Γράφουν οι εμψυχωτές των θεατρικών εργαστηρίων της Παιδικής Σκηνής Θεσσαλονίκης, Δήμητρα Θεοδουλίδου και Πασχάλης Αραμπατζής και προτείνουν “7 θεατρικά παιχνίδια για το καλοκαίρι”!
Όλοι λατρεύουμε το καλοκαίρι, γιατί με κάποιον τρόπο μάς μεταμορφώνει ξανά σε παιδιά. Λίγο πλατσουρίζοντας στη θάλασσα, λίγο παίζοντας ρακέτες, λίγο μετρώντας πόσα παγωτά φάγαμε και φέτος. Η μέρα μεγαλώνει, άρα και ο χρόνος για παιχνίδι! Πάμε, λοιπόν, να ξαναγίνουμε παιδιά, πλάι στα παιδιά μας, γιατί το παιχνίδι είναι πιο διασκεδαστικό όταν είμαστε μαζί!
Μπορεί οι πόρτες του εργαστηρίου μας να ανοίγουν ξανά το φθινόπωρο, το θεατρικό παιχνίδι, όμως, παίζεται πάντα και παντού!
Προτάσεις Καλοκαιρινών θεατρικών Παιχνιδιών
Παιχνίδια θεατρικής και εικαστικής έκφρασης
Α) «Ακούω και Ζωγραφίζω»: Χρησιμοποιώντας την τεχνική του messyplay, απλώστε στο πάτωμα ένα χαρτόνι ή χαρτί του μέτρου και πάρτε δαχτυλομπογιές ή τέμπερες. Επιλέξτε οποιοδήποτε είδος μουσικής σας αρέσει και αποτυπώστε στο χαρτί τα συναισθήματα που σας δημιουργεί η μελωδία. Συνδυάζοντας την ακρόαση με την εικαστική έκφραση, θα καταλήξετε μαζί σε ένα καλλιτεχνικό έργο που θα ερμηνεύει το τραγούδι που ακούσατε.
Β) «Ζωγραφίζω στην πλάτη του άλλου»: Πρόκειται για ένα παιχνίδι αποθεραπείας και χαλάρωσης, με δύο παίκτες. Θα χρειαστείτε χαρτί και μαρκαδόρους ή ξυλομπογιές. Ο ένας παίκτης σχεδιάζει με το δάχτυλό του αφηρημένα ή συγκεκριμένα σχέδια στην πλάτη του δεύτερου παίκτη. Παράλληλα, ο δεύτερος παίκτης τα αποτυπώνει στο χαρτί.
Παιχνίδια φαντασίας και λόγου
Α) «Το Κουτί της Φαντασίας»: Με τη βοήθεια της παντομίμας, φανταζόμαστε πως έχουμε μπροστά μας ένα μαγικό κουτί. Περιγράφουμε το κουτί (το μέγεθος, το υλικό του, τη διακόσμησή του κ.τ.λ.). Στη συνέχεια, ανοίγουμε το κουτί και βγάζουμε από μέσα ο,τιδήποτε επιθυμούμε, περιγράφοντάς το (π.χ. «Βγάζω ένα λουλούδι. Τι λουλούδι είναι; Τι χρώμα έχει; Μυρίζει;»)
Το παιχνίδι αυτό μπορεί να εξελιχθεί και με συναισθήματα (π.χ. «Βγάζω από το κουτί κάτι που με κάνει ευτυχισμένο» ή και ενδεχομένως «κάτι που με στενοχωρεί»).
Β) «Δημιουργώ τον δικό μου ήρωα»: Πάρτε χαρτί και μπογιές και φτιάξτε την ταυτότητα του δικού σας ήρωα. Σχεδιάστε τον ίδιο και στη συνέχεια γράψτε τα στοιχεία του (όνομα, ηλικία, τι του αρέσει, τις υπερδυνάμεις του ή μαγικές ικανότητες, την καταγωγή του και ό,τι άλλο προκύψει από τη φαντασία σας). Στη συνέχεια, μέσα από τη συζήτηση, φτιάξτε μια ιστορία για τον νέο σας ήρωα. Μπορείτε ακόμη να μεταμφιεστείτε και να ζωντανέψετε τον χαρακτήρα.
Σωματικά και κινησιολογικά παιχνίδια
Α) «Φτιάξ’ το σε 10 δευτερόλεπτα»: Αλήθεια, πόσα πράγματα μπορείτε να φτιάξετε με το σώμα σας; Ένας παίκτης προτείνει κάποιο αντικείμενο (π.χ. «Σε 10 δευτερόλεπτα ας φτιάξουμε μια καρέκλα!»). Οι παίκτες πρέπει σε αυτόν τον χρόνο να σχηματίσουν με τα σώματά τους το δοσμένο αντικείμενο. Το παιχνίδι μπορεί να παιχτεί σε δυάδες, τριάδες ή τετράδες. Ακόμη καλύτερα, αν συμμετέχουν πολλοί, μπορείτε να παίξετε και σε ομάδες, όπου η καλύτερη σωματική αναπαράσταση κερδίζει.
Β) «Παιχνίδι Ρόλων»: Για εσάς που είστε πιο τολμηροί, φτιάξτε μια παράσταση μαζί με τα παιδιά σας! Με αφορμή μια ταινία ή ένα παραμύθι που διαβάσατε μαζί με τα παιδιά, βουτήξτε στη μαγεία, μεταμφιεστείτε χρησιμοποιώντας αξεσουάρ, ρούχα ή στολές και δημιουργείστε σκηνικό χώρο, με αντικείμενα του σπιτιού ή ακόμα και υφάσματα ή σεντόνια. Γίνετε ξανά παιδιά μαζί με τα παιδιά σας, και ζωντανέψτε τις περιπέτειες που είδατε στην ταινία ή διαβάσατε στο παραμύθι.
Κουκλοθέατρο: Τα παιδιά λατρεύουν το θέατρο με ηθοποιούς-κούκλες. Παίξτε μαζί ή ο καθένας ξεχωριστά, οποιαδήποτε ιστορία θέλετε, χρησιμοποιώντας έτοιμες κούκλες ή παιχνίδια των παιδιών. Μπορείτε ακόμα να φτιάξετε τις δικές σας κούκλες μαζί με το παιδί, με υλικά που υπάρχουν στο σπίτι.
Κι επειδή το θέατρο είναι φαντασία, μπορούν να προκύψουν τόσες κι άλλες τόσες ιδέες!
Εμείς σας ευχόμαστε καλό καλοκαίρι και σας περιμένουμε μετά τις διακοπές, στο θέατρο Metropolitan, να μοιραστείτε τις εμπειρίες σας μαζί μας!
Και να θυμάστε: «Δε σταματάμε να παίζουμε επειδή μεγαλώνουμε. Μεγαλώνουμε επειδή σταματάμε να παίζουμε…» – Τζορτζ Μπέρναρντ Σω
φωτογραφία από τη Μαριάννα Σιδερά
Δήμητρα Θεοδουλίδου
Τι ξέρουν οι μεγάλοι για τη Δήμητρα:
1. Είναι απόφοιτος της Δραματικής Σχολής «Ανδρέας Βουτσινάς» και του Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Αγωγής του ΑΠΘ με κατεύθυνση το θεατρικό παιχνίδι, ενώ έχει παρακολουθήσει και μαθήματα μιούζικαλ .
2. Έχει παρακολουθήσει σεμινάρια θεατρικού παιχνιδιού από το Art Cooperation.
3. Ξεκίνησε μαθήματα κλασσικού μπαλέτου και σύγχρονου χορού το 2000 (ως το 2015) στην Aνώτερη Σχολή Επαγγελματικού Χορού «Ίρις».
4. Έχει συμμετάσχει σε παραστάσεις για το παιδικό κοινό («Η Παναγία των Παρισίων – The Rock Musical», «Η Πεντάμορφη και το Τέρας-TheMusical», «Τρελαντώνης» της Π. Δέλτα, «Οι περιπέτειες ενός Μονόκερου», «Η Μάσα και ο αρκούδος»), παραγωγές της Παιδικής Σκηνής Θεσσαλονίκης, και για το ενήλικο κοινό («Το Κλάμα βγήκε απ’ τον Παράδεισο» των Μ. Ρέππα και Θ. Παπαθανασίου, «Broadway Nights» κ.ά.).
5. Έχει εργαστεί ως νηπιαγωγός σε παιδικούς σταθμούς και ως εμψυχώτρια σε παιδικές θεατρικές ομάδες της πόλης.
Τι ξέρουν τα παιδιά για τη Δήμητρα:
1. Λατρεύει τα παραμύθια και τις ταινίες της Disney.
2. Ονειρεύεται να πάει στη Eurodisney.
3. Της αρέσει πολύ να παίζει επιτραπέζια με τους φίλους της και να πηγαίνει εκδρομές.
4. Οι αγαπημένοι της ήρωες είναι η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων και ο Πίτερ Παν.
5. Όταν ήταν μικρή, έκανε παραστάσεις στην αυλή του σπιτιού στο χωριό με τα ξαδέρφια της.
6. Μιλάει πολύ.
7. Δούλευε σαν κλόουν και περισσότερο της άρεσε να ντύνεται Έλσα από το Frozen.
φωτογραφία από τον Άγγελο Χαριτάκη
Πασχάλης Αραμπατζής
Τι ξέρουν οι μεγάλοι για τον Πασχάλη:
1. Είναι απόφοιτος της Ανώτερης Σχολής Δραματικής Τέχνης «Ανδρέας Βουτσινάς», ενώ παρακολούθησε και το Εργαστήρι Δραματικής Τέχνης του θεάτρου «Παράθλαση».
2. Έχει συνεργαστεί με το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, το ΔΗΠΕΘΕ Σερρών, το ΔΗΠΕΘΕ Βέροιας, το ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας, το Θέατρο Αριστοτέλειον, το Θέατρο Παράθλαση, το Studio Vis Motrix, την Παιδική Σκηνή Θεσσαλονίκης.
3. Έχει συμμετάσχει σε πολλές παιδικές παραστάσεις, (όπως «Ο Μολυβένιος Στρατιώτης» και η «Παπλωματού» της Μαριάννας Τόλη, «Πινόκιο» του Δημήτρη Αδάμη κ.ά.), και σε παραστάσεις ενηλίκων.
4. Έχει σκηνοθετήσει παραστάσεις για το ενήλικο και το παιδικό κοινό (όπως «Επιστροφή στο σπίτι» του Ματέι Βίσνιεκ, “Ay, Carmela!” του Χοσέ Σάντσις Σινιστέρα, «Η Παναγία των Παρισίων – The Rock Musical», «Η Πεντάμορφη και το Τέρας-TheMusical», «Οι Περιπέτειες ενός Μονόκερου», «Ο Γουίνι και η παρέα του», «Η Μάσα και ο Αρκούδος» και πολλά άλλα).
5. Έχει εργαστεί και εργάζεται ως εμψυχωτής σε θεατρικά εργαστήρια της πόλης, για ενήλικες και για παιδιά.
Τι ξέρουν τα παιδιά για τον Πασχάλη:
1. Λατρεύει τις ταινίες της Disney και τραγουδάει τα τραγούδια όταν ταξιδεύει με αυτοκίνητο.
2. Έχει έναν υπέροχο σκύλο, τη Χαρά.
3. Δεν έχει κάποιο αγαπημένο φαγητό γιατί τα τρώει όλα.
4. Ο αγαπημένος του ήρωας είναι το Τζίνι του Αλαντίν.
Τι γίνεται όταν η γλώσσα γίνεται γέφυρα για να συναντήσει ένας έφηβος τον εαυτό του; Γιατί είναι ωφέλιμο η γλώσσα να συστηθεί ξανά στα παιδιά μέσα στο σχολικό περιβάλλον; Πώς θα μπορούσε η σχολική τάξη να γίνει πιο λειτουργική, πιο φιλική, πιο συμπεριληπτική;
Η Στέλλα Τενεκετζή είναι εκπρόσωπος της Electra Social Company και δημιουργός του βιωματικού εκπαιδευτικού προγράμματος «MY KEYWORDS_ είμαι οι λέξεις μου», το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού και υλοποιήθηκε την τρέχουσα σχολική χρονιά μέσα από μια διευρυμένη συνεργασία με το Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο. Τη συναντήσαμε στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, όπου σύστησε τη μέθοδό της.
Στη συνέντευξη αυτή, μας μιλά για τη βαθιά της πίστη στη δύναμη των λέξεων, την προσωπική της διαδρομή, τις προκλήσεις του εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά και την ανάγκη να ξαναδούμε την εκπαίδευση και τη γλώσσα με νέα, ουσιαστικά μάτια.
Μια συνέντευξη της Στέλλας Τενεκετζή στην Ιωάννα Σεραφειμίδου
Καταρχάς, πώς γεννήθηκε η ιδέα για το “MY KEYWORDS_ είμαι οι λέξεις μου”;
Η ιδέα πέρασε πολλά στάδια, πολλές δοκιμές, δεν ήταν από αυτές που εμφανίστηκαν ξαφνικά ολόκληρες. Από το 2016 που άρχισε να χτίζεται το ασκησιολόγιό της, φέτος απέκτησε τα χαρακτηριστικά της μεθόδου. Αν ξεχώριζα κάποιες στιγμές μέσα σε αυτά τα χρόνια σίγουρα θα έλεγα για τη διδασκαλία στο Λονδίνο σε δίγλωσσα και τρίγλωσσα παιδιά όπως και για τις ομάδες ενδυνάμωσης που πραγματοποιήσαμε εντός Ελλάδας με σπάνιες συνεργάτιδες. Με το κλείσιμο κάθε τέτοιου κύκλου βρισκόμουν σε ένα τελείως διαφορετικό σημείο από αυτό που ξεκινούσα κάθε φορά. Είναι μαγική αυτή η πορεία.
Πείτε μας λίγα λόγια για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα “KEYWORDS” στο Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο.
Tο πρόγραμμα σχεδιάστηκε για εφήβους με στόχο την ενδυνάμωση και την ανάπτυξη των επικοινωνιακών τους ικανοτήτων. Για να το πετύχουμε αυτό οργανώσαμε δύο συναντήσεις – στάδια. Στο πρώτο στάδιο τα παιδιά έγραψαν το δικό τους προφορικό ποίημα (spoken word poetry). Στο δεύτερο, με την καθοδήγηση της Αλίκης Δουρμάζερ, διδάχτηκαν βασικές αρχές μη λεκτικής επικοινωνίας για τη σωματική υποστήριξη του λόγου τους.
Σκοπός μας ήταν η δημιουργία ενός πλαισίου που οργανικά να φέρνει τα παιδιά σε επαφή με την συναισθηματική τους νοημοσύνη, την αντίληψη του συνόλου, την προσαρμοστικότητα ως τρόπο λειτουργίας και γενικότερα όλες τις μεταβιβάσιμες δεξιότητες (transferable skills).
Πώς υποδέχτηκε το Βαφοπούλειο την πρόταση; Συνέβαλε στην διάχυση του προγράμματος;
Ήταν και είναι μια καθοριστική συνεργασία. Πρόκειται για συνδιοργάνωση και όχι απλή φιλοξενία. Πιστεύω πολύ στην συνύπαρξη διαφορετικών ανθρώπων και φορέων. Έχουμε συνηθίσει να ψάχνουμε το όμοιο με εμάς για ευνόητους λόγους. Όταν όμως συναντιούνται πολλαπλές οπτικές, όταν καταφέρνουμε να ξεπεράσουμε τα φαινομενικά ή πραγματικά εμπόδια αυτό για μένα δείχνει κάτι. Και για τους φορείς και για τους ανθρώπους που τους εκπροσωπούν. Δεν γίνεται να μην πω ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλες τις συνεργάτιδες για την ανοιχτότητά τους. Και θα μείνω στο θηλυκό μια και για να πραγματοποιηθούν τα Keywords πολλές και διαφορετικές γυναίκες συντονιστήκαμε.
Τι σημαίνει για εσάς “είμαι οι λέξεις μου”; Ποια είναι η βαθύτερη φιλοσοφία πίσω από αυτό;
Για να σηκώσει ανάστημα μια προσωπικότητα, ένα άτομο δηλαδή που ξέρει να νιώθει, χρειάζεται να διαμορφώσει τη δική της ερμηνεία για τα πράγματα. Να βρει, δηλαδή, τις λέξεις που την εκφράζουν, τις λέξεις που την αντιπροσωπεύουν και να εστιάσει σε αυτές. Να τις νοηματοδοτήσει εκ νέου έτσι ώστε, μέσα από αυτές, να μπορεί να αντιληφθεί την μοναδικότητά της – μέσα σε έναν κόσμο μάλιστα που δεν ενισχύει αυτό. Και όλα αυτά επειδή οι λέξεις είναι κάτι μετρήσιμο. Ειδικά οι γραπτές. Μπορεί το άτομο να δει τον εαυτό μέσα από τις λέξεις που χρησιμοποιεί. Να τον αναλύσει, να τον ουσιαστικοποιήσει έτσι ώστε, σε κάθε χρονική στιγμή, να μπορεί να τον αναπτύσσει.
Αυτό ακριβώς συνοψίζει η φράση «είμαι οι λέξεις μου». Την ιδέα ότι η γλώσσα -που είναι και ο ισχυρότερος κώδικας επικοινωνίας- δεν είναι απλώς ένα εργαλείο μεταφοράς πληροφοριών, αλλά το μέσο με το οποίο συγκροτείται η προσωπική ταυτότητα.
Ποιο ήταν το προσωπικό σας κίνητρο;
Η δική μου δυσκολία να με εντοπίσω. Ειδικά κατά την διάρκεια της εφηβείας. Τη θυμήθηκα ξανά όταν τα παιδιά μου έφτασαν σε αυτήν την ηλικία. Είναι νευραλγική η εφηβεία — ολόκληρος ο εαυτός γκρεμίζεται και ξαναχτίζεται. Ακριβώς για αυτόν τον λόγο πιστεύω ότι είναι και μια πολύ μεγάλη ευκαιρία. Για τα ίδια τα παιδιά, τους γονείς αν θέλουν να διορθώσουν λάθη διαπαιδαγώγησης, τους καθηγητές, το σχολείο.
Μπορούν οι λέξεις να αλλάξουν τη ζωή ενός παιδιού;
Για εμάς που παρακολουθήσαμε το πρόγραμμα, από οποιαδήποτε θέση, είναι ξεκάθαρο ότι μπορούν. Συστήσαμε ξανά τη γλώσσα στα παιδιά ως μέσο προσωπικής έκφρασης, την συστήσαμε εκ του μηδενός για την ακρίβεια: oι λέξεις στην υπηρεσία των βιωμάτων και όχι στην υπηρεσία π.χ. της παπαγαλίας, και μετά έγιναν θαύματα! Η μέθοδος γραφής που αναπτύξαμε, αυτό που πρώτα απ’ όλα κάνει είναι ότι αντιμετωπίζει τη γραφή ως άσκηση ελευθερίας.
Νιώθετε ότι τα παιδιά έχουν ανάγκη από έναν νέο λεξιλογικό χάρτη;
Όχι μόνο τα παιδιά. Και μετά την ενηλικίωση έχουμε σταθερά αυτήν την ανάγκη. Η γλώσσα είναι σχέση πρώτα με τον ίδιο μας τον εαυτό. Και όπως κάθε σχέση θέλει την φροντίδα της, την συνεχόμενη επικαιροποίησή της. Όλα τα παραπάνω με δεδομένο ότι, σταθερά, δύο είναι τα ζητούμενά μας. Πρώτον, ότι θέλουμε να ζήσουμε και όχι να επιβιώσουμε. Δεύτερον, ότι θέλουμε να ζήσουμε μαζί με τους άλλους ανθρώπους, δίπλα τους. Μια αλληλεγγύη ως αλληλοανάγκη.
Υπάρχει κάποια φράση παιδιού που σας συγκίνησε;
«Όσο αγκαλιάζω εμένα αγκαλιάζω και τους άλλους, όσο αγκαλιάζω τους άλλους αγκαλιάζω καλύτερα εμένα». Και σε αυτήν τη φράση, το δικό μου μυαλό εστιάζει στη λέξη «καλύτερα».
Πώς βίωσαν τα παιδιά το πρόγραμμα;
Όλα τους δήλωσαν επανειλημμένα ότι ήρθαν σε επαφή με τα συναισθήματά τους χωρίς ενοχές και ότι γνώρισαν μια άλλη πλευρά των συμμαθητών τους.Το ποσοστό απόλαυσης ήταν εξαιρετικά υψηλό όπως και το ποσοστό συγκέντρωσης κατά τη διάρκεια της τετράωρης διάρκειας του προγράμματος.
Ποιες είναι οι προκλήσεις στην αυτοέκφραση των εφήβων σήμερα;
Η ψηφιακή επικοινωνία φαινομενικά ενισχύει την εξωτερίκευση, αλλά η αυτοέκφραση προϋποθέτει αυθεντικότητα. Ο αποστασιοποιημένος χαρακτήρας των social media, αυτή η μη εξάσκηση στη δια ζώσης (πάντα συγχρονισμένη) επικοινωνία, κάνει δυσκολότερη την ουσιαστική έκφραση. Τα Keywords λειτουργούν ως ένα δημιουργικό αντίβαρο στα δεδομένα της εποχής, αυτός ήταν και ο στόχος μου άλλωστε κατά τον σχεδιασμό του προγράμματος.
Ξέρετε, η κουλτούρα της σιωπής έχει πολλές και διαφορετικές ρίζες. Σήμερα, νιώθω ότι μια από τις πιο ισχυρές είναι ότι είμαστε μέλη μιας τεχνολογικά προχωρημένης κοινωνίας. Μπορούμε πολύ εύκολα να χάσουμε την ανθρώπινή μας διάσταση, ατομικά και συλλογικά, μέσα σε αυτό το τόσο ισχυρό σύστημα.
Ποια είναι η θέση του εκπαιδευτικού στο “MY KEYWORDS _ είμαι οι λέξεις μου”;
Γίνεται μαθητής. Κερδίζει, δηλαδή, ξανά την οπτική του μαθητή, αλλά και την εμπειρία μιας λειτουργικής τάξης χωρίς εξουσία. Το πρόγραμμα είναι πρωτίστως μια ουσιαστική δημοκρατική εμπειρία που βασίζεται στην ακλόνητη εμπιστοσύνη σε κάθε μέλος της ομάδας-τάξης.
Πώς μπορούμε να στηρίξουμε τους εκπαιδευτικούς να τολμούν καινοτομίες;
Να ενδιαφερθούμε έμπρακτα για το σχολείο, να συμβάλλουμε από τη θέση που έχουμε στη βελτίωση του θεσμού. Να στηρίξουμε την ουσιαστική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Είναι απαραίτητη η ενδυνάμωσή τους προκειμένου να μπορούν να προσφέρουν. Και την έχουμε τόσο πολύ ανάγκη την προσφορά τους σε συλλογικό επίπεδο.
