν το τολμήσετε, μπορείτε να μου αφήσετε σχόλιο με τις εντυπώσεις σας εδώ!

Λίγα λόγια για την Αθηνά Κάκου

Η Αθηνά Κάκου είναι πτυχιούχος δασκάλα. Αγαπά πολύ τα παιδιά και το όνειρό της ήταν να δουλέψει στην εκπαίδευση. Όνειρο που στην Ελλάδα του 2013 μοιάζει απατηλό. Γι’ αυτό και βρήκε άλλο τρόπο να ασχολείται μαζί τους, ανοίγοντας την επιχείρηση Craftaholic. Εκεί φτιάχνει χειροποίητα παιχνίδια και διακοσμητικά με βασικά υλικά το ύφασμα και την τσόχα. Παράλληλα, είναι το πρόσωπο που… κρύβεται πίσω από τη «Σοφή Κουκουβάγια», το εκπαιδευτικό της ιστολόγιο, όπου γράφει για εκπαιδευτικούς και γονείς, μοιράζεται μαζί τους δωρεάν υλικό και απαντά στις ερωτήσεις των μικρών παιδιών μέσα από ένα διασκεδαστικό παιχνίδι υιοθεσίας. Μας μιλάει για εκπαίδευση και κατασκευές.