Υπάρχει πρόβλεψη ή σκέψη να δημιουργηθεί μια εκπαίδευση/επιμόρφωση για εκπαιδευτικούς ώστε να υλοποιούν το πρόγραμμα αυτό στις δικές τους τάξεις;
Αυτό ακριβώς ήταν το αίτημα των περισσότερων εκπαιδευτικών μετά την παρακολούθηση του προγράμματος. Εντόπισαν στο πρόγραμμα «μια σειρά επικοινωνιακών εργαλείων», όπως σημείωσαν στην ανατροφοδότησή τους, ωφέλιμα για τους ίδιους.
Σχεδιάσαμε, λοιπόν, το ανάλογο εκπαιδευτικό αφήγημα στην Electra Social Company και το Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο διοργανώνει ημερήσιες συναντήσεις επιμόρφωσης εκπαιδευτικών πάνω στην Μέθοδο Μη Δομημένου Λόγου «KEYWORDS». Η επιμόρφωση θα διαρκεί 2 ώρες και 30 λεπτά, θα πραγματοποιηθεί τον Σεπτέμβριο, θα είναι δωρεάν και θα δοθεί ΒεβαίωσηΠαρακολούθησης.
Για να καλύψουμε το ενδιαφέρον των εκπαιδευτικών, θα πραγματοποιήσουμε την εκπαίδευση τρεις φορές. Οι ημερομηνίες
διεξαγωγής είναι: Δευτέρα 9 Σεπτεμβρίου 2025, Τρίτη 10 Σεπτεμβρίου και Τετάρτη 17 Σεπτεμβρίου 2025.
Όσες και όσοι εκπαιδευτικοί ή φορείς ενδιαφέρονται μπορούν να δηλώσουν εδώ το ενδιαφέρον τους ή να επικοινωνήσουν με το Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο στο τηλέφωνο: 2313 318699.
Έχετε δει παραδείγματα όπου ένας εκπαιδευτικός “άνοιξε” πραγματικά τα φτερά του μέσα από το πρόγραμμα;
Ναι, πολλά! Και όλες αυτές οι στιγμές που άρχιζε να εκφράζεται το βαθύτερο δημιουργικό κομμάτι των εκπαιδευτικών ήταν συγκινητικές και εξαιρετικά πολύτιμες. Για να μην πω ότι έπαιρναν το ολόθερμο χειροκρότημα της τάξης.
Το πρόγραμμα έχει υλοποιηθεί αλλού;
Προς το παρόν εστιάσαμε στη Θεσσαλονίκη. Υπάρχει ενδιαφέρον από άλλες πόλεις και το εξωτερικό, μεγάλη μας χαρά θα είναι να ταξιδέψουμε για αυτόν τον λόγο.
Ποια είναι τα επόμενα βήματα; Έχετε οραματιστεί μια συνέχεια ή εξέλιξη του “MY KEYWORDS”;
Η μέθοδος των Keywords έχει ήδη εφαρμοστεί σε ποικίλα περιβάλλοντα, πρέπει να το πούμε αυτό, με ιδιαίτερη επιτυχία. Όμως, αναμφίβολα, η πιο αποκαλυπτική συνθήκη ήταν η εφαρμογή της στο σχολείο. Η ανομοιογένεια της τάξης ανέδειξε τον βαθμό της ουσιαστικής συμπερίληψης του προγράμματος. Στην τάξη, η μέθοδος έδωσε ακαριαία χώρο ύπαρξης στα παιδιά που διαφορετικά περιθωριοποιούνται είτε λόγω συναισθηματικών δυσκολιών, είτε λόγω γνωστικών προκλήσεων, είτε λόγω αποσύνδεσης από το σχολικό πλαίσιο.
Οπότε, ναι, οραματίζομαι την ένταξη της μεθόδου στο τυπικό σύστημα εκπαίδευσης, στο δημόσιο σχολείο, ώστε να λειτουργήσει ως εργαλείο καλλιέργειας της συναισθηματικής νοημοσύνης.
Ονειρεύεστε, δηλαδή, να γίνει κάτι θεσμικό. Πώς θα μπορούσε να ενταχθεί στο εκπαιδευτικό σύστημα;
Οι εκπαιδευτικοί που συμμετείχαν στο πρόγραμμα διατύπωσαν την επιθυμία να εφαρμοστεί σε όλες τις τάξεις των σχολείων τους με την νέα σχολική χρονιά. Το πρόγραμμα των Keywords μπορεί να γίνει μια σταθερή εναρκτήρια πρακτική γιατί δημιουργεί σύνδεση, εμπιστοσύνη και αίσθηση ομάδας – θεμέλια για μια ουσιαστική σχολική εμπειρία. Μέσα από την αυτοέκφραση και την ενεργητική ακρόαση, ενισχύονται οι σχέσεις και μειώνονται οι εντάσεις. Παιδιά που νιώθουν στο περιθώριο βρίσκουν χώρο να ακουστούν και να συμπεριληφθούν. Οι παραβατικές συμπεριφορές περιορίζονται καθώς το κλίμα γίνεται πιο φιλικό και ασφαλές, η μάθηση διευκολύνεται όταν όλα ανεξαιρέτως τα παιδιά μιας τάξης νιώθουν ότι ανήκουν σε αυτήν.
Μέχρι τον Σεπτέμβριο θα έχουμε ολοκληρώσει την πρότασή μας προς τα σχολεία. Δουλεύουμε πάνω σε αυτήν, είναι και δική μας μεγάλη επιθυμία.
Τι θα λέγατε σε έναν γονιό για την αυτοέκφραση του παιδιού του;
Όταν εκφράζουμε αυτό που νιώθουμε, νιώθουμε αυτόματα ασφαλείς. Κι αυτή η ασφάλεια, ως συναίσθημα, είναι πολύ γερό θεμέλιο για κάθε προσωπικότητα.
Τα δικά σας keywords αυτή την περίοδο;
διακοπές / αγκαλιά / πανελλαδικές
“Ίσως τελικά το σημαντικότερο που μπορούμε να προσφέρουμε σε έναν έφηβο, δεν είναι μόνο απαντήσεις, αλλά τα σωστά εργαλεία για να διατυπώσει τις δικές του ερωτήσεις. Οι λέξεις που επιλέγουμε μάς διαμορφώνουν — και μπορούν να μας μεταμορφώσουν. Το πρόγραμμα “MY KEYWORDS” μάς το υπενθυμίζει με τρόπο απλό και βαθύ” Πυγολαμπίδες
Η Ντέμη Κουτσοσταμάτη. Με ευαισθησία, επιμονή και βαθιά πίστη στη δύναμη της κοινότητας, έχει καταφέρει να μετατρέψει μια ιδέα σε έναν θεσμό: την Εβδομάδα Μικρών Βιβλιοπωλείων.
Ξεκινώντας από μια σπίθα, που άναψε μέσα της μέσα από μικρές συνεργασίες και μεγάλα “γιατί όχι;”, η Ντέμη δίνει σήμερα φωνή και χώρο στα μικρά, τοπικά βιβλιοπωλεία να ακουστούν, να συνδεθούν και να αντέξουν.
Η κουβέντα μας δεν φώτισε απλώς την ιστορία μιας σημαντικής δράσης, αλλά και την πορεία μιας γυναίκας που έχει κάνει αποστολή της να δίνει χώρο και φωνή σε ό,τι αξίζει να ακουστεί—μέσα από τις σελίδες ενός βιβλίου και το άνοιγμα μιας μικρής πόρτας στη γειτονιά.
Αν είσαι βιβλιόφιλος, ονειροπόλος, ή απλώς πιστεύεις στις μικρές πράξεις που φέρνουν μεγάλη αλλαγή, αυτή η συζήτηση είναι για σένα.
Συνέντευξη με την Ντέμη Κουτσοσταμάτη | Ιωάννα Σεραφειμίδου
Αν συναντούσες τον παιδικό σου εαυτό, πώς θα του περιέγραφες αυτό που κάνεις σήμερα με τα Little Bookstores;
Θα της έλεγα πως όταν μεγαλώσει θα διοργανώσει μια μεγάααλη γιορτή που θα δίνει την ευκαιρία στα μικρά βιβλιοπωλεία να προσκαλέσουν πολύ πολύ κόσμο και να γίνουν όλοι μαζί μια χαρούμενη παρέα! Επίσης, να ξέρει πως δεν θα είναι εύκολο, θα χρειαστεί να προσπαθήσει πολύ. Αλλά ότι δεν θα το βάλει κάτω!
Ποια ήταν η πρώτη σου επαφή με το βιβλίο ή τα βιβλιοπωλεία ως παιδί; Τι θυμάσαι πιο έντονα από τότε;
Θυμάμαι πολύ έντονα να κλείνομαι στο δωμάτιό μου με τις ώρες και να διαβάζω ένα βιβλίο, μέχρι να το τελειώσω. Και μετά να βγαίνω από το δωμάτιό μου άλλος άνθρωπος, περιμένοντας την επόμενη επίσκεψη στο βιβλιοπωλείο!
Υπήρχε κάποιο παιδικό βιβλίο που αγαπούσες πολύ; Αν ναι, γιατί το ξεχώριζες;
Ναι, υπήρχε! Λεγόταν “Δάσκαλε, να φιλήσω το φεγγάρι;” του Βαγγέλη Γούλα. Τότε δεν καταλάβαινα τον λόγο που μου είχε αρέσει τόσο πολύ. Όταν το ξαναδιάβασα είδα πως -με πολύ αυθεντικό τρόπο που είχε μιλήσει στην καρδιά μου- περιέγραφε τη θεσμική καταπίεση που δεχόμαστε από παιδιά, και μας προετοιμάζει για μια ζωή χωρίς όνειρα και φαντασία. Είναι πολύ κρίμα που δεν κυκλοφορεί πλέον.
Πώς ξεκίνησε η ιδέα των Little Bookstores; Υπήρξε κάποια συγκεκριμένη στιγμή ή γεγονός που σε παρακίνησε να κάνεις αυτό το βήμα;
Μια σειρά από γεγονότα. Το τελικό σπρώξιμο μού έδωσε ένα μικρό φεστιβάλ παιδικού βιβλίου που πραγματοποιήθηκε σε επτά δημιουργικά βιβλιοπωλεία της Θεσσαλονίκης και είχα αναλάβει τότε τον συντονισμό του – τα BOOKPOINTS. Η επαφή μου με αυτούς τους ανθρώπους με βοήθησε να δω καλύτερα τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα μικρά βιβλιοπωλεία, τις ανάγκες και τα κοινά τους σημεία.
Πώς εξελίχθηκε το έργο σου με τα μικρά βιβλιοπωλεία όλα αυτά τα χρόνια; Τι κρατάς ως πολύτιμο από αυτή τη διαδρομή;
Το έργο μου με τα μικρά βιβλιοπωλεία αλλάζει, προσαρμόζεται, ωριμάζει – μεγαλώνει μαζί με μένα.
Μέσα από αυτό γνώρισα μερικούς πολύ αξιόλογους ανθρώπους, γενναιόδωρους, με πίστη σε αυτό που κάνουν και ανάγκη να το μοιραστούν. Παράλληλα, ήταν κι ένα προσωπικό ταξίδι με αμφιβολίες, φόβους, πρακτικά προβλήματα αλλά και μικρές επιτυχίες. Ήταν ένα ταξίδι αυτογνωσίας και αυτοπραγμάτωσης – ανακάλυψα τι έχει νόημα για μένα και τι μπορώ να κάνω.
Πες μας λίγα λόγια για την Εβδομάδα Μικρών Βιβλιοπωλείων. Ποιος είναι ο στόχος της, και πώς πιστεύεις ότι έχει επηρεάσει τη σχέση του κοινού με τα μικρά βιβλιοπωλεία;
Η Εβδομάδα Μικρών Βιβλιοπωλείων είναι μια ανοιχτή γιορτή. Ένας χώρος που συνδέει τα μικρά βιβλιοπωλεία, τους δημιουργούς και τους ανθρώπους που αγαπούν το βιβλίο.
Ο στόχος της είναι να αναδείξει τον ρόλο και τη σημασία των μικρών βιβλιοπωλείων μέσα στο οικοσύστημα του βιβλίου, αλλά και μέσα στη ζωή της γειτονιάς, της καθημερινότητας. Να θυμίσει πως αυτά τα μέρη δεν είναι απλώς σημεία πώλησης, αλλά χώροι πολιτισμού, διαλόγου και ανταλλαγής.
Να κάνει όλο και περισσότερους ανθρώπους να τα αγαπήσουν και να τα επιλέξουν.
Κάθε χρόνο συνεργάζεσαι με διαφορετικούς εικονογράφους για τις αφίσες σου. Πώς ξεκίνησε αυτή η ιδέα και γιατί είναι τόσο σημαντική για σένα;
Είναι ένας τρόπος να αναδειχθεί το έργο ταλαντούχων δημιουργών, ειδικά σε έναν χώρο όπου δεν λαμβάνουν πάντοτε την αναγνώριση που τους αξίζει. Είναι πολύ ενδιαφέρον να παρακολουθείς πώς προσεγγίζουν το ίδιο θέμα με τον δικό τους μοναδικό τρόπο, προσφέροντας νέα προοπτική και αισθητική σε κάθε εικόνα.
Μέχρι στιγμής, έχουμε συνεργαστεί για την Εβδομάδα Μικρών Βιβλιοπωλείων με την Zafouko Yamamoto (Ζαφειρούλα Σιμοπούλου), τον Χρήστο Κούρτογλου και τη Φωτεινή Τίκκου. Φέτος, συνεργαζόμαστε με τη Miranda Sofroniou, εικονογράφο Κυπριακής καταγωγής, καθώς κάνουμε και επίσημα το άνοιγμά μας και στην Κύπρο.
Τι προσδοκάς ή ονειρεύεσαι για το μέλλον των μικρών βιβλιοπωλείων στην Ελλάδα;
Όταν ανακοινώθηκε η δράση ένας γνωστός εκδοτικός οίκος έγραψε τα παρακάτω σε μια δημοσίευση: “Εμείς στηρίζουμε μόνο τα μεγάλα βιβλιοπωλεία και θελουμε να αναζητάτε τα βιβλία μας μόνο σ’ αυτά”, χαρακτηρίζοντας “θόρυβο” και “τερτίπια” τέτοιες δράσεις με σκοπό τα βιβλιοπωλεία “να πουλήσουν κανένα βιβλίο”.
Αυτό που εύχομαι για το μέλλον των μικρών βιβλιοπωλείων, λοιπόν, είναι να κάνουν πολύ θόρυβο και τερτίπια, να ενοχλούν και να ταρακουνούν όσους θεωρούν πως δεν αξίζει να υπάρχουν. Να είναι ζωντανά και δημιουργικά.
Από πού αντλείς έμπνευση για τις ιδέες και τις δράσεις που υλοποιείς; Υπάρχει κάποια αγαπημένη σου συνήθεια ή μέρος που σε βοηθά να δημιουργείς;
Συνήθως μου συμβαίνει σε ανύποπτο χρόνο. Πολλές ιδέες τις ξεχνάω, κάποιες απαιτούν περισσότερη ενέργεια απ’ όση μπορώ να δώσω εκείνη τη στιγμή, για άλλες απλώς δεν είναι η κατάλληλη ώρα. Υπάρχουν όμως και ιδέες που με το που τις σκέφτομαι, κουμπώνουν αμέσως – όπως η ιδέα της φετινής θεματικής της Εβδομάδας Μικρών Βιβλιοπωλείων, “Βιβλιοπωλεία χωρίς σύνορα”.
Μια φίλη Πυγολαμπίδα μού είχε πει όταν κρατούσα όλες μου τις ιδέες στο συρτάρι πως “σε κίνηση παίρνονται οι αποφάσεις”. Και ήταν η καλύτερη επαγγελματική συμβουλή που μου έχουν δώσει. Όλες οι ιδέες είναι ημιτελείς μέχρι να ξεκινήσεις να τις υλοποιείς και δεν γίνεται να έχεις όλες τις απαντήσεις από την αρχή.
Δεν είναι παράξενο που αυτή η φίλη μετά έκανε το THIS IS MY VOICE, για ανθρώπους που είναι στη φάση που ήμουν κι εγώ.
Αν μπορούσες να γυρίσεις πίσω στην παιδική σου ηλικία, ποιο στοιχείο του χαρακτήρα σου τότε πιστεύεις ότι σε οδήγησε σε αυτό που είσαι σήμερα;
Αν γύριζα πίσω στην παιδική μου ηλικία, νομίζω πως το στοιχείο που με έφερε εδώ ήταν η ευαισθησία μου απέναντι στην αδικία και τις ανισότητες του κόσμου μας.
Η μαμά μου συνηθιζε να λέει, όταν ήμουν μικρή, ίσως σκεπτόμενη τις απογοητεύσεις που μπορεί να έπαιρνα αργότερα, “Αυτό το παιδί νομίζει θα αλλάξει τον κόσμο”. Τον κόσμο μπορεί να μην τον άλλαξα, θα πω, αλλά έστω για μια εβδομάδα του χρόνου φέρνω μαζί με τα βιβλιοπωλεία τον κόσμο λίγο πιο πολύ στα μέτρα μου.
Λίγα Λόγια για τη Ντέμη Κουτσοσταμάτη
Η Ντέμη Κουτσοσταμάτη είναι η δημιουργός και διοργανώτρια της Εβδομάδας Μικρών Βιβλιοπωλείων, μιας πρωτοβουλίας που ξεκίνησε το 2022 με στόχο την ανάδειξη και υποστήριξη των μικρών βιβλιοπωλείων στην Ελλάδα. Η δράση αυτή έχει εξελιχθεί σε θεσμό, με τη συμμετοχή 130 το 2025, τα οποία φιλοξενούν πάνω από 150 εκδηλώσεις σε όλη τη χώρα. Η Εβδομάδα Μικρών Βιβλιοπωλείων συμβάλλει ενεργά στην προώθηση της φιλαναγνωσίας και της πολιτιστικής ζωής.
Η Ντέμη έχει αφιερώσει τα τελευταία 10 χρόνια στην υποστήριξη και προώθηση των μικρών βιβλιοπωλείων, παρατηρώντας σημαντικές αλλαγές στον κλάδο, όπως την επαναφορά της ενιαίας τιμής βιβλίου και την ανάπτυξη ενός δικτύου αλληλεγγύης μεταξύ των βιβλιοπωλών. Η θεματική της Εβδομάδας Μικρών Βιβλιοπωλείων το 2024 ήταν το “ΣΥΝ”, εμπνευσμένη από τις έννοιες της συνεργασίας και της συνδημιουργίας. Η φετινή θεματική των εκδηλώσεων της Εβδομάδας Μικρών Βιβλιοπωλείων “Βιβλιοπωλεία χωρίς Σύνορα” αναδεικνύει το βιβλίο ως μια γέφυρα που ενώνει τους ανθρώπους πέρα από τα γεωγραφικά, πολιτισμικά και κοινωνικά σύνορα.
Έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί οι συγγραφείς μοιάζουν μονίμως σκεπτικοί, λες και τους απασχολεί η λύση ενός παγκόσμιου μυστηρίου; Μα, φυσικά, γιατί η δημιουργική γραφή είναι σαν το εργαστήριο ενός τρελού επιστήμονα: γεμάτη πειράματα, εκπλήξεις και – το κυριότερο – ποτέ δεν ξέρεις τι απίθανο αποτέλεσμα θα προκύψει!
Σας έχω πέντε συν μία αποδείξεις ότι η δημιουργική γραφή είναι ένα από τα πιο διασκεδαστικά και χρήσιμα πράγματα που μπορείτε να κάνετε:
1. Η φαντασία είναι το μαγικό σου φίλτρο.
Ποιος χρειάζεται εργαστηριακό εξοπλισμό όταν μπορεί να δημιουργεί κόσμους μαγικούς, να ταξιδεύει στο κέντρο της γης ή να συνομιλεί με έναν γιγάντιο χιμπατζή που τρώει μόνο παγωτό φράουλα; Με τη δημιουργική γραφή, το μόνο συστατικό που χρειάζεσαι είναι το μυαλό σου – και πίστεψέ με, μπορεί να κάνει θαύματα!
2. Λάθη; Κανένα πρόβλημα!
Σε κάθε καλό εργαστήριο, τα λάθη οδηγούν σε μεγάλες ανακαλύψεις. Αν γράψεις κατά λάθος ότι ένας πειρατής έπεσε από τη βάρκα του και προσγειώθηκε σε έναν σωρό από… μαλλί της γριάς, τότε μόλις δημιούργησες κάτι ξεχωριστό. (Και μπράβο σου!)
3. Δεν χρειάζεται μπαταρίες ή Wi-Fi.
Ένα μολύβι και ένα κομμάτι χαρτί αρκούν για να φτιάξεις έναν ολόκληρο κόσμο. Δεν θα σου ζητήσει αναβάθμιση, δεν θα κολλήσει, δεν θα ακούσεις ποτέ τη φράση «Δεν υπάρχει χώρος αποθήκευσης»!
4. Σε κάνει ειδικό στις δικαιολογίες!
Ξέχασες να κάνεις τα μαθήματά σου; Αντί να πεις «Το σκυλί μου τα έφαγε», μπορείς να φτιάξεις μια απίθανη ιστορία για έναν πονηρό εξωγήινο που έκλεψε το τετράδιό σου γιατί πίστευε ότι περιείχε τη λύση για τη σωτηρία του γαλαξία του. (Δεν λέω ότι θα πείσεις τον δάσκαλο, αλλά τουλάχιστον θα γελάσει!)
5. Είναι το μυστικό συστατικό της μαγείας!
Όταν γράφεις, γίνεσαι ο επιστήμονας μιας δημιουργικής έκρηξης που κανείς άλλος δεν μπορεί να φτιάξει. Μπορείς να είσαι ένας ήρωας, ένας ντετέκτιβ, ένας δράκος ή ακόμα και το ίδιο το φεγγάρι. Δεν υπάρχουν όρια, και αυτό είναι που κάνει τη δημιουργική γραφή τόσο ξεχωριστή.
6. Πίστεψε σε εσένα!
Όσο περισσότερο γράφεις, τόσο πιο πολύ πιστεύεις στον εαυτό σου. Κάθε ιστορία που δημιουργείς είναι ολόδική σου, μοναδική και αποδεικνύει ότι μπορείς να φέρεις στη ζωή ιδέες από το μυαλό σου. Και το καλύτερο; Όσο περισσότερο εξασκείσαι, τόσο πιο σίγουρος νιώθεις για τη δύναμή σου να δημιουργείς και να εκφράζεσαι!
Η δημιουργική γραφή δεν είναι για να βγει το επόμενο αριστούργημα της λογοτεχνίας. Είναι για να αφήσει τα παιδιά να βρουν τη φωνή τους, να γελάσουν και να περάσουν καλά. Αν θέλετε λοιπόν τα παιδιά σας να ακονίσουν το μυαλό τους, να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιο τους, να διασκεδάσουν και να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση, δώστε τους την ευκαιρία να γράψουν, να δημιουργήσουν και να ζήσουν περιπέτειες που δεν τελειώνουν ποτέ.
Και ποιος ξέρει; Ίσως ο επόμενος αγαπημένος σας συγγραφέας να γεννηθεί μέσα από κάποιον που τώρα διαβάζει αυτό το άρθρο.
Λίγα Λόγια για την Κική Σταυριανίδου
H Κική Σταυριανίδου (Κικίτσα για τους φίλους) είναι μια φιλόλογος με τεράστια αγάπη για τα βιβλία και τη λογοτεχνία. Τόσο μεγάλη που πριν από δύο χρόνια αποφάσισαε να τη μοιράσει απλόχερα, δημιουργώντας το δικό της Εργαστήρι Δημιουργικής Γραφής για παιδιά και εφήβους στη Νάουσα Ημαθίας. «Οι Βιβλιοσκώληκες» δημιουργήθηκαν όταν, ούσα 20 χρόνια εκπαιδευτικός, συνειδητοποίησε πόση ανάγκη έχουν τα παιδιά να διοχετεύσουν τη φαντασία τους, να πουν ιστορίες, να επικοινωνήσουν συναισθήματα, να εκφραστούν με λέξεις. Από τότε, λοιπόν, στο πρόγραμμα του Εργαστηρίου έχει ενταχθεί πλήθος δράσεων κατά τις οποίες οι μικροί Βιβλιοσκώληκες έρχονται σε επαφή με πολυάριθμους τίτλους σύγχρονων παιδικών και εφηβικών βιβλίων, παίρνουν έμπνευση και… γράφουν ιστορία!
Επιπλέον, οι Βιβλιοσκώληκες έγιναν μέλη του δικτύου LittleFreeLibrary, έχουν την ευθύνη και φροντίζουν τη δική τους Ανταλλακτική Βιβλιοθήκη στην είσοδο του Εργαστηρίου, γεγονός που αύξησε ολοφάνερα και την αναγνωστική τους διάθεση.
Τέλος, ανάμεσά τους μετράμε πάνω από δεκαπέντε διακρίσεις σε πανελλήνιους και πανκύπριους Λογοτεχνικούς Διαγωνισμούς, καθώς και επίδοξους συγγραφείς, οι οποίοι έχουν ξεκινήσει συνεργατικά να γράφουν το δικό τους εικονογραφημένο μυθιστόρημα σε συνέχειες.
Στο Εργαστήρι λειτουργούν πέντε δια ζώσης τμήματα χωρισμένα ανά ηλικία και από φέτος οργανώνονται και δικτυακές συναντήσεις. Για περαιτέρω εκπαιδευτικές δράσεις επισκέπτονται σχολεία, βιβλιοθήκες, αρχαιολογικούς χώρους κ.α.
Το θέατρο για παιδιά είναι ένα μαγικό παράθυρο σε κόσμους γεμάτους φαντασία, περιπέτεια και συναισθήματα. Κάθε φορά που τα φώτα χαμηλώνουν και η αυλαία ανοίγει, ένας καινούργιος κόσμος ζωντανεύει μπροστά στα μάτια τους, μιλώντας κατευθείαν στην καρδιά τους.
Τα παιδιά βλέποντας την ιστορία που θέλεις να τους αφηγηθείς, μπορούν να καταλάβουν τον κόσμο λίγο καλύτερα, να αναγνωρίσουν τον εαυτό τους μέσα στους ήρωες και να πάρουν δύναμη από αυτούς γιατί το θέατρο έχει μια μαγική δύναμη: να μιλάει τη γλώσσα της παιδικής ψυχής.
Κι αυτό, για ’μένα, είναι το πιο όμορφο κομμάτι του. Το ότι κάθε παράσταση αφήνει κάτι πίσω της. Ένα συναίσθημα, μια σκέψη, ένα όνειρο. Κι αν καταφέρουμε, έστω και για λίγο, να κάνουμε ένα παιδί να χαμογελάσει, να νιώσει πως το καταλαβαίνουν, να πιστέψει στη μαγεία… τότε έχουμε πετύχει κάτι σπουδαίο.
Τα παιδιά πλάθουν κόσμους φανταστικούς και ταξιδεύουν μέσα σ’ αυτούς. Κόσμους γεμάτους χρώματα, μεγάλα συναισθήματα, τρελές σκανταλιές και ίσως κάποιες μικρές παύσεις για πράγματα που φοβούνται ή που δυσκολεύονται να κατανοήσουν.
Πώς εξηγείς σε ένα παιδί την απώλεια; Τι του λες όταν κάτι ή κάποιος που αγαπά χάνεται από τη ζωή του; Οι μεγάλοι έχουμε τις λέξεις, τις εξηγήσεις, τις θεωρίες μας. Για ένα παιδί, όμως, η απώλεια μοιάζει με ένα ξαφνικό κενό, μια πόρτα που έκλεισε χωρίς προειδοποίηση.
Ακριβώς γι’ αυτό αγαπώ το παιδικό θέατρο. Γιατί έχει τον τρόπο να μιλήσει για τα πιο δύσκολα θέματα, χωρίς να τρομάζει, χωρίς να βαραίνει. Να αγγίζει με τρυφερότητα την καρδιά ενός παιδιού και να του ψιθυρίζει πως ό,τι κι αν συμβαίνει, πάντα υπάρχει αγάπη, πάντα υπάρχει φως.
Έτσι, το “με αγάπη, Φραντς” έρχεται να μας θυμίσει πως η φαντασία μπορεί να γίνει γέφυρα ανάμεσα σε αυτό που χάνουμε και σε αυτό που κρατάμε μέσα μας για πάντα.
Αυτό δεν είναι το θέατρο στην πιο μαγική του μορφή; Να παίρνει κάτι βαρύ, όπως η απώλεια, και να το μεταμορφώνει σε κάτι φωτεινό, γεμάτο χρώματα, μουσική και κίνηση; Να δείχνει στα παιδιά –και σε εμάς τους μεγάλους– πως η αγάπη δεν εξαφανίζεται, αλλάζει μορφή και μένει πάντα κάπου μέσα μας;
Αν έχεις ένα παιδί που αναρωτιέται, που νιώθει το κενό της απώλειας, το θέατρο μπορεί να είναι ένας υπέροχος τρόπος να του δώσεις μια απάντηση. Μια απάντηση που δεν εξηγεί με λόγια, αλλά με εικόνες, συναισθήματα και τρυφερότητα.
Γιατί, στο τέλος της ημέρας, αυτό που μένει είναι η αγάπη. Με αγάπη, λοιπόν, Φραντς.
Λίγα Λόγια για την Ιωαννίδου Ανθή
Η Ιωαννίδου Ανθή, γεννημένη στη Θεσσαλονίκη το 1995, είναι απόφοιτη του Παιδαγωγικού
Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης και της Ανώτερης Δραματικής Σχολής του Ανδρέα Βουτσινά.
Έχοντας παρακολουθήσει σεμινάρια υποκριτικής με τους Ευδόκιμο Τσολακίδη, Σίμο Κακκάλα,
Στεφανία Γουλιώτη αλλά και σκηνοθεσίας με τον Γιάννη Παρασκευόπουλο, ίδρυσε μαζί με τον
Αλέξη Κότσυφα την δική τους θεατρική ομάδα, τους Blackbird.
Το 2022 ανέβηκε η πρώτη τους επαγγελματική δουλειά “Η ιστορία του γάτου που έμαθε σ’ ένα γλάρο να πετάει” που παίζεται για 3η συνεχόμενη χρονιά στο θέατρο αλλά και σε σχολεία. Ακολούθησε η δεύτερη παιδική παραγωγή της ομάδας “Πώς λένε το κορίτσι που κρατά ένα μπαλόνι;’ του Μάνου Κοντολέων. Το 2024 σκηνοθέτησε την βραδινή παραγωγή της ομάδας “Παίξε Υπεύθυνα’’.
Φέτος τη συναντάμε στην παράσταση “με αγάπη, Φραντς” όπου υπογράφει την σκηνοθεσία. Μαζί με την Ειρήνη Ιωαννίδου, οργανώνουν δράσεις κι εργαστήρια για παιδιά σε πολυχώρους της Θεσσαλονίκης, με μουσικοκινητικά παιχνίδια, αφήγηση παραμυθιών αλλά και θεατρικό παιχνίδι.
Λίγα λόγια για την παράσταση “με αγάπη, Φραντς”
Η θρυλική ιστορία των “επιστολών μιας κούκλας” ζωντανεύει στη σκηνή από την θεατρική ομάδα Blackbird, για μόλις 3 Κυριακές του Φεβρουαρίου στο θέατρο Σοφούλη. Μία μοναδική παιδική παράσταση με live video art, πρωτότυπη μουσική και χορογραφίες! Μία όμορφη ιστορία για το πώς ένα παιδί έρχεται αντιμέτωπο με την απώλεια, πόσο χώρο έχει η φαντασία στον κόσμο που ζούμε αλλά και ένα μαγικό ταξίδι για την πραγματική φιλία και την αποδοχή του ίδιου μας του εαυτού. Περισσότερα εδώ.
Ο Θεόδωρος Παπακώστας μάς εξηγεί γιατί η αρχαιολογία μπορεί να γίνει το σκαλί για ένα καλύτερο παρόν και μέλλον, αν μπει στη ζωή μας με τον κατάλληλο τρόπο.
Συνέντευξη του Θεόδωρου Παπακώστα στις Πυγολαμπίδες
Τι ονειρευόσασταν να γίνετε όταν ήσασταν μικρός και πώς τελικά οδηγηθήκατε στην αρχαιολογία; Υπήρξε κάποια συγκεκριμένη εμπειρία που σας έστρεψε προς αυτήν την επιστήμη;
Από μικρός ήθελα να ασχοληθώ με το ανθρώπινο παρελθόν. Μου εξίταρε τη φαντασία το πως μπορεί να ζούσαν άνθρωποι πριν από χιλιάδες χρόνια, τι να συνέβη, τι να σημαίνει κάθε εύρημα που βγαίνει από το χώμα. Η αγάπη μου δεν πυροδοτήθηκε από ένα αποκλειστικό γεγονός, αλλά από τη συνήθεια της μητέρας μου να επισκεπτόμαστε κάθε αρχαιολογικό χώρο και σημείο πολιτισμού στα ταξίδια μας.
Πώς έχουν επηρεάσει και διαμορφώσει, ίσως, οι γνώσεις σας για την αρχαιολογία την καθημερινή σας ζωή και τις σχέσεις σας με τους άλλους;
Η αρχαιολογία μας βοηθάει να καταλάβουμε την ανθρωπότητα στο σύνολό της, επομένως θεωρώ ότι με έχει βοηθήσει πάρα πολύ να αποκτήσω καλύτερη ενσυναίσθηση για τους ανθρώπους. Πάντα αναφέρομαι στην πλευρά της αρχαιολογίας που μελετά τις ζωές των ανθρώπων, και όχι απλώς τις μεγάλες μάχες και τα λαμπρά κτίρια. Και αυτά χρειάζονται, αλλά δεν αρκεί να μένουμε σε αυτά…
Γιατί η Ιστορία παραδοσιακά θεωρείται ένα από τα πιο βαρετά σχολικά μαθήματα και πώς θα μπορούσε να αλλάξει ιδανικά ο τρόπος που διδάσκεται, ώστε να υποστηρίζει επαρκώς τη σύνδεση των παιδιών με την τοπική ιστορία και τον πολιτισμό;
Κατά τη γνώμη μου η Ιστορία θεωρείται βαρετό μάθημα γιατί διδάσκεται με πάρα πολλή λεπτομέρεια από πολύ μικρή ηλικία, προσπαθώντας να βάλουμε τα παιδιά να αποστηθίσουν πάρα πολλές χρονολογίες και γεγονότα. Επίσης, δυστυχώς, ξεκινάμε την Ιστορία λανθασμένα μέσω Μυθολογίας και μετά περνάμε στα πραγματικά γεγονότα. Τα πραγματικά γεγονότα παρουσιάζονται στεγνά και καταλήγει κάθε άνθρωπος να διαλέγει να κρατήσει μόνο τη Μυθολογία ως αγαπημένο κομμάτι. Είναι, όμως, άδικο για την υπόλοιπη πολιτιστική κληρονομιά μας.
Η αρχαιολογία συνδέεται με το παρελθόν, αλλά σίγουρα διαμορφώνει το παρόν και το μέλλον. Πώς βλέπετε αυτή τη συμβολή της και ποιο θεωρείτε το πιο σύγχρονο μάθημα που μπορούμε να αντλήσουμε από αυτή;
Η αρχαιολογία δείχνει την πραγματική ανθρωπότητα. Όταν καταλάβουμε καλύτερα τους ανθρώπους στο σύνολο, τις κοινωνίες μας, τους τρόπους που επικοινωνούμε και τους λόγους πίσω από αυτό, υπάρχει η ελπίδα να βελτιώσουμε τις σχέσεις μας και να χτίσουμε μια λίγο καλύτερη κοινωνία.
Έχετε συμμετάσχει σε ανασκαφές στην Ελλάδα και τη Βρετανία, ενώ έχετε εργαστεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και στην Αρχαιολογική Υπηρεσία Κιλκίς. Ποιο είναι το πιο αναπάντεχο συναίσθημα που νιώσατε κατά τη διάρκεια μιας ανασκαφής; Μπορείτε να μοιραστείτε μία εμπειρία που θα σας μείνει αξέχαστη;
Η πιο γλυκιά στιγμή ήταν όταν στις ανασκαφές μου στα Καλίνδοια Χαλκιδικής, βρέθηκε το σπασμένο κεφάλι ενός μαρμάρινου αγάλματος μετά από 80 χρόνια. Το σώμα του αγάλματος είχε βρεθεί από τους πρόσφυγες που είχαν έρθει στην περιοχή, και εκτίθετο στην πλατεία του χωριού, μέχρι που το πήρε η αρχαιολογική υπηρεσία, για να το βάλει στο μουσείο. Δεκαετίες αργότερα, το κεφάλι του βρέθηκε μέσα στο χώμα.
Η επικοινωνία της αρχαιογνωσίας στα social media έχει διαφορετικές απαιτήσεις από την παραδοσιακή έρευνα. Ποια ήταν η αρχική σας πρόθεση όταν πρωτοξεκίνησε το account του @archaeostoryteller στο Instagram και ποια η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίσατε, ανοίγοντας αυτό το νέο «παράθυρο» στην αρχαιολογία για το ευρύ κοινό;
Όταν ξεκίνησα την επικοινωνία της αρχαιογνωσίας μέσω κοινωνικών δικτύων, κανείς δεν πίστευε ότι μπορεί να χωρέσει η αρχαιογνωσία εκεί. Κάποια χρόνια μετά και με εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου στα προφίλ μου, διαψευστήκαμε όλοι γιατί το αρχαιόφιλο κοινό όντως υπάρχει, τελικά, εκεί έξω. Στα κοινωνικά δίκτυα δεν μπορεί να μπει η ίδια η επιστήμη, αλλά μπορεί κάλλιστα να μπει η επικοινωνία της και να λειτουργεί ως φάρος, που θα φέρει πολλούς στο λιμάνι της επιστήμης.
Ποια είναι τα συνήθη σχόλια που λαμβάνετε από ακροατές σχετικά με το podcast σας και ποια η πιο ενδιαφέρουσα αντίδραση ή ερώτηση;
Το πιο σύνηθες και προσωπικά αγαπημένο σχόλιο είναι: “Νόμιζα πως δεν με αφορά ή δεν με ενδιαφέρει καθόλου η αρχαιολογία, αλλά πλέον έχω αλλάξει γνώμη.”
Πώς ισορροπείτε με τόση μαεστρία στα βιβλία σας μεταξύ χιούμορ και γνώσης;Υπήρχε κάποια στιγμή που χρειάστηκε να θυσιάσετε την «ακρίβεια» για χάρη της αφήγησης; Αν ναι, πώς το διαχειριστήκατε;
Δεν θυσιάζεται ποτέ η ακρίβεια. Θυσιάζεται η πληθώρα της πληροφορίας. Πάντα υπάρχουν κι άλλα στοιχεία να πει κάποιος ειδικός. Εκεί είναι το τρικ: να ξέρεις να διαλέγεις αυτή τη μικρή πληροφορία, που θα είναι πιο εύληπτη και ευχάριστη από το ευρύ κοινό. Αν κάποιος θέλει, και είναι ευχής έργον, μπορεί πάντα να βρει τα βιβλία και τα επιστημονικά συγγράμματα, για να φτάσει στην πιο βαθιά πληροφορία. Αλλά δεν χρειάζονται, ούτε απαιτούν όλοι οι άνθρωποι τον ίδιο όγκο πληροφοριών. Επομένως, στα κοινωνικά δίκτυα φτάνει το απόσταγμα της πληροφορίας μαζί με μια δόση χιούμορ ενίοτε, για να την κάνει πιο εύληπτη.
Πρόσφατα κυκλοφόρησε το παιδικό βιβλίο δραστηριοτήτων «Η Αρχαιότητα είναι Παιχνιδάκι». Ποιο είναι το πιο ενδιαφέρον πράγμα που μάθατε για τον τρόπο που τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αρχαιολογία και ποιος ο αρχικός στόχος συγγραφής αυτού του βιβλίου;
Το βιβλίο απευθύνεται σε όλους. Το έχουν λύσει και παιδιά προσχολικής ηλικίας με τη συνδρομή γονέων, αλλά και ενήλικες που απλώς ήθελαν να διασκεδάσουν. Σκοπός του βιβλίου είναι να δείξει αυτό ακριβώς: ότι η αρχαιότητα είναι κάτι απολαυστικό, που μας αφορά όλους.
Αν μπορούσατε να διαγράψετε ένα αρχαιολογικό στερεότυπο από τη συλλογική συνείδηση, ποιο θα ήταν αυτό και γιατί;
Ότι ο αρχαίος κόσμος ήταν μόνο λευκά μάρμαρα και σπουδαίοι φιλόσοφοι. Θα ήθελα να μπορούμε να καταλάβουμε ότι ο αρχαίος κόσμος δεν ήταν ούτε τέλειος, ούτε φρικτός, αλλά ένας κόσμος, μια κοινωνία, που όπως και σήμερα, είχε και τον ήρωα, και τον φιλόσοφο, και τον τεμπέλη, και τον κακό, και τον φοβισμένο, τον βαριεστημένο, τον δημιουργικό, τον τολμηρό, τον αγχωμένο, τον ελπιδοφόρο… Τα πάντα όλα!
Τι πιστεύετε ότι θα σκεφτούν οι μελλοντικοί αρχαιολόγοι για την εποχή μας; Τι θα τους εντυπωσιάσει ή θα τους ξαφνιάσει;
Θα είναι ακόμη μια κοινωνία… Η ανθρωπότητα έχει ζήσει ΠΟΛΥ ΧΕΙΡOΤΕΡΑ, επομένως η αίσθηση πως εμείς ζούμε τραγικές στιγμές είναι δική μας αντίληψη.
Ζούμε στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης. Έχετε σκεφτεί να την αξιοποιήσετε για να αναδείξετε την αρχαιολογία;
Φυσικά και είναι σίγουρο ότι θα γίνει, και μάλιστα σύντομα. Είναι ακόμη ένα εργαλείο που θα μάθουμε να το χρησιμοποιούμε και αυτό.
Υπάρχει κάτι που θα προτείνατε στις τοπικές κοινότητες ή τους δήμους για την ανάδειξη της ιστορικής κληρονομιάς τους, ώστε να γίνει πιο προσιτή και ενδιαφέρουσα;Αν είχατε τη δυνατότητα να προτείνετε μία δράση σε επίπεδο τοπικής κοινωνίας που να συνδέει παιδιά, γονείς και αρχαιογνωσία, ποια θα ήταν αυτή;
Θα οργάνωνα ξεναγήσεις, συζητήσεις, ενημερώσεις και εκδηλώσεις για το ευρύ κοινό. Η ενημέρωση και η πληροφορία είναι δύναμη!
Πώς μπορούν οι γονείς να κάνουν τα παιδιά τους να αγαπήσουν την ιστορία, ειδικά σε μια εποχή γεμάτη τεχνολογικές αποσπάσεις; Πώς μπορούν να ενσωματώσουν την αρχαιολογία σε απλές καθημερινές στιγμές;
Με το να την αγαπήσουν οι ίδιοι. Να την εξερευνήσουν, να την ανακαλύψουν και να την απολαμβάνουν… Τα παιδιά «πιθηκίζουν». Είμαστε μιμητικά όντα οι άνθρωποι. Δεν μπορούμε να απαιτούμε από τα παιδιά μας να αγαπούν κάτι, για το οποίο εμείς οι ίδιοι αδιαφορούμε. Όταν βάλουμε τον ενήλικο πληθυσμό πλήρως στον κύκλο της αρχαιογνωσίας, θα μπορέσουμε να εντάξουμε και τα παιδιά.
Μπορείτε να μας αναφέρετε κάποιες “φιλικές προς την οικογένεια” αρχαιολογικές τοποθεσίες ανά την Ελλάδα που θα προτείνατε προς επίσκεψη;
Είναι πολλά τα μουσεία που αξίζουν. Στην Αθήνα από μουσεία θα πρότεινα το Μουσείο Ακρόπολης, το Εθνικό αρχαιολογικό, το Κυκλαδικής Τέχνης, από αρχαιολογικούς χώρους τη Βραυρώνα και την Αρχαία Αγορά, στη Θεσσαλονίκη το Αρχαιολογικό Μουσείο, την Αρχαία αγορά με το υπόγειο μουσείο της. Σε όλη την Ελλάδα παντού κοντά μας υπάρχει κάποιος μαγικός χώρος: Ολυμπία, Δελφοί, Κνωσσός, ναοί, κάστρα και μουσεία παντού! Φυσικά, να πούμε ότι μια προετοιμασία από πριν του τι πρόκειται να δούμε βοηθάει, ή ακόμη καλύτερα, η επένδυση του να πάρουμε έναν ξεναγό μαζί μας θα μπορούσε να απογειώσει την εμπειρία.
Ποιο είναι το επόμενο project που αναμένουμε από εσάς; Έχετε ήδη κάποιους μελλοντικούς στόχους στο μυαλό σας;
Έρχεται η τρίτη σειρά ντοκιμαντέρ μου (μετά τα ΣΩΣΜΕΝΑ στην Cosmote History και στο ΕRTFLIX και το POP ARCHAEOLOGY στο YouTube) που θα σας συγκλονίσει (το πιστεύω) και έρχεται και το 5ο βιβλίο μου πλέον, που θα βγαίνει εκτός ελληνικών συνόρων!
Η υστεροφημία ήταν στην αρχαιότητα το αποκορύφωμα της καταξίωσης ενός ανθρώπου. Αλήθεια, είναι κάτι που σας απασχολεί και αν, ναι, τι θα επιθυμούσατε να αφήσετε πίσω σας για τις επόμενες γενιές;
Η σκέψη και μόνο ότι βοήθησα να ανακαλύψει και να αγαπήσει περισσότερος κόσμος την επιστήμη, είναι η καλύτερη ηθική ανταμοιβή για μένα. Με κάνει να νιώθω ευτυχισμένος!
Με αφορμή την επιστροφή της παράστασης «Η Παναγία των Παρισίων» στο Metropolitan: The Urban Theater, ζητήσαμε από την πρωταγωνίστρια Δήμητρα Θεοδουλίδου, ηθοποιό και παιδαγωγό, να γράψει ένα κείμενο για τα οφέλη του παιδικού θεάτρου, τόσο για τους μικρούς θεατές και τους γονείς τους όσο και για τους εκπαιδευτικούς.
Ακολουθεί το κείμενο της Δήμητρας:
Ο Γουώλτ Ντίσνεϋ είπε κάποτε: «Θέλω να φτιάχνω ταινίες για παιδιά και για όσους νιώθουν παιδιά». Κάπως έτσι είναι για μένα το παιδικό θέατρο ή, όπως είθισται πλέον να ονομάζεται, «θέατρο για το ανήλικο κοινό», αν και για μένα αυτός ο «ανήλικος τίτλος» εμπεριέχει έναν ενήλικο καθωσπρεπισμό.
Τα βιώματά μου από τον κόσμο του παιδικού θεάτρου, τόσο από την πλευρά της ηθοποιού όσο και από την πλευρά της παιδαγωγού, το έχουν τοποθετήσει σε μια πολύ ξεχωριστή θέση στην καρδιά μου. Και για να μην πολυλογώ, θα αρχίσω να μιλώ για τα οφέλη που πιστεύω πως έχει η παρακολούθηση παιδικών παραστάσεων στο παιδί και στη σχέση του με τον γονέα, καθώς και στη σχολική εκπαίδευση.
Αρχικά, το παιδικό θέατρο είναι ένας ποιοτικός τρόπος διασκέδασης και ψυχαγωγίας, καθώς τα παιδιά έρχονται σε επαφή με διάφορες μορφές τέχνης (θέατρο, μουσική, χορό), αναπτύσσοντας την καλαισθησία τους, την έκφρασή τους και τις γλωσσικές τους δεξιότητες.
Σε μια εποχή που, λόγω της ταχύτητας της καθημερινότητας, ο χρόνος των γονιών με τα παιδιά τους λιγοστεύει, η επιλογή παρακολούθησης θεάτρου από όλη την οικογένεια είναι εξαιρετική, καθώς αποτελεί μια καλή αφορμή για να ανοίξουν συζητήσεις. Τα ερεθίσματα που λαμβάνουν μικροί και μεγάλοι από το εκάστοτε έργο πυροδοτούν προβληματισμούς (συνήθως κοινωνικούς), που υπό άλλες συνθήκες δεν θα ξυπνούσαν εύκολα.
Επιπλέον, είναι σημαντικό το γεγονός ότι δίνεται το έναυσμα στο παιδί να μοιραστεί γεγονότα της ζωής του και συναισθήματα που δυσκολεύεται να εκφράσει. Μία τέτοια περίπτωση συναντήσαμε στην παράσταση «Η Παναγία των Παρισίων», όταν ένα εξάχρονο αγόρι είπε, μετά το τέλος της παράστασης, στον Κουασιμόδο: «Να σου πω ένα μυστικό; Μη φοβάσαι. Κι εμένα με κοροϊδεύουν στο σχολείο».
Το θέατρο αυξάνει τα επίπεδα της ενσυναίσθησης των μικρών μας φίλων. Παρακολουθώντας την εκάστοτε ιστορία, τα παιδιά ταυτίζονται με τους ήρωες, συγκρίνουν τα γεγονότα με τη δική τους πραγματικότητα και, τελικά, αναθεωρούν θέσεις τους ή κρατούν στο μυαλό τους τρόπους επίλυσης μελλοντικών καταστάσεων.
Τα παιδιά είναι οι πολίτες του αύριο. Συνεπώς, η τέχνη του θεάτρου συμβάλλει στη διαμόρφωση της κοινωνίας του μέλλοντος, ειδικά στις μέρες μας, που τα κρούσματα βίας στα σχολεία αυξάνονται με ανησυχητικούς ρυθμούς.
Επιπλέον, μέσω της βιωματικής μάθησης, καλλιεργείται η κριτική σκέψη και τα παιδιά απελευθερώνονται από τα στενά όρια της δασκαλοκεντρικής μεθόδου διδασκαλίας, η οποία τα καθιστά απλούς δέκτες γνώσεων. Ιδιαίτερα όταν οι δάσκαλοι χρησιμοποιούν την παιδική παράσταση ως μέσο επέκτασης της διδασκαλίας, και όχι απλώς ως μια εκδρομή, τότε η θεωρία συνδέεται με την πρακτική εφαρμογή της.
Και τότε είναι που η γνώση γίνεται κτήμα. Για παράδειγμα, θυμάμαι μια τάξη δημοτικού που παρακολούθησε τον «Τρελαντώνη» της Π. Δέλτα, γιατί εκείνη την περίοδο έκανε έρευνα για τον τρόπο διασκέδασης και τα παιχνίδια των παιδιών παλαιότερων εποχών. Το κίνητρο της έρευνας, λοιπόν, ενίσχυσε την ποιότητα της προσοχής και της συγκέντρωσης των παιδιών στο έργο και την παράσταση και τα οδήγησε σε μια ουσιαστική συζήτηση με τους ηθοποιούς και τον δάσκαλο.
Το παιδικό θέατρο αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία να βουτήξουμε κι εμείς, οι «μεγάλοι», αυτοί που κάποτε ήμασταν παιδιά και κάπου στο διάβα του χρόνου το ξεχάσαμε, στον κόσμο της ξενοιασιάς, της αθωότητας, της ζωντάνιας, του παιχνιδιού, του βιώματος του τώρα και των συναισθημάτων. Με άλλα λόγια, να βουτήξουμε στον κόσμο των παιδιών.
Να ακούσουμε το παιδί μέσα μας, που κάπου το παραμελήσαμε. Γι’ αυτό όταν παρακολουθήσουμε ξανά παιδικό θέατρο με τα παιδιά ή τους μαθητές μας, τη στιγμή εκείνη που η αυλαία ανοίγει και η μαγεία ξεχειλίζει, ας κλείσουμε τα μάτια και ας πάρουμε μια βαθιά ανάσα. Και μόλις τα ανοίξουμε, ας αφήσουμε τον ανήλικο εαυτό μας να ζήσει για λίγο το παραμύθι. Άλλωστε, παιδιά«μεγάλα» ή «μικρά» είμαστε όλοι!
Λίγα λόγια για τη Δήμητρα Θεοδουλίδου
Η Δήμητρα Θεοδουλίδου γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Είναι απόφοιτος της Ανώτερης Δραματικής Σχολής «Ανδρέας Βουτσινάς» και του Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Αγωγής του Α.Π.Θ. με κατεύθυνση το θεατρικό παιχνίδι. Έχει παρακολουθήσει σεμινάρια θεατρικού παιχνιδιού από το Art Cooperation, καθώς και μαθήματα μιούζικαλ, κλασικού μπαλέτου και σύγχρονου χορού.
Έχει συμμετάσχει στις παραγωγές της Παιδικής Σκηνής Θεσσαλονίκης «Η Παναγία των Παρισίων – The Rock Musical», «Τρελαντώνης» της Π. Δέλτα, «Οι περιπέτειες ενός Μονόκερου» και «Η Μάσα και ο Αρκούδος», καθώς και σε παραγωγές για ενήλικο κοινό όπως «Το Κλάμα βγήκε απ’ τον Παράδεισο» των Μ. Ρέππα και Θ. Παπαθανασίου, «Broadway Nights» κ.ά.
Έχει εργαστεί ως νηπιαγωγός σε παιδικούς σταθμούς και ως εμψυχώτρια σε παιδικές θεατρικές ομάδες της Θεσσαλονίκης. Τον Νοέμβριο συμμετέχει στη νέα παραγωγή της Παιδικής Σκηνής Θεσσαλονίκης, στο μιούζικαλ για παιδιά «Η Πεντάμορφη και το Τέρας», που ανεβαίνει στο θέατρο Metropolitan σε σκηνοθεσία Πασχάλη Αραμπατζή.
Μια ομάδα νέων από την Καστοριά, με εμπνευστή τον Δημήτρη Νατσούλη, έχει φέρει τα πάνω κάτω στη νεανική κοινότητα, όχι μόνο της Καστοριάς αλλά και των νέων που τους παρακολουθούν από μακριά και εμπνέονται. Με τη ζωντάνια της και τις ανατρεπτικές και ουσιαστικές της δράσεις, έχει συγκινήσει και τους “μεγάλους” που βλέπουν τα παιδιά τους να βρίσκουν νόημα και κέφι.
Συναντήσαμε τον Δημήτρη από κοντά, μοιραστήκαμε τον ενθουσιασμό μας για το πώς φανταζόμαστε τις πόλεις που σχεδιάζονται από τους νέους και κάναμε μαζί πολλά και ωραία σχέδια.
Μία συνέντευξη στη Σόνια Λαζαρίδου
Δημήτρη, σε ευχαριστούμε πολύ που βρίσκεις τον χρόνο να μας συναντήσεις και να απαντήσεις στις ερωτήσεις μας και ξεκινώντας, θα θέλαμε να σε ρωτήσουμε πότε ήταν η πρώτη φορά που ήρθες σε επαφή με το skate και ποια ήταν η αφορμή για αυτό;
Εμείς ευχαριστούμε για το ειλικρινές ενδιαφέρον και την στήριξη που δείχνετε τόσο καιρό στην εθελοντική και ανιδιοτελή μας προσπάθεια. Χαίρομαι ιδιαίτερα γιατί αυτή η σύνδεση προέκυψε μέσα από μια γυναίκα που αγαπάμε πολύ και οι δύο και δεν είναι άλλη από την Μαρία Παπαλαμπροπούλου. Η πρώτη μου επαφή με το skate ήταν το 2008. Ήμασταν ακόμη δημοτικό όταν ένας φίλος από τη γειτονιά είχε πάρει την πρώτη του σανίδα, μου έδωσε να δοκιμάσω, κόλλησα και δεν άργησα να πάρω τη δική μου. Δεν ήθελε και πολύ, μετά από λίγο καιρό η περιοχή που έμενα είχε γεμίσει με σκεϊτάδες.
Και πώς δημιουργήθηκε η κοινότητα Lemon; Ποια ανάγκη ήρθε να καλύψει;
Η κοινότητα της Lemon δημιουργήθηκε μετά από πολλά χρόνια, τον Οκτώβριο του 2021. Θα μου επιτρέψεις να κάνω μία σύντομη αναδρομή. Η Καστοριά έχει skate ιστορία και αυτή κρατάει από τα μέσα της δεκαετίας του 2000. Τότε δεν υπήρχαν υποδομές. Το μόνο που υπήρχε ήταν diy κατασκευές, αλλά και οι κατασκευές που είχε φτιάξει τότε ο Μίλτος Αντωνιάδης με το κατάστημα Volt, ένα ιστορικό μαγαζί που είχε συμβάλλει τα μέγιστα στην τοπική skate σκηνή.
Να φανταστείς, εκείνη την εποχή στην Καστοριά υπήρχαν 5 skateshops! Η πόλη ήταν κυριολεκτικά γεμάτη με πατίνια, ωστόσο το γεγονός ότι δεν υπήρχε ένα πάρκο, έφερνε χρόνο με τον χρόνο μία πτώση σε όλο αυτό. Αυτή η προσπάθεια ξεκίνησε ακριβώς για να μη σβήσει τελείως η φλόγα από την περιοχή και ένας από τους στόχους μας ήταν να ξαναζήσουμε στιγμές από εκείνη την τρελή εποχή. Μετά από τόσες θυσίες και τόση δουλειά, πιστεύουμε ότι κάτι έχει αρχίσει να αλλάζει στην πόλη.
Θέλεις να μας πεις λίγα λόγια για τη δημιουργία του πάρκου;
Το πρώτο πράγμα που σκέφτομαι για το Skatepark της Χλόης είναι ότι άργησε να κατασκευαστεί. Έπρεπε να φτάσουμε στο 2015. Αυτό το κύμα που επικρατούσε μέχρι και το 2010-11 δεν υπήρχε πια, ωστόσο έπαιξε πάρα πολύ σημαντικό ρόλο στη διατήρηση και την αναζωπύρωση της σκηνής.
Λειτούργησε πολύ βοηθητικά, παρά τις ελλείψεις που είχε. Αυτό που έπρεπε να κάνουμε σαν κοινότητα ήταν να φτιάξουμε όλες εκείνες τις κατασκευές που ήταν απαραίτητες, ώστε και να εξελιχθούμε, αλλά και ο χώρος να αποκτήσει ένα νέο ενδιαφέρον. Κατευθείαν ξεκινήσαμε να κατασκευάζουμε και έτσι στο πάρκο υπάρχει πολύ έντονα το diy στοιχείο. Έχει διαμορφωθεί ένα μέρος έτσι, ώστε όταν πηγαίνουμε να τις τοποθετούμε και όταν φεύγουμε να παραμένουν φυλαγμένες.
Παράλληλα, έγιναν πάρα πολλές καλλιτεχνικές παρεμβάσεις και το μέρος πια έχει μετατραπεί σε έναν ελεύθερο χώρο έκφρασης, συμπερίληψης και δημιουργίας. Είναι ένας χώρος στον οποίο έχουν πραγματοποιηθεί πολύ επιτυχημένες εκδηλώσεις, έχουν γραφτεί τραγούδια, έχουν γυριστεί videoclips. Είναι ένα μέρος στο οποίο καλλιεργείται μία κουλτούρα ενότητας, ισότητας, συνεργασίας και ελεύθερης έκφρασης χωρίς διακρίσεις.
Περίμενες αυτή την εξέλιξη όταν ξεκινούσε το Lemon Skates;
Για να είμαι ειλικρινής, όχι. Από την αρχή βαδίζαμε με σταθερά, συλλογικά βήματα και με ενωτικό κλίμα. Επίσης, όσα άτομα μας προσέγγιζαν, έβλεπαν εξ’ αρχής ότι όλο αυτό δεν είναι ένα κλειστό club, αλλά μια μεγάλη ανοιχτή, ζεστή και φιλική «οικογένεια», στην οποία υπάρχει πλήρης ελευθερία.
Νομίζω ότι αυτοί οι παράγοντες ήταν οι πιο σημαντικοί αναφορικά με την γρήγορη ανάπτυξη που είχε η κοινότητα και χάρη σε αυτά τα στοιχεία η αγκαλιά που δεχόμαστε από την κοινωνία της Καστοριάς είναι τόσο δυνατή. Πάντα κάναμε όνειρα και ποτέ δεν σταματήσαμε να τα κυνηγάμε.
Κωνσταντίνε, πες μας λίγα λόγια για εσένα. Πότε γνώρισες τα παιδιά από το Lemon; Πως ήταν οι πρώτες στιγμές και πως βλέπεις τα πράγματα «σήμερα».
Εγώ ως καλλιτέχνης και ως φοιτητής στην πόλη της Καστοριάς βρισκόμουν σε μία ακατάπαυστη αναζήτηση μίας κοινότητας όπως αυτή της Lemon.
Την πρώτη επαφή με τα παιδιά από τη Lemon την απέκτησα περίπου τον Μάρτιο του 2022, αν δε με απατά η μνήμη μου. Από τη πρώτη στιγμή κιόλας φάνηκαν τα κοινά μας σημεία, σκέψεις και ανησυχίες για την δημιουργία μιας ισχυρής κοινότητας με πρωτοποριακές βλέψεις για το μέλλον των extreme sports (συμπεριλαμβάνοντας κάθε είδος extreme sport χωρίς καμία εξαίρεση), καθώς και καλλιτεχνικών ενεργειών.
Μέσα από πολύωρες συζητήσεις και συναντήσεις επισφραγίσαμε πως το όραμα ήταν, είναι και θα είναι κοινό. Από τότε μέχρι και σήμερα η κοινότητα και οικογένεια της Lemon δεν έχει πάψει να μεγαλώνει και να αναπτύσσεται τόσο συλλογικά όσο και πνευματικά με ένα πολύ ισχυρό παράδειγμα να είναι αυτό της ενημέρωσης στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, το τι είναι να είσαι σύνολο μιας κοινότητας και πως είναι να είσαι ένα μέλος της Lemon.
Ας μείνουμε λίγο σε αυτό. 30 Οκτωβρίου. «Γεννάνε όνειρα οι δρόμοι» στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Τι θυμάστε από εκείνη την μέρα;
Κωνσταντίνος: Δεν γίνεται αυτή η εμπειρία να ξεχαστεί με κανένα τρόπο. Ήταν συγκινητικό τουλάχιστον όλο αυτό που ζήσαμε και οριακά απίστευτο. Ήταν ξεκάθαρα η απόδειξη και το πάντρεμα πως κάθε άνθρωπος, μπορεί να συνδεθεί και οι γνώσεις να μεταλαμπαδευτούν.
Η απόδειξη πως το κάθε extreme sport μπορεί να σε πάει παντού. Να λειτουργεί ως μέσο, να μην έχει όρια. Ήταν κατά κάποιο τρόπο η εξιλέωση κάθε αθλητή/τριας και καλλιτέχνη/-τέχνιδας. Συνειδητοποιήσαμε ακόμη περισσότερο τον αντίκτυπο που αφήνουν οι συλλογικές πράξεις ενός συνόλου ανθρώπων απέναντι σε κάθε ηλικία και το αποτύπωμα που αφήνουν στη κοινωνία.
Δημήτρης: Όπως είπε και ο Κωνσταντίνος, δεν γίνεται να ξεχαστεί εκείνη η ημέρα. Ήταν μία ημέρα που έχει χαραχθεί βαθιά μέσα μας και η σημαντικότερη στιγμή στην μέχρι τώρα πορεία μας. Σε συνεργασία με το Τμήμα Επικοινωνίας και Ψηφιακών Μέσων, αλλά και με το Εργαστήριο Κοινωνικών και Μεταναστευτικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, αναλύσαμε το εγχείρημα και γιορτάσαμε με τον πιο συγκινητικό τρόπο τα δεύτερα γενέθλιά μας.
Δεν μπορώ να ξεχωρίσω μία στιγμή. Υπήρχαν άνθρωποι που έκλαιγαν από την συγκίνηση. Αν έπρεπε να πω κάτι, είναι το ότι αποδείχθηκε πως όλη αυτή η προσπάθεια δεν είναι απλώς ενωμένη, αλλά είναι σαν να έχει δημιουργηθεί ένας κοινός συλλογικός νους που μας οδηγεί. Αυτό έδειξε το δεύτερο κομμάτι της εκδήλωσης με τις ομιλίες που πραγματοποίησαν μέλη της κοινότητας.
Καμία και κανένας μας δεν γνωρίζαμε από πριν τι θα έλεγε η καθεμία και ο καθένας μας αντίστοιχα. Μέσα από αυτή την απόφαση αναδείχθηκε τελικά το πόσο ισχυρούς δεσμούς έχει η κοινότητα. Η μία ομιλία ερχόταν και συμπλήρωνε την άλλη… Σε σημεία ήταν «τρομακτικά» όμορφο αυτό που συνέβαινε και παράλληλα εξαιρετικά συγκινητικό. Από εκείνη την ημέρα και μετά, άλλαξαν πολλά. Όλο αυτό το χρωστάμε και το αφιερώνουμε στην Μαρία Παπαλαμπροπούλου.
Ποια είναι η στάση της τοπικής αυτοδιοίκησης απέναντι στην προσπάθειά σας;
Δημήτρης: Γενικά, είχαμε καλή επικοινωνία με τον Δήμο Καστοριάς. Πριν από λίγο καιρό καταθέσαμε την πρόταση της κοινότητας, υπογεγραμμένη από εκατοντάδες πολίτες, που αφορά την ανάπτυξη του skatepark και συνολικά του συγκροτήματος στη Χλόη.
Γι’ αυτό το θέμα έχουμε πραγματοποιήσει ραντεβού με κάθε αρμόδιο αντιδήμαρχο. Είναι ένα αίτημα που εκφράζει τη νεολαία της πόλης, είναι ένα αίτημα δίκαιο. Περιμένουμε τις εξελίξεις. Αν παρθεί η απόφαση για να προχωρήσει η υλοποίηση αυτού του έργου θα μιλάμε με τελείως άλλα δεδομένα για το τι εμπειρία θα έχει να προσφέρει τελικά η Καστοριά πάνω σε αυτό το κομμάτι.
Πρόσφατα, είχαμε μία πρώτη επικοινωνία με τον Δήμο Νεστορίου, ώστε να συζητηθεί η προοπτική δημιουργίας ενός skatepark σε αυτόν τον μαγικό τόπο. Θα είναι μοναδικό. Σε περιφερειακό επίπεδο έχουμε ξεκινήσει κάποιες επαφές, οι οποίες πιστεύω πως με τον καιρό μπορεί να αναβαθμιστούν.
Η πόλη της Καστοριάς όπως όλοι ξέρουμε, λόγω πολεοδομίας, δεν ενδείκνυται για τέτοιου τύπου extreme sports. Αυτό δεν λειτούργησε ανασταλτικά για εσάς. Τι σας έδωσε έμπνευση για να συνεχίσετε μέχρι σήμερα;
Δημήτρης: Είναι αλήθεια ότι το street κομμάτι της Καστοριάς κρύβει δυσκολίες. Η έμπνευση προέρχεται ακριβώς από αυτές τις δυσκολίες. Το γεγονός ότι δεν σταματάμε ποτέ να κατεβάζουμε ιδέες για το τι θα μπορούσαμε να κάνουμε «εδώ» και «εκεί». Στα ίδια μέρη που οι περαστικοί πιθανώς να μην βλέπουν κάτι αξιόλογο, εμείς μπορεί να δούμε κάτι ενδιαφέρον. Υπάρχουν τέτοια μέρη που αξίζει να τα δεις από κοντά. Είναι η αθέατη πλευρά της πόλης.
Ωστόσο, η κοινότητα της «Lemon» δεν έχει να κάνει μόνο με το skate. Είναι μια κοινωνικά ευαισθητοποιημένη κοινότητα που ενεργεί και συν-εργεί, όπως έχουμε δει και με άλλες συλλογικότητες, για να βοηθήσει όπου και όπως μπορεί. Ποια δύναμη σας κινητοποιεί; Πώς το βιώνει κάποιος που δεν ασχολείται απαραίτητα με τα extreme sports;
Kωνσταντίνος: Η θέληση, ο σεβασμός και η αγάπη του κόσμου θα έλεγα πως αποτελεί την κινητήριο δύναμή μας, καθώς χωρίς αυτό το κοινό δε θα είχαμε και την τεραστία ευκαιρία και δυνατότητα να πραγματοποιήσουμε όσα βλέπετε. Η πίστη σε ένα μεγάλο κοινό όραμα.
Συμπεριλαμβάνοντας τον εαυτό μου σε αυτό το μερίδιο της κοινωνίας, αν έχω κάτι να πω προς ολ@ εκεί έξω είναι πως η οικογένεια των extreme sports είναι μια τεράστια αγκαλιά και καταφύγιο των πιο ανήσυχων ψύχων. Είτε με σκοπό να ασχοληθεί και το ίδιο με τα sports αυτά, είτε θέλει απλά να είναι μέλος.
Η υποστήριξη των γονιών και η εμπιστοσύνη που δείχνουν στο Lemon Skates είναι πραγματικά συγκινητική. Το περιμένατε;
Δημήτρης: Αρχικά, αυτό το γεγονός αποτελεί τιμή για την κοινότητα. Καταλαβαίνετε τι ευθύνη έχουμε απέναντι στους γονείς. Το περίμενα γιατί ήξερα το τι ήμασταν διατεθειμένοι να κάνουμε σε αυτό το κομμάτι.
Παλιοί και νέοι αφιερώνουμε χρόνο στα ελεύθερα μαθήματα. Φτάσαμε σε σημείο να έχουν ξεκινήσει από το καλοκαίρι και μετά 20-30 παιδιά, κατά κύριο λόγο κορίτσια. Σπάσαμε αυτό το στερεότυπο που λέει ότι το skate είναι μόνο για αγόρια και είμαστε πολύ χαρούμενοι/ες γι’ αυτό.
Με τα μικρά μας «λεμονάκια» ξεκινήσαμε από το 0 και φτάσαμε σε σημείο να «σκεϊτάρουμε» και να μαθαίνουμε ήδη κάποια κόλπα. Αυτά τα παιδιά, δεν το καταλαβαίνουν, αλλά μας επαναφέρουν στην πραγματικότητα… Μας κάνουν κάθε μα κάθε μέρα καλύτερους ανθρώπους. Μαζί με αυτά, μαθαίνουμε κι εμείς. Προσωπικά, περνάω αρκετές ώρες με τα παιδιά και το κάνω συνειδητά.
Η ψυχή μου είναι γεμάτη. Η αγάπη που μου μεταδίδουν δεν περιγράφεται με λόγια και το λιγότερο που μπορώ να κάνω είναι να τους επιστρέφω την ίδια αγάπη, το ίδιο πάθος και την ίδια αφοσίωση.
Από την άλλη, οφείλουμε και ένα τεράστιο «ευχαριστώ» στους γονείς με τους οποίους έχουμε αναπτύξει μια μοναδική σχέση. Είναι πάντα δίπλα μας και μας υποστηρίζουν με κάθε τρόπο σε ότι πάμε να κάνουμε. Αποτελούν αναπόσπαστα κομμάτια της Lemon.
Επιστρέφοντας στο «σήμερα» βλέπουμε ότι έχει ξεκινήσει και μία νέα δράση σας με τίτλο «στον δρόμο για το Skate4Autism». Θέλετε να μας μιλήσετε λίγο γι’ αυτό;
Δημήτρης: Φυσικά. Αρχικά, θα ήθελα να αναφέρω την άριστη σχέση που διατηρούμε με την Εταιρεία Προστασίας Ατόμων με Αυτισμό Δ.Α.Δ. Ν. Καστοριάς. Πρόκειται για ένα σωματείο που θαυμάζουμε. Το κοινωνικό έργο που προσφέρει στην περιοχή της Καστοριάς αλήθεια δεν περιγράφεται με λόγια. Τους αγαπάμε πολύ και αυτή η συνεργασία αποτελεί για εμάς τιμή και σπουδαία στιγμή. Οι συζητήσεις είχαν ξεκινήσει μήνες πριν και πολύ γρήγορα διαπιστώσαμε πόσα πολλά μας ενώνουν. Έτσι, όσα συνδιαμορφώναμε όλο το προηγούμενο διάστημα τα βλέπουμε πλέον στην πράξη με την καμπάνια «Στον δρόμο για το Skate4Autism».
Πρόκειται για μία σειρά από πέντε εκδηλώσεις σε διάφορες γειτονιές της Καστοριάς (και όχι μόνο), που έχει στόχο την περαιτέρω ευαισθητοποίηση γύρω από το φάσμα του αυτισμού, αλλά και την ενεργοποίηση της κοινωνίας για την κύρια εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή, 21 Ιουνίου στο skatepark της Καστοριάς.
Βήμα-βήμα, περιοχή-περιοχή, το κλίμα «ζεσταίνεται» για το main event. Παράλληλα, μεταφέρουμε στις πλατείες τις δικές μας κατασκευές, δίνοντάς τους μία άλλη προοπτική, μετατρέποντάς τες σε skateparks. Το μότο των events είναι το: «γίνε κι εσύ ένα από τα πρόσωπα του Skate4Autism – Φωτογραφίσου και δείξε την στήριξή σου».
Ο κόσμος πράγματι ανταποκρίθηκε πολύ δυνατά στο πρώτο κάλεσμα. Αυτό το Σάββατο25/5/2024, θα ανέβουμε στο ιστορικό κέντρο της πόλης, στην Πλατεία Ομονοίας. Σίγουρα θα είναι ένα ακόμη όμορφο και διαφορετικό απόγευμα. Σχετικά με την κύρια εκδήλωση, αυτό που μπορώ να πω είναι πως πρόκειται για μία πολύ μεγάλη γιορτή, με extreme sports, εικαστικές δράσεις, συναυλίες.
Θα είναι η συμπεριληπτική Καστοριά όπως την ονειρευόμαστε στην πράξη. Όλες και όλοι μαζί εκείνη την ημέρα θα στείλουμε δυναμικά το μήνυμα. Το μήνυμα της αλληλεγγύης, της αγάπης, της ισότητας, της ενότητας, της συνεργασίας, της συλλογικοποίησης, της συμπερίληψης. Αυτή την Καστοριά θέλουμε και γι’ αυτή την Καστοριά αγωνιζόμαστε… Πραγματικά ανυπομονούμε.
Και τώρα η καίρια ερώτηση που απασχολεί εμάς τις πυγολαμπίδες. Είναι το Lemon Skates family friendly;
Ό,τι και να πούμε εμείς ίσως να μην έχει καμία σημασία και βαρύτητα. Έχουμε, ωστόσο, τη χαρά να δώσει την απάντησή της μία από τις πρωταγωνίστριες του πάρκου, μία μαμά, η κα. Σοφία Νικολή.
«Οι Lemon, είναι familyfriendly, είναι δάσκαλοι, είναι φίλοι και πρότυπα για τα μικρότερα παιδιά και για εμάς τους γονείς τους. Οι νέοι/νέες αυτοί βρίσκονται συνεχώς σε κίνηση και αυτό τους δίνει απίστευτη ζωντάνια. Η κοινότητα που έχουν φτιάξει, ξεκινώντας από το μηδέν, τους ενισχύει την αίσθηση του ανήκειν και προάγει την αίσθηση του σκοπού, η δικτύωση τους δίνει δύναμη να ανταπεξέρχονται στις δυσκολίες των ημερών και να βγουν ακόμα πιο δυνατοί, μπροστά με φόρα.
Οι Lemon μας βοήθησαν, μικρούς και μεγάλους, να κοιτάξουμε με αισιοδοξία το μέλλον και να ξεπεράσουμε ευκολότερα την κοινωνική αποστασιοποίηση που προκάλεσε ο εγκλεισμός και η απομόνωση την περίοδο της πανδημίας. Είναι πρόθυμοι να «διδάξουν» την τέχνη του skate και να μοιραστούν απλόχερα τα μυστικά τους με όποιον τους το ζητήσει. Είναι εκεί για να δώσουν το χέρι τους σε όποιον πέσει ώστε να σηκωθεί, είναι εκεί για να κλείσουν το μάτι με νόημα σε όποιον έχει ματαιωθεί και νιώθει ότι θέλει να παραιτηθεί, είναι εκεί για να αφουγκραστούν τις επιθυμίες που δεν εκφράζονται πάντοτε από λόγια, είναι εκεί για να αγκαλιάσουν σφιχτά όποιον/α έχει νιώσει μοναξιά. Είναι πάντοτε εκεί.
Έχουν τον τρόπο να δημιουργήσουν μια αμφίδρομη σχέση με τα μικρότερα παιδιά μέσα σε ένα πλαίσιο πραγματικού ενδιαφέροντος και αυθεντικής επικοινωνίας. Διδάσκουν την τέχνη τους με μια μαεστρία, ισότιμη μεταχείριση αλλά πάντα συνυπολογίζοντας τη διαφορετικότητα με σεβασμό και ευαισθησία. Το πάρκο εξαιτίας τους είναι γεμάτο ζωή και ποιότητα. Οι καθημερινές προπονήσεις των μικρών παιδιών εκεί ενίσχυσαν την σωματική και ψυχική τους υγεία. Η ζωή όλων μας έχει αποκτήσει άλλο νόημα. Σήμερα βρέχει… Αύριο συνάντηση εκεί και το κίτρινο χρώμα των λεμονιών θα μας φωτίσει ξανά χαρίζοντας μας αισιοδοξία και φως… Κάτι φαίνεται πως αλλάζει σε αυτόν τον τόπο χάρη στους Lemon!».
Τέλος, τι θα θέλατε να φωτίσουν ιδιαίτερα οι πυγολαμπίδες από τη σημερινή συνέντευξη;
Το μήνυμα που θα θέλαμε να στείλουμε είναι πολύ απλό. Να μην χάσουμε την ανθρωπιά μας. Να παιδευτούμε γύρω από την συλλογικοποίηση και με τις δύο έννοιες, να ενημερωνόμαστε και να κοπιάσουμε. Οι άνθρωποι να έρθουμε πιο κοντά…
Πυγολαμπίδες, σας ευχαριστούμε από καρδιάς και σας περιμένουμε την Παρασκευή, 21 Ιουνίου, στην Καστοριά στην εκδήλωση Skate4Autism, μαζί με την Εταιρεία Προστασίας Ατόμων με Αυτισμό Δ.Α.Δ. Ν. Καστοριάς και με πολλές πολλές συνεργατικές εκπλήξεις!
Τι είναι οι Μικρές Ελεύθερες Βιβλιοθήκες; Πότε πρωτοεμφανίστηκαν; Πού; Από ποιον;
Ας αρχίσουμε από τα βασικά!
Μικρή Ελεύθερη Βιβλιοθήκη ή αλλιώς Little Free Library είναι μια βιβλιοθήκη, μικρή και χαριτωμένη, η οποία κατασκευάζεται και τοποθετείται σε οποιονδήποτε δημόσιο (απαιτείται άδεια εάν πρόκειται για σταθερή κατασκευή) ή ιδιωτικό χώρο και από την οποία μπορεί κάποιος να πάρει ένα βιβλίο για να διαβάσει ή να αφήσει ένα βιβλίο για να διαβάσουν οι υπόλοιποι άνθρωποι!
Τόσο απλό; Ναι, τόσο απλό και θαυματουργό!
Οι Μικρές Ελεύθερες Βιβλιοθήκες έκαναν την εμφάνιση τους το 2009. Ήταν μια ιδέα του Todd Bol, ο οποίος ζούσε στο Wisconsin των ΗΠΑ, και την πρώτη που έφτιαξε την αφιέρωσε στη μητέρα του, η οποία λάτρευε τα βιβλία. Κατασκεύασε ο ίδιος λοιπόν μια μικρή βιβλιοθήκη και την τοποθέτησε στην μπροστινή αυλή του σπιτιού του. Η ιδέα αγκαλιάστηκε από τη γειτονιά του και έτσι άρχισε να κατασκευάζει μικρές βιβλιοθήκες και να τις χαρίζει σε φίλους και γείτονες.
Η ιδέα εξαπλώθηκε, η κοινότητα μεγάλωσε, το μότο “πάρε ένα βιβλίο, άσε ένα βιβλίο” διαδόθηκε και οι μικρές ελεύθερες βιβλιοθήκες άρχισαν σιγά σιγά να εξαπλώνονται σε όλο τον κόσμο. Το 2022 οι καταγεγραμμένες βιβλιοθήκες σε όλο τον κόσμο είχαν ξεπεράσει τις 120.000 και ο αριθμός τους ολοένα μεγαλώνει.
Πώς μπορώ να φτιάξω μια Μικρή Ελεύθερη Βιβλιοθήκη;
Είναι πολύ απλό! Το μόνο που χρειάζεσαι είναι διάθεση και φαντασία. Εντάξει, και μερικά βιβλία!
Οδηγίες προς ναυτιλομένους:
Κάνεις μια όμορφή ξύλινη κατασκευή με βάση, η οποία να κλείνει για να είναι προστατευμένα τα βιβλιαράκια!
Αν δεν έχεις ξύλινη κατασκευή, μπορείς να χρησιμοποιήσεις οτιδήποτε! Ένα καφάσι, ένα καλάθι πικνικ, ένα κουτί παπουτσιών, ένα παλιό ντουλάπι, ένα πλαστικό κουτί, ό,τι μπορεί να χωρέσει μικρά και μεγαλύτερα βιβλία, φαντασία να υπάρχει και θα βρεις ατελείωτες εναλλακτικές. Τη διακοσμείς, τη ζωγραφίζεις, τη στολίζεις ή την αφήνεις ακριβώς έτσι όπως είναι.
Φέρνεις βιβλία που δεν τα θέλεις πια ή τα αγαπάς πολύ και θέλεις να δοθεί και σε άλλους ανθρώπους η ευκαιρία να τα διαβάσουν και τα τοποθετείς μέσα στη βιβλιοθήκη.
Όποιος το επιθυμεί, μπορεί ανά πάσα στιγμή να πάρει ή να αφήσει ένα βιβλίο, μπορεί να το πάρει σπίτι του, μπορεί να το διαβάσει επιτόπου, μπορεί να κάνει ό,τι μα ό,τι θελήσει, αρκεί να φερθεί στο βιβλίο αλλά και στη βιβλιοθήκη με αγάπη και σεβασμό.
Με αυτόν τον τρόπο ενθαρρύνεται η ανάγνωση, σε ένα πιο χαλαρό πλαίσιο, χωρίς ημερομηνίες επιστροφής, προωθείται η επανάχρηση, η αλληλεγγύη και η συνεργασία!
Θα χαρούμε πολύ να βοηθήσεις και εσύ να χτιστεί η κοινότητα των Μικρών Ελεύθερων Βιβλιοθηκών! Έτσι, θα δώσεις τη δυνατότητα σε όλους τους ανθρώπους να έχουν πρόσβαση σε βιβλία! Και πιθανόν θα εμπνεύσεις και τον διπλανό -ή σου, τον φίλο -η σου, τον γείτονα -νισσά σου!
Πάρε ένα βιβλίο,
Άσε ένα βιβλίο
Διάβασε ένα βιβλίο!
Αν θέλεις να διαβάσεις περισσότερα, μπορείς να ρίξεις μια ματιά στις παρακάτω πηγές.
Η Παγκόσμια Ημέρα Χορού είναι μια εορταστική ευκαιρία που αναγνωρίζει τη σημασία του χορού στην κουλτούρα, την έκφραση και την κοινότητα.
Γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 29 Απριλίου και αποτελεί παγκόσμια πρωτοβουλία που προάγεται από το Διεθνές Συμβούλιο του Χορού (CID) της UNESCO.
Στα πλαίσια αυτής της ημέρας διοργανώνονται ποικίλες εκδηλώσεις συμπεριλαμβανομένων διαγωνισμών χορού, διαλέξεων, παραστάσεων και εργαστηρίων. Αποτελεί μια ευκαιρία για την κοινότητα του χορού να ενωθεί και να γιορτάσει τον πολυποίκιλο κόσμο του.
Συνολικά, η Παγκόσμια Ημέρα Χορού αναδεικνύει την αξία και την πολυμορφία του χορού στην παγκόσμια κοινότητα, προάγοντας την κοινωνική συνοχή, την υγεία και την ευεξία μέσω της κοινής εμπειρίας της χορευτικής έκφρασης.
Τι είναι όμως ο χορός και η κίνηση;
Ο χορός και η κίνηση είναι δυο αλληλοσυνδεόμενες έννοιες οι οποίες αποτελούν σημαντικό μέρος της ανθρώπινης εμπειρίας και έκφρασης. Και οι δύο αυτές έννοιες, μπορούν να ενθαρρύνουν τη δημιουργικότητα, την έκφραση του εαυτού και τη συναισθηματική αποφόρτιση.
Αποτελούν το μέσο με το οποίο οι άνθρωποι μπορούν να συνδεθούν με τον εσωτερικό τους κόσμο και να επικοινωνήσουν με τους άλλους. Αποδεδειγμένα πια, η μη λεκτική επικοινωνία, όπως η κίνηση (χειρονομίες) και ο χορός (εκφράσεις), αποτελεί το μεγαλύτερο ποσοστό της επικοινωνίας των ανθρώπων.
Ο χορός και η κίνηση είναι παραπάνω από μια καλλιτεχνική εκδήλωση και καθημερινή δραστηριότητα. Ο χορός είναι μια μορφή έκφρασης που χρησιμοποιεί την κίνηση του σώματος σε συνδυασμό με τη μουσική και τον ρυθμό. Μπορεί να εκφράζει συναισθήματα, ιδέες και
παραδόσεις και να λειτουργεί ως μέσοεπικοινωνίας μεταξύ ανθρώπων.
Ο χορός μπορεί να είναι ελεύθερος και αυτοσχεδιαστικός, αλλά μπορεί επίσης να ακολουθεί συγκεκριμένους κανόνες και χορογραφίες. Διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε πολλές κουλτούρες και κοινότητες παγκοσμίως και μεταφέρει συναισθήματα, ιστορίες και παραδόσεις. Δεν γνωρίζει γλωσσικά ή πολιτιστικά εμπόδια και μπορεί να ενώσει ανθρώπους από διαφορετικές περιοχές και παραδόσεις. Είναι γνωστό ότι ο χορός βελτιώνει τη φυσική κατάσταση, τη σταθερότητα και τη συντονισμένη κίνηση του σώματος, ενώ ταυτόχρονα αναζωογονεί το πνεύμα.
Ο χορός πέρα από εξαιρετική μορφή άσκησης, ανακουφίζει και μας αποφορτίζει από το στρες, ενισχύει τη μνήμη και τη νοημοσύνη, βελτιώνει την κατάσταση του πνεύματος και προωθεί την κοινωνική διάδραση.
Η κίνηση αναφέρεται στην αλλαγή θέσης ή θέσης σώματος στον χώρο. Μπορεί να είναι σκόπιμη ή ασκούμενη, για διάφορους λόγους, όπως η μετακίνηση από ένα σημείο σε ένα άλλο, η άσκηση ή η έκφραση. Η κίνηση είναι ζωτικής σημασίας για την καθημερινή μας ζωή και την υγεία μας, καθώς βοηθά στη διατήρηση της ευλυγισίας, της δύναμης και της ισορροπίας.
Από την άλλη πλευρά, έρευνες έχουν δείξει ότι η ακινησία – καθιστική ζωή συνδέονται με αρκετές ασθένειες μέχρι και τον πρόωρο θάνατο. Το σώμα μας δεν είναι κατασκευασμένο ώστε να λειτουργεί χωρίς την κίνηση.
Δώσε την ευκαιρία στο σώμα σου να κινείται καθημερινά, με όποιον τρόπο, και παρατήρησε τις αλλαγές στην καθημερινότητα σου. Ό,τι κι αν επιλέξεις ως άσκηση, ακόμη κι αν αυτό δεν είναι ο χορός, να είσαι βέβαιος ότι αυτή υποστηρίζει το σώμα σου και βελτιώνει την ποιότητα ζωής σου.
Λίγα λόγια για την Χρύσα Ψωμιάδου, Art Educator & NLP Master Coach
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1983. Οι σπουδές της περιβάλλονται γύρω από τις ανθρωπιστικές επιστήμες, τις τέχνες και τις εναλλακτικές θεραπείες. Βασικοί τομείς ενασχόλησης είναι η εκπαίδευση, ο πολιτισμός και οι συμβουλευτικές υπηρεσίες. Ενθαρρύνει την ολιστική προσέγγιση και για αυτό το λόγο ασχολείται και με τα τρία στοιχεία της ύπαρξης σώμα, νους, ψυχή. Είναι επικοινωνιακή, δημιουργική και έχει ηγετικές ικανότητες. Ούσα μητέρα τεσσάρων παιδιών έχει ευαισθησία σε θέματα διαφορετικότητας και κοινωνικής ένταξης.
Βασικές της αξίες είναι η επικοινωνία, το χιούμορ και η δημιουργικότητα, για αυτό το λόγο της αρέσει να αναμειγνύεται με νέα πρότζεκτ και καινοτόμες ιδέες. Οραματίζεται έναν κόσμο όπου ο καθένας ανθίζει με τη μοναδικότητα του και είναι εδώ για να σε οδηγήσει στη δική σου μοναδική διαδρομή.
Κάνοντας μια βόλτα σε μια πλατεία σταματάς στιγμιαία για να δεις έναν καλλιτέχνη να ισορροπεί πάνω σε ένα τεντωμένο σχοινί. Είναι κάτι που σου τραβάει την προσοχή. Αντίστοιχα, στην όψη ενός ξυλοπόδαρου με θεματικό κοστούμι και κίνηση, ίσως βγάλεις το κινητό σου για μια φωτογραφία, ενώ θαυμάζεις τις ικανότητες ισορροπίας και χάρης. Σε όποια γενιά και αν ανήκεις, το πιο πιθανό είναι κάποιο άτομο της παρέας να έπαιζε ζογκλερικά τουλάχιστον με 2 πορτοκάλια, ενώ είτε στη τηλεόραση, στο internet, είτε και ζωντανά, να έχεις δει τουλάχιστον μια παράσταση τσίρκο στην οποία θα είπες…”Μα καλά πως το κάνουν αυτό;”
Τι είναι όμως αυτό που μας αρέσει στο τσίρκο; Τι είναι αυτό που μας συναρπάζει στις μεγάλες παραστάσεις όπως στο διάσημο “Τσίρκο του Ήλιου” και τι είναι αυτό που ωθεί εμάς, τους φίλους, τις φίλες ή τα παιδιά μας να θέλουν να μάθουν εναέρια ακροβατικά και ζογκλερικά;
Η απάντηση ίσως είναι σχετικά απλή. Το τσίρκο μας συνδέει με τη ζωή.
Και είναι τόσα πολλά τα στοιχεία που συνθέτουν αυτή τη σύνδεση. Είναι αρχικά η συγκέντρωση στην προσπάθεια. Ο στόχος. Είτε βλέπεις μια ακροβάτισσα να κάνει ένα διπλό σάλτο στον αέρα πάνω σε μια εναέρια κούνια, είτε προσπαθείς να πετύχεις έναν ωραίο τροχό στο έδαφος, η συγκέντρωση που χρειάζεται για να επιτευχθεί ο στόχος είναι μια διαδικασία που φέρνει το νου σε συντονισμό με το εδώ και το τώρα. Και αυτός ο συντονισμός είναι ακόμα και για τις μεγάλες σχολές αυτογνωσίας και διαλογισμού το νούμερο ένα ζητούμενο που σε συνδέει ενεργά με τη ζωή.
Είναι επίσης η δοκιμασία ενάντια στον φόβο. Τον φόβο τον ουσιαστικό, αυτόν του τραυματισμού, αλλά και τον φόβο μέσα μας. Αυτόν της αποτυχίας. Βλέποντας καλλιτέχνες τσίρκο να αψηφούν ανοιχτά τον φόβο, χορεύοντας σε μεγάλα ύψη, παίζοντας με αντικείμενα που είναι τυλιγμένα στις φλόγες ή ισορροπώντας πάνω σε μονόκυκλα, κυλίνδρους και σχοινιά, ο εγκέφαλος μας παίρνει σήματα “ελπίδας”. Πως εφόσον μπορούν αυτοί οι άνθρωποι να καταφέρουν κάτι τέτοιο μπορώ ίσως και εγώ να τα καταφέρω στις προσωπικές δοκιμασίες της ζωής μου.
Και είναι και αυτή η σύνδεση με το παιχνίδι.Το παιχνίδι και το παιδί μέσα μας.
Το Τσίρκο στο σήμερα έχει πολλές εφαρμογές. Δεν είναι μόνο η εξάσκηση στο τσίρκο και οι μεγάλες παραστάσεις. Είναι η τέχνη του Κλόουν που χρησιμοποιείται σαν ψυχοθεραπευτικό εργαλείο, και η τέχνη των ζογκλερικών που εξασκείται από φυσικοθεραπευτές ως εργοθεραπεία.
Είναι οι παραστάσεις σύγχρονου τσίρκο σε μικρά θέατρα και σκηνές, που γίνονται φορείς ποιητικών εικόνων και μηνυμάτων για τους μυημένους στη μαγεία των παραστατικών τεχνών. Και είναι και όλοι αυτοί οι άνθρωποι όλων των ηλικιών που επιλέγουν να ασχοληθούν για τη σωματική τους ευεξία και όχι μόνο, με τις τέχνες του τσίρκο, με πρακτικές όπως εκμάθηση εναέριων
πανιών, εναέριου κρίκου, κατακόρυφων, ζογκλερικών, ισορροπιστικών εδάφους και πολλών άλλων.
Πίσω από όλα αυτά κρύβεται η χαρά, το παιχνίδι και το παιδί. Το παιδί μέσα μας που είναι ο οδηγός μας για να παραμένουμεσυνδεδεμένοι με τη ζωή. Ένας οδηγός που ξέρει να προσπαθεί, να αποτυγχάνει, να δοκιμάζει ξανά και ξανά και όλα αυτά με τη κρυφή χαρά και τη γνώση πως η ζωή, κόντρα σε ότι μας λένε μεγαλώνοντας, είναι ένα υπέροχο παιχνίδι.
Λίγα λόγια για την Μαριάνθη Μότα
Η Μαριάνθη γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1985.
Από το 2017 έχει ιδρύσει τη σχολή Τσίρκο “Μονόκυκλο” με έδρα τη Θεσσαλονίκη. Το Μονόκυκλο μέσα από δημιουργικά εργαστήρια, παραστάσεις και κοινωνικές δράσεις προωθεί το χορό, το σωματικό θέατρο και το τσίρκο ως πολύτιμα εργαλεία για την ανάπτυξη προσωπικών και κοινωνικών δεξιοτήτων.
Είναι Απόφοιτος του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του Freie University of Berlin στο τμήμα μεταπτυχιακών σπουδών Childhood studies and Children’s Rights. Έχει καταρτιστεί στο σύγχρονο χορό και το σύγχρονο τσίρκο στη Θεσσαλονίκη, τη Λουβένη, τη Βαλένθια, τη Βουδαπέστη και σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις.
Από το 2007 διδάσκει σύγχρονο χορό, αυτοσχεδιασμό και τεχνικές τσίρκο σε παιδιά, νέους και ενήλικες σε σχολές στη Θεσσαλονίκη και άλλες πόλεις. Στο πεδίο της κοινωνικής εργασίας, μέσω της ΑΡΣΙΣ Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων και της ομάδας ΠΑΙΔΙΑ ΕΝ ΔΡΑΣΕΙ, έχει καθοδηγήσει ομάδες εργαζομένων και εθελοντών υλοποιώντας καλλιτεχνικά εργαστήρια και παραστάσεις τσίρκο, με πρόσφυγες, τσιγγάνους, ΑμεΑ, ψυχιατρικούς ασθενείς, ενήλικες κρατούμενους.
Τα τελευταία χρόνια συντονίζει ευρωπαϊκά προγράμματα ανταλλαγών για καλλιτέχνες και εκπαιδευτές τσίρκο.
http://www.educircation.eu/
https://circustogether.eu/
Ως αυτόνομη καλλιτέχνης συμμετέχει κυρίως στη Θεσσαλονίκη σε παραστάσεις χορού και τσίρκο, παιδικές παραστάσεις, site specific shows και performance projects.
Όταν ακούμε τη λέξη «θέατρο» ίσως η πρώτη εικόνα που μας έρχεται στο μυαλό να είναι ένας σκοτεινός χώροςμε αναπαυτικά βελούδινα καθίσματα, μία φωτεινή σκηνή και ηθοποιούς να «υποδύονται» φανταστικούς χαρακτήρες. Συνήθως την πρώτη εικόνα ακολουθεί και μία δεύτερη, αυτή στο μπαρ ή σε έναν άλλο χώρο όπου με φίλους συζητάμε και αναλύουμε την παράσταση.
Αδιαμφισβήτητα το «θέατρο» αποτελεί για μια μερίδα ανθρώπων μια κοινωνική έξοδο με σκοπό την ψυχαγωγία τους. Υπάρχει και μία άλλη μερίδα ανθρώπων που γεύονται λίγο από τη μαγεία του συμμετέχοντας σε κάποιο θεατρικό εργαστήρι ερασιτεχνικά ως ένα είδος χόμπι.
Τι είναι όμως το θέατρο στην ουσία του; Ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτής της τέχνης; Είναι μία τέχνη; Ή συνεργασία πολλών; Ενώ συνδράμουν για το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα πολλές τέχνες μαζί, λόγος, μουσική, χορός, εικαστικά ο πυρήνας του θεάτρου βρίσκεται στη «μίμηση πράξεως» κατά Αριστοτέλη, στην κίνηση να μπω στη θέση κάποιου άλλου και να πράξω κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες. Αν αφαιρέσουμε τα πάντα, για να πούμε ότι κάνουμε θέατρο χρειαζόμαστε έναν ηθοποιό ο οποίος «δρα» και έναν θεατή που παρατηρεί.
Πάνω σε αυτό το απλό σχήμα «ηθοποιός – μίμηση πράξης – θεατής» βρίσκεται όλη η ουσία αλλά και η σημασία της θεατρικής τέχνης στη ζωή μας. Αυτό αποδεικνύεται από τη δημιουργία μετά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα του «εφαρμοσμένου θεάτρου» ή «εφαρμοσμένου δράματος» μιας επιστήμης που αξιοποιεί τηθεατρική τέχνη έξω από τα καθιερωμένα πλαίσια του θεάτρου με σκοπό να βοηθήσει και να ωφελήσει τα άτομα, τις κοινότητες και τις διάφορες κοινωνίες.
Στο φάσμα του «εφαρμοσμένου θεάτρου» ανήκουν ενδεικτικά το «δράμα στην εκπαίδευση», το «θέατρο στην εκπαίδευση», το «θέατρο της κοινότητας», το «θέατρο για την ανάπτυξη», το «θέατρο στις φυλακές», «το θέατρο των απομνημονευμάτων» κ.ο.κ.
Μπορούμε να πούμε ότι το εφαρμοσμένο θέατρο είναι ο κοινός τόπος όπου το θέατρο, η ψυχολογία, η κοινωνιολογία και η παιδαγωγική συναντιούνται. Σ’ αυτόν τον κοινό τόπο η δραματική πράξη είναι ένας δρόμος επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων, που τους δίνει τη δυνατότητα να διευρύνουν τους ορίζοντες τους, παίζοντας «νέους» ρόλους και υιοθετώντας διαφορετικές οπτικές γωνίες.
Σ’ αυτήν την προοπτική λοιπόν, του θεάτρου ως μέσο επικοινωνίας και ανάπτυξης, τα άτομα που συμμετέχουν στη θεατρική διαδικασία δημιουργούν το δικό τους υλικό πάνω σε θέματα που τους αφορούν, μοιράζονται εμπειρίες, κτίζουν «ρόλους»γίνονται ηθοποιοί αλλά και θεατές, προβληματίζονται πάνω στις διαφορετικές οπτικές, «βλέπουν» και άλλεςπραγματικότητες, μαθαίνουν να συνυπάρχουν.
Και αξίζει να τονισθεί σε αυτό το σημείο πόσο τεράστια είναι η εμψυχωτική λειτουργίατης θεατρικής διαδικασίας στην άνθιση των παιδιών και των εφήβων. Σε αυτή την ηλικίαο χώρος του δράματος και του συλλογικού πλαισίου μετατρέπεται σε αρωγό μιας υγειούς ανάπτυξης και μετάβασης στην ενήλικη ζωή.
Εξάλλου πολλές από τις νέες προσεγγίσεις της ψυχοθεραπείας και της προσωπικής ανάπτυξης και αλλαγής έχουν δανειστεί στοιχεία από το θέατρο. Από το Ψυχόδραμα του Morenoπου οικοδομείται σε καθαρά θεατρική φόρμα και περιεχόμενο, την Gestalt της οποίας οι ασκήσεις μοιάζουν με μεταμοντέρνο θέατρο, τα παιχνίδια ρόλων στις ομάδες «συνάντησης» του Rogersμέχρι τη Δραματοθεραπεία, η οποία αποτελεί το κυριότερο παράδειγμα της ένωσης του θεάτρου με τη θεραπεία, όλα συνηγορούν στην συγγενική σχέση θεάτρου, θεραπείας, αυτογνωσίας, ανάπτυξης και την πολύτιμη αξία του.
Συμπερασματικά, υπό το πρίσμα του εφαρμοσμένου θεάτρου, η δραματική τέχνη αποτελείπολύτιμο εργαλείο που μας βοηθά να ερευνούμε, να πειραματιζόμαστε πάνω στο φαινόμενο της Ζωής, να προσδιορίζουμεκαι να αναπροσδιορίζουμε τη θέση μας στον κόσμο που μας περιβάλλει, να ανακαλύπτουμε τον εαυτό μας μέσα από τους «ρόλους» μας και να συμμετέχουμε στο συλλογικό «γίγνεσθαι».
Όπως έγραψε και ο θεατρικός συγγραφέας Ουίλιαμ Σαίξπηρ «όλος ο κόσμος είναι μία σκηνή και όλοι άντρες και γυναίκες απλώς ηθοποιοί” (από το θεατρικό έργο «Όπως σας αρέσει» Πράξη 2, Σκηνή 7, γράφτηκε περίπουτο 1599 μ.Χ).
Λίγα λόγια για την Κωνσταντία Ζαχαροπούλου
Η Κωνσταντία Ζαχαροπούλου είναι Θεατροπαιδαγωγός, Δραματουργός, Απόφοιτη του τμήματος Θεάτρου Σχολής Καλών Τεχνών Α.Π.Θ.
Είναι ιδρύτρια του Συλλογικού Θεάτρου Πέρασμα, Εμψυχώτρια ομάδων παιδιών, εφήβων, ενηλίκων μέσω του Θεάτρου της Επινόησης (Devised theatre). Σχεδιάζει και υλοποιεί εργαστήρια συλλογικής δραματουργίας με στόχο την άνθιση της δημιουργικότητας των ατόμων που συμμετέχουν σε αυτά.
Τα εργαστήρια παιδιών και εφήβων Καλλιτεχνίτες, πρωταρχική δράση στο Πέρασμα, κινούνται σε ένα μη κατευθυντικό πλαίσιο, αποδοχής και ενσυναίσθησης, ώστε με ασφάλεια τα παιδιά και οι έφηβοι να ακουμπούν τον ψυχισμό τους, να μαθαίνουν να κατασκευάζουν θεατρικές παραστάσεις από το μηδέν και το σημαντικότερο: να μαθαίνουννα συνεργάζονται, να συμμετέχουν, να συνυπάρχουν με δημιουργικό τρόπο. Μέσα από το δρόμο αυτό ο αληθινός τους εαυτός αποκαλύπτεται και μεγαλώνει.
Η λέξη “παιχνίδι” μπορεί να παραπέμπει σε ποικίλες θεματικές.
Παραδοσιακά παιχνίδια, επιτραπέζια, θεατρικό παιχνίδι, ομαδικά κατασκηνωτικά παιχνίδια, παιχνίδια-αγωνίσματα, παιχνίδια πάρτι ή ακόμα και θεραπευτικό παιχνίδι.
Πραγματικά, είναι αξιοθαύμαστο πόσες εφαρμογές συνεχίζει να βρίσκει το παιχνίδι σε μια κοινωνία που η τεχνολογική ευκολία απομονώνει και εκφράζει την ανάγκη για πραγματική επικοινωνία. Το παιχνίδι προσφέρει απλόχερα την δυνατότητα της επικοινωνίας καθώς οι παίκτ(ρι)ες οδεύουν προς κάποιο ζητούμενο είτε ως ανταγωνιστές είτε ως συνεργάτες.
Το εκπαιδευτικό, συνεργατικό παιχνίδι, ως μία ξεχωριστή κατηγορία, μπορεί να οδηγήσει τους συμμετέχοντες/ουσες σε μία μοναδική κατεύθυνση: της ζωντανής επικοινωνίας με νόημα, στοχοθεσία, λόγο και κίνηση.
Αυτό που συναντάται συνηθέστερα σε εκπαιδευτικούς οργανισμούς είναι ανταγωνιστικά παιχνίδια μικρής διάρκειας που έχουν ορισμένο γνωστικό στόχο και στοχεύουν καταρχάς στη διασκέδαση του μαθητικού δυναμικού και κατά δεύτερον στη δημιουργία μιας θετικής άποψης για το μάθημα στο οποίο εντάσσεται το εκάστοτε παιχνίδι.
Κάποιοι μαθητές/τριες χάνουν και κάποιοι κερδίζουν. Κάποιοι ίσως βαρεθούν, καθώς δεν θα είναι πάντα το επίκεντρο της προσοχής ή επειδή δε βρίσκουν λόγο για να παίξουν. Το πιθανότερο είναι ότι στο τέλος του παιχνιδιού δε θα μπορέσουν να αποχωρήσουν όλοι ευχαριστημένοι διότι κάποιοι θα αυτοχαρακτηριστούν ως ηττημένοι.
Συνεπώς, το γνωστικό αποτέλεσμα που μπορεί να αποκτηθεί μέσα από το παιχνίδι, θα παραμεριστεί από το αρνητικό βίωμα του αποτελέσματος του παιχνιδιού. Όλα τα παραπάνω θα μπορούσαν να αποφευχθούν μέσα από ένα εκπαιδευτικό, συνεργατικό παιχνίδι.
Εξ’ ορισμού, στο συνεργατικό παιχνίδι, οι παίκτ(ρι)ες νικάνε ή χάνουν όλοι μαζί, ως ομάδα. Έχει εξαρχής έναν σκοπό που εντάσσεται σε ένα σενάριο το οποίο ανακοινώνεται στο μαθητικό δυναμικό. Το σενάριο αυτό, και οι κανόνες του, αναγκάζουν τους μαθητές/τριες να συνεργαστούν, να συζητήσουν και να πάρουναποφάσεις.
Είναι βιωματικό και διαδραστικό σε όλες τις φάσεις του καθώς οι συμμετέχοντες/ουσες πρέπει να παρακολουθούν με προσοχή την εξέλιξη του παιχνιδιού ώστε να ανταποκριθούν και να επιτύχουν το ζητούμενο. Το παιχνίδι μπορεί να έχει πολλαπλούςγνωστικούςστόχους, που όμως είναι καλά κρυμμένοι στο σενάριο χωρίς να αποκαλύπτονται στους μαθητές/τριες.
Φωτογραφία: Από το παιχνίδι των Game Travellers “Η Απαγωγή των μνημείων του κόσμου”
Εν τέλει, το ίδιο το παιχνίδι ωθεί τους συμμετέχοντες/ουσες να αποχαρακτηρίσουν τους εαυτούς τους από μαθητές και μαθήτριες και να είναι απλά παίκτες και παίκτριες με έναν κοινό σκοπό, αυτόν της ολοκλήρωσης του παιχνιδιού.
Άρα, ενώ η γνώση είναι βασικός στόχος, οι παίκτ(ρι)ες δεν εμπλέκονται με στόχο την απόκτησή της αλλά τη διασκέδασή τους. Συνεπώς, μαθαίνουν, χωρίς να μπουν σε μια τυπική μαθησιακή διαδικασία. Παρασέρνουν ο ένας τον άλλον προς τον κοινό στόχο, συνεργάζονται, διαφωνούν, βρίσκουν λύσεις και διεξόδους φέροντας ίσο μερίδιο ευθύνης για την επερχόμενη νίκη ή ήττα. Ίσως το βασικότερο αίτιο για να αποθαρρύνει κάποιον από τη χρήση του εκπαιδευτικού, συνεργατικού παιχνιδιού, είναι ο σχεδιασμός του.
Η προετοιμασία και η εκτέλεσή του είναι επίσης καθοριστικής σημασίας καθώς αυτοί που το διεξάγουν θα πρέπει να έχουν προβλέψει όλες τις πιθανές αντιδράσεις των παικτ(ρι)ών και τον τρόπο που θα τις αντιμετωπίσουν με επιτυχία.
Παρόλ’ αυτά, η ικανοποίηση των παικ(τρι)ών σε συνάρτηση με το γνωστικό αποτέλεσμα είναι παραπάνω από ανταποδοτικά καθώς οι παίκτ(ρι)ες εμπλέκονται σε μια πρωτόγνωρη, βιωματική εμπειρία!
Η ομάδα των Game Travellers είναι υπέρμαχος αυτής της εκπαιδευτικής φιλοσοφίας που επιστρατεύει το παιχνίδιως εργαλείο διασκεδαστικής μάθησης με σκοπό και νόημα. Έχοντας δημιουργήσει αρκετά εκπαιδευτικά, συνεργατικά παιχνίδια-προγράμματα που πρεσβεύουν την έννοια του διαδραστικού και βιωματικού, σας προσκαλούν να μάθετε… παίζοντας!
Λίγα λόγια για τον Δημήτρη Σαββόπουλο
Ο Δημήτρης Σαββόπουλος, εκπαιδευτικός, εμψυχωτής ομάδων και game designer, σχεδιάζει παιχνίδια για όλες τις ηλικίες καθώς πιστεύει ότι το παιχνίδι είναι μια ασπίδα που προστατεύει τη ζωή και δημιουργεί ανθρώπους.
Ο Δημήτρης είναι ο game designer της ομάδας των Game Travellers, που δραστηριοποιούνται στη Θεσσαλονίκη και τους γύρω νομούς, διοργανώνοντας παιχνίδια σε σχολεία, σε εταιρίες, σε πάρτι ή σε διάφορους ιδιωτικούς χώρους. Οι Game Travellers είναι ομάδα δημιουργίας πρωτότυπων, διαδραστικών παιχνιδιών με σενάριο και στοχοθεσία που ασκούν επιρροές από live-action παιχνίδια ρόλων, ομαδικά κατασκηνωτικά ή επιτραπέζια παιχνίδια. Πάντα υπάρχει δράση, είτε με φυσική κίνηση είτε μέσω συζητήσεων προς λήψη αποφάσεων, ή συνηθέστερα με συνδυασμό των παραπάνω.
Οι Game Travellers διενεργούν εκπαιδευτικά, συνεργατικά παιχνίδια, κατά κύριο λόγο, σε δημοτικά σχολεία και νηπιαγωγεία. Κάθε εκπαιδευτικό, συνεργατικό παιχνίδι εντάσσεται σε μια συγκεκριμένη θεματική (π.χ. ανακύκλωση, πολιτιστική κληρονομιά, προστασία των θαλασσών κ.α.). Μπορείτε να δείτε περισσότερα στην ιστοσελίδα τους www.gametravellers.gr , στην ενότητα ‘Τα παιχνίδια μας’ κάτω από τον τίτλο ‘Εκπαιδευτικά προγράμματα-παιχνίδια’. Μπορείτε επίσης να επικοινωνήσετε τηλεφωνικά μαζί τους στο 6909146091 ή μέσα από τα social media.
Όταν αναλογίζομαι τη σχέση των παιδιών με το διαδίκτυο, μπορώ να σκεφτώ πως υπάρχουν σίγουρα δύο κατηγορίες γονέων. Από τη μία οι γονείς οι οποίοι αφήνουν τα παιδιά τους μπροστά σε μία οθόνη αδιαφορώντας για το περιεχόμενο που ενδεχομένως να παίζει αυτόματα σε σελίδες όπως το Youtube ή για τις επιπτώσεις της πολύωρης έκθεσης στην οθόνη. Από την άλλη, υπάρχουν οιγονείς που θα απομακρύνουν τα παιδιά από τις οθόνες, από κάθε ψήγμα και ένδειξη του ψηφιακού κόσμου που μας περιβάλλει.
Ακραία τα δύο παραπάνω παραδείγματα; Ναι είναι όντως ακραία, αλλά δεν παύουν να αποτελούν πραγματικά μοντέλα γονέων που έχουμε συναντήσει ως εκπαιδευτικοί. Θεωρητικά, κανείς από τους προαναφερθέντες δύο γονείς δε θα ήθελε συνειδητά το κακό του παιδιού του. Ο πρώτος, όμως, ίσως να μη συνειδητοποιεί ή να αγνοεί τους κινδύνους και τις απειλές που ελλοχεύουν στο διαδίκτυο και στις οθόνες. Ο δεύτερος, από την ανησυχία του, ίσως στερεί από το παιδί του το να γνωρίσει και να εφοδιαστεί με δεξιότητες για ένα περιβάλλον στο οποίο αργά η γρήγορα θα βρεθεί.
Ένας Oδηγός Aσφάλειας και Eγρήγορσης για κάθε γονέα
Θέλουμε τα παιδιά μας να είναι ασφαλή; Αν ναι, τότε πρέπει να έχουμε κατά νου πώς το διαδίκτυο είναι χρόνια τώρα κομμάτι της πραγματικής ζωής. Και όντας κομμάτι της, μπορεί να συναντήσει κανείς τα πιο φωτεινά και δημιουργικά μέρη, αλλά ταυτόχρονα και τα σκοτεινά και επικίνδυνα σοκάκια. Τα παιδιά μας θα πρέπει να εκπαιδεύονται από νωρίς για το πώς θα παραμένουν ασφαλή σε αυτό τον αχανή και πολυποίκιλο χώρο. Στα πρώτα τους αυτά βήματα, καθοδηγητές τους, όπως και στην πραγματική ζωή, είναι φυσικά οι γονείς.
Πάμε μία βόλτα;
Ένα από τα πιο σημαντικά ορόσημα στη ζωή κάθε ανθρώπου είναι το ποδήλατο. Ποιος δε θυμάται τις πρώτες εμπειρίες και τις πρώτες βόλτες με αυτό; Όλες και όλοι ανεβήκαμε, τσουλήσαμε στην άσφαλτο με τη βοήθεια βοηθητικών ροδών και οι γονείς μαςήταν εκεί, κοντά μας. Να μας υποστηρίζουν, να μας επιβλέπουν και να μας χαίρονται στις πρώτες βόλτες και στις πρώτες μας εξερευνήσεις σε μία αυλή ή στο δρόμο της γειτονιάς.
Η εμπειρία του διαδικτύου δεν απέχει πολύ από αυτή τη γνώριμη σε κάθε άτομο ανάμνηση: κανένας γονέας που επιζητά την ασφάλεια του παιδιού του στο διαδίκτυο δεν το αφήνει έρμαιο των αλγόριθμων των κοινωνικών δικτύων. Όπως δε θα αφήναμε το μικρό παιδί μας να τριγυρνά μόνο του στην πόλη με το ποδήλατό του, με παρόμοιο τρόπο πρέπει να βλέπουμε την είσοδο των παιδιών στο διαδίκτυο. Το διαδίκτυο και οι πύλες σε αυτό, οι οθόνες και τα Μέσα εν γένει, είναι εργαλεία τα οποία οφείλουμε να γνωρίζουμε ως χρήστες πώς θα χρησιμοποιούνται. Οφείλουμε να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά μας να τα χρησιμοποιούν, όπως κάνουμε και με οποιοδήποτε άλλο εργαλείο, όχημα, μέσο υπάρχει στη ζωή μας.
Με τη σωστή καθοδήγηση και την καλλιέργεια των κατάλληλων δεξιοτήτων, στάσεων και συμπεριφορών, μπορούμε να κάνουμε την εμπειρία τους στο διαδίκτυο ασφαλή, θετική και μοναδική, όπως μια χαρούμενη απογευματινή βόλτα με το παιδί μας και το ποδήλατό του.
Βήματα προς την παιδεία στα Μέσα
Πώς θα ξεκινήσετε, λοιπόν, τις διαδικτυακές οικογενειακές σας βόλτες;
Ξεκινήστε με μικρά βήματα. Θυμηθείτε αρχικά τον κανόνα Γάλλου Ψυχιάτρου Serge Tisseron για τη σταδιακή είσοδο των παιδιών στον ψηφιακό κόσμο. Θα σας βοηθήσει έτσι ώστε πετύχετε μια σταδιακή γνωριμία των παιδιών με το διαδίκτυο. Αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι να κατανοήσουμε πως το ταξίδι των παιδιών στον ψηφιακό κόσμο, οφείλει να ξεκινάει με τα πιο απλά και ασφαλή εργαλεία. Και με τους γονείς φυσικά στο πλάι τους. Όπως ακριβώς ξεκινούν και τα μαθήματα του ποδηλάτου! Όταν ξεκινούν τα παιδιά μας τις πρώτες τους βόλτες, δε μπορούμε να τους δώσουμε ένα μεγάλο ποδήλατο, αντίστοιχο των αναγκών τους. Όπως, επίσης, δεν είναι καθόλου καλή ιδέα να βάλουμε το παιδί μας να οδηγήσει ένα τελευταίας τεχνολογίας ηλεκτρικό αυτοκίνητο. Αφήνετε το παιδί σας να χρησιμοποιεί μόνο του, χωρίς κάποια επιτήρηση το εξελιγμένο smartphone σας; Ξανασκεφτείτε το…
Τα βήματα σας πρέπει να είναι μικρά και σταθερά. Γνωρίστε μαζί τα πρώτα εργαλεία του διαδικτύου. Περιηγηθείτε, δείτε βίντεο και γνωρίστε απλές εφαρμογές και λειτουργίες των συσκευών. Μεγαλώνοντας, όταν το παιδί αρχίσει να μπαίνει στην εφηβεία, δώστε πρόσβαση σε ένα κινητό με περιορισμένες λειτουργίες. Σιγά σιγά όσο το παιδί συνεχίζει να μεγαλώνει επιτρέψτε την είσοδο σε κοινωνικά δίκτυα. Αργότερα, κοντά στην ηλικία των 16, το παιδί ίσως να είναι έτοιμο να αποκτήσει την high tech συσκευή που πάντα ονειρευόταν.
Είστε το παράδειγμα του παιδιού σας. Ξέρετε ότι είστε το παράδειγμα του παιδιού σας στην οδήγηση; Εμείς οι εκπαιδευτικοί μαθαίνουμε πολλές φορές από τις αφηγήσεις των παιδιών αν περνάτε συχνά με πορτοκαλί, πώς συμπεριφέρεστε και από τις ατάκες τους, πώς… μιλάτε! Τα παιδιά μιμούνται και μαθαίνουν κάθε συμπεριφορά και κάθε δεξιότητα που τους περνάτε! Αυτό ισχύει φυσικά και για τη χρήση του διαδικτύου και των Μέσων. Το παιδί που βλέπει τους γονείς του συνεχώς απασχολημένους στο κινητό, μιμείται ακόμη και μέσα στο παιχνίδι του αυτές τις συμπεριφορές. Αργότερα ενδεχομένως να τις μεταφέρει στη ζωή του, να τις κάνει δικές του.
Γίνετε, λοιπόν, το παράδειγμα προς μίμηση στη χρήση των συσκευών και στην ασφαλή πλοήγηση στο διαδίκτυο. Δείξτε στα παιδιά πώς μπορούν να είναι ασφαλή, ευγενικά με τους άλλους και προσεκτικά στις βόλτες τους στο διαδίκτυο, όπως θα θέλατε να κάνουν σε κάθε άλλη βόλτα τους. Και όπως πρέπει φυσικά να κάνουμε όλοι μας…
Ανοίξτε τον Θετικό διάλογο. Ένα βήμα που συνοδεύει τα δύο προηγούμενα, είναι φυσικά ο διάλογος. Όταν τα παιδιά μας επιστρέφουν από το σχολείο ή από μια έξοδό τους με τους φίλους τους, πάντα θέλουμε να μαθαίνουμε πώς πέρασαν. Θα τους κάνουμε βασικές ερωτήσεις κι αν διακρίνουμε ότι κάτι συνέβη θα επιμείνουμε για να το κατανοήσουμε. Η καλλιέργεια ενός κλίματος αμοιβαίας κατανόησης και εμπιστοσύνης μεταξύ γονέα και παιδιού, παίζει πολύ σημαντικό ρόλο ώστε να μοιράζεται μαζί μας το παιδί ό,τι το απασχολεί.
Χτίστε, λοιπόν, με τα παιδιά ένα κλίμα εμπιστοσύνης. Μιλήστε μαζί τους ανοιχτά, καθαρά, με όμορφο λόγο ακόμη και για ευαίσθητα θέματα και χωρίς να τα κρίνετε, εξηγώντας τους, τους κινδύνους που μπορεί να συναντήσουν στο internet ή στα social media. Σημαντικό είναι να τους δείξετε, ότι μπορούν να έρθουν σε εσάς με οποιεσδήποτε ανησυχίες, προβληματισμούς ή ερωτήσεις.
Παραμείνετε σε εγρήγορση: Όπως αναφέραμε και παραπάνω, είναι καλό να είμαστε σε ετοιμότητα να αναγνωρίσουμε προειδοποιητικά σημάδια που υποδηλώνουν μια άσχημη εμπειρία του παιδιού στο διαδίκτυο. Από τις απάτες, στο cyber-bullying κι από την αποστολή ύποπτων μηνυμάτων στην έκθεση προσωπικών στοιχείων, ο κατάλογος των δυσάρεστων και τραυματικών εμπειριών μπορεί να είναι ατέλειωτος. Οι επιπτώσεις αυτών των εμπειριών μπορεί να είναι ακόμη ιδιαίτερα επιβλαβείς για τη σωματική και ψυχική υγεία του παιδιού.
Θα επιτρέπαμε στο παιδί μας να μιλάει σε έναν άγνωστο; Δε θα μας προβλημάτιζε μια ξαφνική αλλαγή στη συμπεριφορά του; Είναι σημαντικό, λοιπόν, να έχουμε τα μάτια μας στη συμπεριφορά και στις αντιδράσεις του παιδιού. Και φυσικά, έχει ιδιαίτερη σημασία να προσεγγίσουμε τα παιδιά μας με ενσυναίσθηση συζητώντας ακόμη και τα πιο ευαίσθητα θέματα που μπορεί να τα απασχολούν μετά από μία online περιήγηση.
Καθορίστε τα όρια στη χρήση των συσκευών: Θεσπίστε από κοινού σαφείς οικογενειακούς κανόνες σχετικά με τη χρήση του διαδικτύου στο σπίτι. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τον χρόνο που μπορούν να περνάνε τα παιδιά online, τα δωμάτια στα οποία επιτρέπονται οι συσκευές, τις στιγμές της ημέρας κατά τις οποίες δε θα γίνεται χρήση κινητών, το σημείο στο οποίο θα συγκεντρώνονται όλες οι συσκευές για φόρτιση, τις ιστοσελίδες στις οποίες δεν επιτρέπεται η πρόσβαση. Είναι επίσης σημαντικό να εξηγήσετε στα παιδιά τις συνέπειες που υπάρχουν σε περίπτωση παράβασης των κανόνων και πως αυτοί ισχύουν φυσικά για κάθε μέλος της οικογένειας.
Τέλος, θυμηθείτε να απενεργοποιήσετε την επιλογή Autoplay από τις πλατφόρμες βίντεο όπως το Youtube. Θα σας βοηθήσει να οριοθετήσετε πιο ξεκάθαρα τον χρόνο παραμονής στις οθόνες αλλά και να έχετε τον έλεγχο του περιεχομένου που παρακολουθούν τα παιδιά.
Χρησιμοποιείστε μαζί τις συσκευές.Περάστε χρόνο με τα παιδιά σας, ενώ πλοηγούνται στο διαδίκτυο, στο αγαπημένο τους κοινωνικό δίκτυο ή ενώ βλέπουν βιντεάκια και παίζουν online παιχνίδια. Θα έχετε την ευκαιρία να γνωρίσετε καλύτερα τις αγαπημένες τους εμπειρίες, τους ήρωες, τους influencers που παρακολουθούν, τα πρότυπα που έχουν. Παρομοίως μπορεί να συναντήσετε ψευδείς πληροφορίες, αρνητικό περιεχόμενο ή και ευκαιρίες για να ανοίξουν συζητήσεις για πιο ευαίσθητα θέματα σχετικά με το διαδίκτυο αλλά και τη ζωή.
Το να περνάτε χρόνο μαζί στις οθόνες θα βοηθήσει τα παιδιά να αναπτύξουν κριτικές δεξιότητες, κατανόηση, ευαισθησίες, υπευθυνότητα και την απαραίτητη εγρήγορση, ώστε η εμπειρία τους στο διαδίκτυο να είναι ασφαλέστερη.
Χρησιμοποιήστε τα εργαλεία γονικού ελέγχου:οι κινητές συσκευές, οι υπολογιστές και σχεδόν κάθε ηλεκτρονική συσκευή στις μέρες μας, περιέχουν εργαλεία που θέτουν αυτόματα χρονικά όρια, περιορισμούς στην πρόσβαση και στη χρήση λειτουργιών και εφαρμογών. Παρομοίως τέτοιες λειτουργίες υπάρχουν για τις πλατφόρμες κοινωνικών δικτύων. Εξερευνήστε και επιλέξτε τις ρυθμίσεις που θα εξυπηρετούν τις ανάγκες σας.
Οι όποιες ρυθμίσεις εφαρμοστούν, θα πρέπει εννοείται να γίνουν εν γνώσει του παιδιού. Ειδάλλως, κάθε κρυφή ενεργοποίηση ρυθμίσεων είναι πιθανό να δημιουργήσει ρήξη στη σχέση με το παιδί σας. Και η ύπαρξη αμοιβαίας εμπιστοσύνης είναι ιδιαίτερα σημαντική, όπως αναφέραμε και παραπάνω. Για αυτούς τους λόγους, η εφαρμογή τέτοιων περιορισμών πρέπει να γίνεται φανερά, σε συνδυασμό με τις προαναφερθείσες κινήσεις αλλά και με μέτρα προστασίας από τους διαδικτυακούς κινδύνους.
Αντί επιλόγου
Η καλλιέργεια της ασφαλούς προσέγγισης του διαδικτύου δεν αποτελεί μια διαδικασία που θα ολοκληρωθεί από τη μία μέρα στην άλλη. Τα βήματα που θα κάνετε με την οικογένειά σας θα είναι μικρά και σταθερά. Θα ανεβαίνετε αργά, σταδιακά και σταθερά τα σκαλοπάτια της ασφαλούς πλοήγησης. Όταν το παιδί σας μεγαλώσει και είναι πια στην εφηβική ηλικία, θα μπορείτε να αρχίσετε να βλέπετε ξεκάθαρα τους καρπούς της προσπάθειάς σας. Θα έχετε πλάι σας ένα υπεύθυνο παιδί, που θα μπορεί να πλοηγείται με ασφάλεια, αναγνωρίζοντας τις απάτες και τους κινδύνους του διαδικτύου, ενώ ταυτόχρονα θα έχει να μάθει και να ανακαλύψει ακόμη πολλά για τον ψηφιακό κόσμο αλλά και για την πραγματική ζωή.
Ακούστε εδώ το podcast του media owl, σε μια συζήτηση με την Ιωάννα Σεραφειμίδου (Πυγολαμπίδες) για το Slow Living και την υπερπληροφόρηση που δεχόμαστε καθημερινά.
Λίγα Λόγια για τον Κωστή Δημολιό
Ο Κωστής Δημολιός είναι νηπιαγωγός, με ανησυχίες που αφορούν στις σχέσεις των
οικογενειών με τα ψηφιακά μέσα.
Είναι συνιδρυτής του Βρεφονηπιακού σταθμού «Σπιτόδενδρο» και δημιουργός του project
Παιδείας στα Ψηφιακά Μέσα «Media Owl». Μπορείς να τον ακούσεις να συζητά με ειδικούς
για θέματα που αφορούν στις σχέσεις μας με τα Μέσα στο Podcast «Καλειδοσκόπιο».
Μάθε περισσότερα για τον Κωστή και την Παιδεία στα Ψηφιακά Μέσα στον Ιστότοπο του Media Owl.
Η Δρ. Αριστέα Κυριάκου είναι Συνιδρύτρια και Διευθύντρια της Εuropean Οutdoor Εducation Hub, Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Aberdeen της Σκωτίας (υπότροφος του Ιδρύματος Ωνάση) και του Πανεπιστημίου Linköping της Σουηδίας, με εξειδίκευση στην Υπαίθρια Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και Υπαίθρια Ζωή. Έχοντας συντονίσει δεκάδες σχολικά προγράμματα στη Σουηδία, τη Σκωτία, και την Ελβετία, η Αριστέα εργάζεται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, έχοντας ταυτόχρονα οριστεί και Πρέσβειρα του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για το Κλίμα.
Με το αφοπλιστικό της χαμόγελο και την ενέργειά της, μας εισάγει σε έναν κόσμο φυσικά όμορφο και εξαιρετικά ελπιδοφόρο, όπου τα παιδιά και οι εκπαιδευτικοί μπορούν να γίνουν η αλλαγή που όλοι ονειρευόμαστε.
Συνέντευξη στις Πυγολαμπίδες
Αριστέα, χαιρόμαστε πολύ που σε έχουμε στις Πυγολαμπίδες, καθώς θέλουμε να ρίξεις άπλετο φως σε όσα σχεδιάζεις με τον νεοσύστατο Οργανισμό σου “European Outdoor Education Hub” (Ευρωπαϊκό Κέντρο Υπαίθριας Εκπαίδευσης).
Καταρχάς, μπορείς να μας εξηγήσεις τι σημαίνει ο όρος “Υπαίθρια Eκπαίδευση” και πώς αυτή διαφέρει από τις κλασικές μεθόδους εκπαίδευσης;
Η συζήτηση για τη σημασία της υπαίθριας εκπαίδευσης ως όρο, προϋποθέτει μία -έστω και μικρή- προεργασία για το τι σημαίνει “υπαίθρια”, και τι σημαίνει “εκπαίδευση”. Για το πρώτο κομμάτι, ο νους μας πάει ετυμολογικά στο κάτω από τον αιθέρα, στον ανοικτό, μη στεγασμένο χώρο. Μιλώντας για “εκπαίδευση”, σκεφτόμαστε τη συστημική μάθηση και διδασκαλία, την ύπαρξη επιστημονικών μεθοδολογιών, τη στοχοθεσία και τη διάρκεια στον χρόνο. Αν με την εκπαίδευση συνυφασμένος είναι ο εσωτερικός χώρος μίας τάξης, τότε με την υπαίθρια εκπαίδευση αυτός ο χώρος ανοίγει σε ζώνες επέκτασής της και συμπλήρωσής της.
Βέβαια, κάθε έξω και κάθε μέσα, προυποθέτουν ορισμένα σημεία αναφοράς στον χώρο και στον χρόνο. Για παράδειγμα θα μπορούσε το μάθημα να γίνει εκτός του σχολείου αλλά εντός ενός μουσείου, εκτός σχολικής ζώνης σε ένα βουνό αλλά και μέσα στο καταφύγιο του βουνού, ή αντίστοιχα μέρη καθημερινών μαθημάτων μπορούν να γίνονται τόσο στην τάξη όσο και στη σχολική αυλή.
Για όλα αυτά τα παραδείγματα, θα μπορούσαμε να πούμε πως η Υπαίθρια Εκπαίδευση είναι μία διδακτική προσέγγιση που βλέπει την μάθηση ως μία διαδικασία που αφορά τον νου, την ψυχή και το σώμα, με δυναμικά της στοιχεία το βίωμα και τον αναστοχασμό, μέσα σε αυθεντικά πλαίσια μάθησης, τα οποία περιλαμβάνουν και χώρους εκτός της σχολικής αίθουσας.
Πες μας δυο λόγια για το European Outdoor Education Hub, από ποια ανάγκη δημιουργήθηκε, ποιο είναι το όραμά του και ποιοι οι βασικοί πυλώνες του;
Με βάση τον παραπάνω ορισμό, γίνεται αντιληπτό το επίπεδο δυσκολίας της ενσωμάτωσης ενός τέτοιου μοντέλου στο εκπαιδευτικό μας σύστημα. Ταυτόχρονα, όλοι αναγνωρίζουμε την αναγκαιότητα και την χρησιμότητα ύπαρξης μιας τέτοιας εναλλακτικής προσέγγισης στην εκπαίδευση, από τα καθημερινά προβλήματα που βιώνουμε με όποιον τρόπο κι αν σχετιζόμαστε με το σημερινό σχολείο. Απουσιάζει αυτή η επιλογή, αυτή η μεθοδολογία που λειτουργεί τόσο αποτελεσματικά σε πρωτοπόρα εκπαιδευτικά συστήματα. Ή μάλλον απουσίαζε, γιατί πλέον το European Outdoor Education Hub ιδρύθηκε για να την εισάγει μελετημένα και να την προσφέρει στην πλούσια σε φύση χώρα μας.
Όραμά μας λοιπόν αποτελεί η εισαγωγή της Υπαίθριας Εκπαίδευσης σε κάθε σχολείο της Ελλάδας όπως και της Ευρώπης. Δεσμευόμαστε στην αειφορία, πιστεύουμε στη δύναμη της κοινότητας και τολμάμε να μιλάμε για την τυπική εκπαίδευση, δηλαδή πώς αυτό είναι δυνατόν να προσφερθεί κατά τη διάρκεια της σχολικής ζωής όλων των μαθητών.
Πώς συμβάλλει ο Οργανισμός στην εκπαίδευση των μαθητών μέσω των υπαίθριων δραστηριοτήτων και του έργου σας;
Η Υπαίθρια Εκπαίδευση είναι μία μεθοδολογία μέσω της οποίας καλύπτονται όλοι οι γνωστικοί στόχοι που θέτουν τα επίσημα αναλυτικά προγράμματα και επιπλέον θέτει στόχους πέραν των γνωστικών, κάτι που κατά τη γνώμη μου οφείλει να καλύπτει το σύγχρονο σχολείο: στόχους για φυσική δραστηριότητα, για καλύτερη υγεία, για προσωπική και συλλογική ανάπτυξη. Για εμάς, η εκπαίδευση του ανθρώπου δεν περιορίζεται στην εκπαίδευση του νου, αλλά αποτελεί μία συνολική εμπειρία που δραστηριοποιεί την ανθρώπινη ολότητα, τις αισθήσεις και τα συναισθήματα, το πνεύμα και το σώμα, το εμείς και το εγώ, που τελικά οδηγούν και στην ουσιαστική γνωστική κατανόηση, έχοντας όμως αγγίξει και αναρίθμητα ακόμα κομμάτια ταυτόχρονα.
Θέλουμε πολύ να μας περιγράψεις το πρώτο και πιο πρόσφατο project του Οργανισμού, το Schooler Planet και νας μας δώσεις μια εικόνα για το πώς τα παιδιά και οι εκπαιδευτικοί ήρθαν σε επαφή και αλληλεπίδραση με αυτό.
Το European Outdoor Education Hub είναι ο πρώτος και μοναδικός Οργανισμός στην Ελλάδα που ασχολείται με την εισαγωγή της Υπαίθριας Εκπαίδευσης στην υπάρχουσα σχολική πραγματικότητα.
Χωρίς να περιμένουμε αλλαγές που θα αλλάξουν ξαφνικά τη ζωή μας στο σχολείο, αλλάξαμε εμείς ένα μικρό κομμάτι αυτής καλλιεργώντας νέες συνήθειες και χωρίς να “χαθεί” μάθημα, για περισσότερους από 100 μαθητές και τους εκπαιδευτικούς τους, σε δημόσια δημοτικά σχολεία και νηπιαγωγεία της Δυτικής Θεσσαλονίκης, Ανατολικής Θεσσαλονίκης και Χαλκιδικής.
Με περισσότερες από 80 βιωματικές δραστηριότητες στις αυλές των δημόσιων αυτών σχολείων, το πιλοτικό μας πρόγραμμα “Schooler Planet” σημείωσε τεράστια επιτυχία, καθώς αναδείχθηκαν τα πολύπλευρα οφέλη της υπαίθριας εκπαίδευσης στις ίδιες τις σχολικές κοινότητες.
Ας αφήσουμε τα ίδια τα παιδιά να μιλήσουν χρησιμοποιώντας την ανατροφοδότησή τους:
“Αυτό το πρόγραμμα ήταν πολύ ωραίο γιατί βλέπουμε την φυσική καλύτερα!! Πραγματικά αυτό το πρόγραμμα θα το ξαναέκανα 1000 φορές”
“Νιώθω πως μετά από τα μαθήματα που κάναμε ήρθε πιο κοντά ο ένας με τον άλλον. Συνεχίστε την καταπληκτική δουλειά που κάνετε κι ελπίζω να ξαναέρθετε στο δικό μας σχολείο!”
Ας αφήσουμε και τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς να ακουστούν χρησιμοποιώντας την ανατροφοδότηση από εκείνους:
“Η δική μου κορυφαία στιγμή ήταν όταν ένιωσα έναν ιδιαίτερο ενθουσιασμό να διδάξω κάποιες βασικές έννοιες που θεωρούσα ότι δεν θα μπορούσαν να διδαχτούν αλλιώς.”
“Αυτό το πρόγραμμα άλλαξε τη ζωή μας στο σχολείο!”
“Το πρόγραμμα μου έδωσε έμπνευση ώστε αρκετά εύκολα μπορώ να προσαρμόσω το μάθημά μου και να βγούμε στην αυλή έστω και για 20 λεπτά.”
Και κάποια από τις εκπαιδευτικούς παράλληλης στήριξης που συμμετείχαν στο πρόγραμμα:
“Μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες αναθάρρησαν και μέσα στην τάξη προσπάθησαν περισσότερο.Ως δασκάλα της παράλληλης στήριξης αισθάνθηκα ωραία τις στιγμές που ο μαθητής κατάφερε να προσαρμοστεί και να συμμετέχει ενεργά και ουσιαστικά στο πρόγραμμα.”
Με ποιους τρόπους προωθείται η βιωματική εκπαίδευση στην Ελλάδα μέσω του “European Outdoor Education Hub”;
Η βιωματική εκπαίδευση είναι βασικός άξονας στον οποίον στηρίζεται η Υπαίθρια Εκπαίδευση, και όλα μας τα σχέδια μαθημάτων. Όλα τα σχέδια μαθημάτων που δημιουργούμε είναι βιωματικά και σχεδιασμένα να γίνονται στις σχολικές αυλές, με τρόπο που το βιωματικό και το υπαίθριο στοιχείο ενισχύουν τους γνωστικούς στόχους των μαθηάτων καλλιεργώντας τη δημιουργικότητα, την επίλυση προβλημάτων, τη συνεργασία, και την κριτική σκέψη.
Πόσο δεκτικοί είναι οι εκπαιδευτικοί στην εμπλοκή τους με τη χρήση νέων εκπαιδευτικών εργαλείων;
Όχι μόνον δεκτικοί αλλά και ενθουσιώδεις! Στην εποχή της “κρίσης των εκπαιδευτικών”, όπου δηλαδή οι εκπαιδευτικοί είναι πλέον εξαντλημένοι από την έλλειψη πόρων, υποστήριξης, και αναγνώρισης, έχουν ανάγκη από νέα εκπαιδευτικά εργαλεία που έχουν τη δύναμη να τους ανανεώσουν. Οφείλουμε να σεβόμαστε και να στηρίζουμε ως κοινωνία την κάθε δασκάλα και τον κάθε δάσκαλο να εκπληρώσουν το έργο τους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Η φιλοσοφία μας δίνει βαρύτητα στην εκπαίδευση του εκπαιδευτικού και στον ρόλο του, και για εμένα είναι κάτι που πρέπει να συζητάμε περισσότερο στην ελληνική κοινωνία, το πώς να δίνουμε κίνητρα στους εκπαιδευτικούς για να παραμένουν στον κλάδο ευχαριστημένοι, και στους νέους για να επιλέγουν να μπαίνουν στον εκπαιδευτικό χώρο με όνειρα και οράματα. Θέλουμε ευτυχισμένους δασκάλους για να πηγαίνουν ευτυχισμένα και τα παιδιά στο σχολείο. Και σίγουρα εμείς είμαστε και θα είμαστε έμπρακτα δίπλα τους προς αυτόν τον σκοπό.
Τι ισχύει αντίστοιχα στην Ευρώπη; Μπορείς να μοιραστείς μαζί μας κάποιες καλές πρακτικές από άλλα σχολεία της Ευρώπης και να μας περιγράψεις πως αυτά έχουν ενσωματώσει την υπαίθρια εκπαίδευση στην καθημερινή τους ζωή στο σχολείο;
Είναι αναρίθμητα τα παραδείγματα που έχω ζήσει με εκατοντάδες μαθητές και εκπαιδευτικούς σε σχολεία στη Σουηδία, τη Σκωτία και την Ελβετία. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως κάθε περιβάλλον έχει και τα προβλήματά του, και είναι αυτά στα οποία φαίνεται πόσο σοβαρά ή όχι ασχολούμαστε ως κοινωνία των πολιτών για να τα μετατρέψουμε σε ευκαιρίες και δυνατότητες.
Σε κάθε σχολικό περιβάλλον που έχω ζήσει και εργαστεί στην Ευρώπη, έχουμε καταφέρει να βάλουμε γερά θεμέλια της Υπαίθριας Εκπαίδευσης προκειμένου να ενσωματώνεται από την ίδια τη σχολική κοινότητα στην καθημερινότητά τους. Αυτό αποτελεί μακροχρόνιο έργο φυσικά, δεν γίνεται από τη μία στιγμή στην άλλη. Όμως είναι εφικτό όταν η ίδια η σχολική κοινότητα αναγνωρίζει την αξία του και το επιθυμεί, δηλαδή διευθυντές, δάσκαλοι, μαθητές, προσωπικό, γονείς και κηδεμόνες, και κάθε άλλο εμπλεκόμενο μέρος.
Έχουμε αντίστοιχα παραδείγματα στην Θεσσαλονίκη / Ελλάδα;
Γίνονται σημαντικές προσπάθειες και δίνονται αγώνες από αξιόλογους ανθρώπους στον εκπαιδευτικό χώρο της Ελλάδας, υπάρχουν πολλά λαμπρά παραδείγματα.
Αυτό που ξεχωρίζει στην προσπάθεια του European Outdoor Education Hub ως πρώτο και μοναδικό οργανισμό στην Ελλάδα που εισάγει την Υπαίθρια Εκπαίδευση στην τυπική εκπαίδευση, είναι η διεύρυνση των προγραμμάτων μας για κάθε σχολείο και σε μεγάλο μήκος χρόνου, δεν είναι δηλαδή μία μεμονωμένη προσπάθεια για δύο, τρία, δέκα ή εκατό σχολεία κάποιας περιοχής. Το ίδιο και χρονικά, δεν είναι ένα πρόγραμμα μίας ημέρας ή μίας εβδομάδας.
Δουλεύουμε για να κάνουμε την Υπαίθρια Εκπαίδευση μία νέα επιλογή στην τυπική εκπαίδευση όλων. Επιδιώκουμε να έχει επιστημονικό βάθος, διάρκεια στον χρόνο και τα αποτελέσματα που αναδεικνύονται από κορυφαία συστήματα παγκοσμίως, απαντώντας με προτάσεις σε κρίσιμα προβλήματα της εποχής.
Πιστεύεις ότι μπορούν και οι γονείς να συμμετέχουν και να υποστηρίξουν την προσπάθεια για υπαίθρια εκπαίδευση και περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και αν ναι, με ποιους τρόπους;
Οι γονείς είναι απαραίτητο μέρος αυτής της μεθοδολογίας στην οποία οι σχέσεις παίζουν καθοριστικό ρόλο.
Όπως προανέφερα, το σχολείο είναι ένας ζωντανός οργανισμός που οι γονείς και κηδεμόνες είναι μέρος του. Καθώς η υπαίθρια εκπαίδευση κάνει τώρα μαζί μας το ντεμπούτο της στην Ελλάδα, ένα σημαντικό βήμα θα είναι να ενημερώσουμε τους γονείς για τα αναρίθμητα οφέλη που προσφέρει στους μαθητές, στα παιδιά τους.
Οι Πυγολαμπίδες σίγουρα θα μας βοηθήσουν στο να μεταφέρουμε τα ευχάριστα νέα στους γονείς ώστε να μας περιμένουν στα σχολεία τους! Υπάρχει γονιός που να μην επιδιώκει την πολύπλευρη ανάπτυξη των παιδιών του σήμερα, που να μην αναζητεί τρόπους για καλύτερη υγεία και ψυχική ισορροπία για τα παιδιά; Είμαι βέβαιη πως οι γονείς θα είναι έτοιμοι να συμμετέχουν ενεργά σε μία μεθοδολογία που αγγίζει τέτοιες πτυχές της ανθρώπινης διάστασης, καθώς ταυτόχρονα τα παιδιά τους κάνουν όλα τους τα μαθήματα στο σχολείο με αποδεδειγμένα υψηλότερα γνωστικά αποτελέσματα (πληθώρα αναφορών σε επιστημονικές έρευνες).
Πώς πιστεύεις ότι ο σχεδιασμός των εκπαιδευτικών σας προγραμμάτων θα έχει αντίκτυπο την επόμενη μέρα, τόσο για τους μαθητές όσο και για το περιβάλλον; Πως μπορεί η Υπαίθρια Εκπαίδευση να μετασχηματίσει τη σχολική ζωή;
Η έρευνα και η επιστημονική διάσταση της μεθοδολογίας αυτής έχει ήδη συμπεράσματα για τον αντίκτυπο που προγράμματα υπαίθριας εκπαίδευσης είχαν, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.
Επομένως, τόσο η επόμενη ημέρα όσο και τα επόμενα χρόνια, εμφανίζονται να είναι αισιόδοξα για θέματα όπως, για να ονομάσουμε μερικά, η καλύτερη απόδοση των μαθητών στο σχολείο, υψηλότερα επίπεδα προσοχής και συμμετοχής στα μαθήματα, καλύτερη ψυχική και σωματική υγεία, ανάπτυξη σχέσεων σεβασμού μεταξύ των παιδιών αλλά και των παιδιών με το περιβάλλον τους, συμπερίληψη όλων των παιδιών και ανάδειξη πολύπλευρων ικανοτήτων τους στο μάθημα, ενίσχυση της αυτοπεποίθησης, της δημιουργικότητας, της λήψης αποφάσεων και επίλυσης προβλημάτων, καλύτερη αίσθηση του τόπου και του χώρου στον οποίο ζουν και κινούνται και ενδυνάμωση σχέσεων με την ευρύτερη κοινότητά τους.
Εκτός από τα προγράμματα στα σχολεία, με ποιους άλλους τρόπους φιλοδοξεί ο Οργανισμός “European Outdoor Education Hub” να συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας νέας κουλτούρας, που θα αγκαλιάζει τη φύση και θα προτείνει την ενσωμάτωσή της στην καθημερινή μας ζωή;
To European Outdoor Education Hub προωθεί την Υπαίθρια Εκπαίδευση με τρεις τρόπους, πρώτον μέσω σχολικών προγραμμάτων, δεύτερον μέσω εκπαίδευσης των ίδιων των εκπαιδευτικών πάνω σε αυτή τη μεθοδολογία, και τρίτον μέσω της δημιουργίας νέου εκπαιδευτικού υλικού το οποίο θα μπορεί κάθε εκπαιδευτικός να αξιοποιεί.
Είναι τρεις διαφορετικοί τρόποι που συμβάλλουν στη διαμόρφωση μίας κουλτούρας που ο σεβασμός προς τη φύση γίνεται δίχως επιβολή, που αναδεικνύεται η φύση μέσα μας και εμείς αναδεικνυόμαστε έξω στη φύση, σαν καθημερινή εικόνα ενός ειδώλου σε έναν καθρέφτη. Σε αυτήν την εικόνα θέλουμε να φτάσουμε.
Αν θέλετε να ενημερωθείτε για το πως τα προγράμματα της Υπαίθριας Εκπαίδευσης του Οργανισμού Εuropean Οutdoor Εducation Hub μπορούν να ενσωματωθούν και στο δικό σας σχολικό πρόγραμμα, μπορείτε να επικοινωνήσετε με την Αριστέα Κυριάκου στο info@euoutdoor.education.
Κάθε φθινόπωρο, γονείς και εκπαιδευτικοί μοιραζόμαστε τις αγωνίες μας για τη σχολική προσαρμογή και τις σχολικές επιδόσεις των παιδιών. Οι συζητήσεις γίνονται διαρκείς και επίμονες, όταν πρόκειται για μαθητέςΓυμνασίου. Τροφοδοτούνται, άλλωστε, και από τη διαπίστωση ότι το Γυμνάσιο λειτουργεί πλέον ως προθάλαμος του Λυκείου και έχει αποκτήσει χρησιμοθηρικό χαρακτήρα. Με τον καιρό, αναπόφευκτα, το μάθημα περιορίζεται σε μια ασφυκτική εξεταστέα ύλη ενώ μαθητές και καθηγητές χάνουν το ενδιαφέρον τους.
Κι όμως, το Γυμνάσιο δεν αποτελεί μόνο τη γέφυρα που οδηγεί στην επόμενη βαθμίδα. Οι μαθητές του Γυμνασίου βρίσκονται στην αρχή της πορείας που οδηγεί στην πνευματική ωρίμανση.
Ας μην εντείνουμε, λοιπόν, τις αγωνίες τους, ας μην καταπιέζουμε τον αυθορμητισμό τους. Ας υιοθετήσουμε δημιουργικούς τρόπους μάθησης και ας διασφαλίσουμε χώρο για αυτοέκφραση και ουσιαστική κοινωνικοποίηση. Ας τους δώσουμε λέξεις για να εκφράσουν τα συναισθήματα τους, πληροφορίες που θα τους φανούν χρήσιμες στις αναζητήσεις τους, γνώσεις που θα τους επιτρέπουν να ατενίζουν με αισιοδοξία το μέλλον.
Ας τους ενθαρρύνουμε να γράψουν, να ζωγραφίσουν, να τραγουδήσουν, να βρουν διεξόδους μέσω της Τέχνης, να μάθουν να συγκινούνται και να βιώνουν το «ωραίο». Ας τους δώσουμε τα εφόδια, ώστε να μπορούν να κάνουν συνθέσεις και αφαιρέσεις, να κρίνουν και να συγκρίνουν, να βρίσκουν κίνητρα για να γίνονται η καλύτερη εκδοχή του εαυτού τους. Ας τους «συστήσουμε» ανθρώπους της επιστήμης, του πολιτισμού και του αθλητισμού που θα τους εμπνεύσουν και θα γίνουν φάροι στα δικά τους μονοπάτια.
Κι εμείς, γονείς και εκπαιδευτικοί, ας παραμείνουμε γι ‘ αυτούς μια σταθερή φωνή, ένα βλέμμα γεμάτο αγάπη και θαυμασμό μπροστά στο «μεγάλωμα».
Αναμφίβολα, θα ήταν λάθος αν απαξιώναμε την προσφορά του σημερινού σχολείου. Είναι γόνιμο να προβληματιζόμαστε και να οραματιζόμαστε ένα σχολείο του μέλλοντος, ένα Γυμνάσιο που αγκαλιάζει την ολόπλευρη ανάπτυξη και προετοιμάζει για την πραγματική ζωή.
Λίγα λόγια για τη Λίλα Γκρανοπούλου
Η Λίλα Γκρανοπούλου γεννήθηκε και ζει στη Θεσσαλονίκη. Αποφοίτησε από τμήμα Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής Ιωαννίνων και συνέχισε τις σπουδές της στον κλάδο της Ψυχοπαιδαγωγικής. Εργάζεται σε Φροντιστήρια Μέσης Εκπαίδευσης και σε δομές Παιδικής Προστασίας. Ακόμη, διδάσκει την ελληνική γλώσσα ως δεύτερη γλώσσα σε παιδιά με προσφυγικό/ μεταναστευτικό προφίλ. Τα τελευταία χρόνια συμμετέχει σε δράσεις που θέτουν ως στόχο την ενίσχυση της φιλαναγνωσίας και την προώθηση του παιδικού βιβλίου.
Τι σημαίνει ελεύθερα επιλεγόμενο, ακηδεμόνευτο παιχνίδι και πόσο σημαντικό είναι για τη δημιουργία ανεξάρτητων και υπεύθυνων παιδιών; Ποια είναι τα λάθη και τα τρωτά σημεία του εκπαιδευτικού μας συστήματος, και ποια τα αισιόδοξα βήματα που φέρνουν την αλλαγή;
Ο εμπνευστής του «Play on Early Education» και Διευθυντής του Κέντρου Προσχολικής Αγωγής «Dorothy Snot», Γιάννης Γιαννούδης, μας λύνει κάθε απορία, γύρω από τα παραπάνω ερωτήματα, και μας μιλά για τη δεύτερη κατά σειρά διοργάνωση του διεθνούς συνεδρίου “Play on Early Education”, που θα γίνει στις 27 – 30 Απριλίου στην Αθήνα, στο Σεράφειο Κέντρο Αθλητισμού, Πολιτισμού & Καινοτομίας (και το οποίο μπορείτε να παρακολουθήσετε και διαδικτυακά).
Ποιες είναι οι κυρίαρχες αλλαγές που εντοπίζονται στην εκπαίδευση σήμερα, και προς ποιες κατευθύνσεις έχει εξελιχθεί ουσιαστικά η παιδαγωγική επιστήμη;
Είναι δύσκολο να πει κάποιος πως η παιδαγωγική επιστήμη κινείται μόνο προς μια κατεύθυνση. Αυτό που βλέπουμε, είναι πως η κουλτούρα κάθε χώρας επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό και την εκπαιδευτική της πολιτική. Στη Δύση π.χ. βλέπουμε εδώ και χρόνια μια τάση απελευθέρωσης της εκπαίδευσης από τον πολύ ακαδημαϊκό χαρακτήρα, και την εφαρμογή όλο και περισσότερο ελευθεριακών μοντέλων, παιδοκεντρικού χαρακτήρα.
Την ίδια στιγμή, όμως, σε άλλες χώρες (π.χ στην Ασία ή στη Μέση Ανατολή) βλέπουμε μια ενίσχυση του ανταγωνιστικού χαρακτήρα των σχολείων, με τα παιδιά να δέχονται από πάρα πολύ νωρίς την πίεση της αριστείας. Και βέβαια, η πανδημία δημιούργησε μια ολόκληρη νέα αγορά διαδικτυακών σχολείων, που επιτρέπουν στα παιδιά τη φοίτηση σε εντατικούς ρυθμούς, ασχέτως σε ποια χώρα βρίσκονται.
Θα τολμήσω να πω ότι αυτά τα διαδικτυακά σχολεία, θα γνωρίσουν μεγάλη άνθηση τα επόμενα χρόνια, ιδίως ανάμεσα στα υψηλά οικονομικά και κοινωνικά στρώματα του πληθυσμού, αφού θα επιτρέπουν μια αδιατάρακτη φοίτηση, ενώ το παιδί θα μπορεί ταυτόχρονα να ταξιδεύει με την οικογένειά του, να βρίσκεται σε διακοπές στην Καραϊβική ή να παίζει σε ένα τουρνουά τένις στην άλλη πλευρά του πλανήτη.
Γενικά πάντως, ως παγκόσμια τάση, θα έλεγα ότι βλέπουμε πλέον τα σχολεία να δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στην καλλιέργεια των περίφημων soft skills, μερικές φορές, μάλιστα, και περισσότερο από την καλλιέργεια των ακαδημαϊκών προσόντων. Μην ξεχνάμε ότι σήμερα, τα κορυφαία πανεπιστήμια του πλανήτη δεν αξιολογούν τους φοιτητές με βασικό κριτήριο την ακαδημαϊκή τους αριστεία, αλλά ψάχνουν για υποψήφιους «που δε θα είναι βαρετή παρέα σε ένα δείπνο»!
Λίγα λόγια για τη 2η κατά σειρά διοργάνωση του «Play on Early Education». Σε ποιους απευθύνεται και τι θα έχει αποκομίσει κανείς με το πέρας της;
Τo «Play on Early Education» απευθύνεται σε οποιονδήποτε έρχεται καθημερινά σε επαφή με μικρά παιδιά, και θέλει να τα βλέπει να εξελίσσονται και να ανακαλύπτουν τον κόσμο με ενθουσιασμό και αυτοπεποίθηση. Τα παιδιά πλέον γεννιούνται σε μια εποχή που τους προσφέρει χιλιάδες ερεθίσματα, πολύ γρήγορα. Αυτό αναγκάζει τον εγκέφαλο να κάνει δισεκατομμύρια νέες συνάψεις, πολύ νωρίτερα από παλιά. Έτσι, βλέπουμε π.χ. παιδιά δύο ετών να έχουν πλέον την ικανότητα λήψης αποφάσεων, συνθέτοντας δύο ή περισσότερα δεδομένα. Είναι αδύνατον ένας παιδαγωγός ή ένας γονέας να διαχειριστεί αυτά τα «νέα μοντέλα» παιδιών, μόνο με βάση τη γνώση και την εμπειρία του παρελθόντος.
Στο φετινό συνέδριο θα ακουμπήσουμε πολλά διαφορετικά ζητήματα, εναρμονισμένα με τις εξελίξεις της εποχής μας (π.χ φυλετική ισότητα και κατάρριψη των στερεοτύπων, εισαγωγή της τεχνολογίας στην εκπαίδευση κλπ) πάντοτε, όμως, με άξονα το ακηδεμόνευτο, ελεύθερα επιλεγόμενο παιχνίδι, που βοηθά τα παιδιά να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση, αυτονομία, ανεξαρτησία.
Βασικά θα είναι και πάλι ένα συνέδριο αμφισβήτησης και επαναξιολόγησης των δεδομένων, με στόχο όλοι να φύγουμε, έχοντας προβληματιστεί εποικοδομητικά και «έξω από το κουτί».
Και, φυσικά, έχοντας περάσει τέσσερις υπέροχες μέρες, με ομοϊδεάτες μας από ολόκληρο τον κόσμο!
Ποια η συμβολή του παιχνιδιού στη δημιουργία ανεξάρτητων και υπεύθυνων παιδιών, και πώς μπορεί να επηρεάσει τη διάπλαση μιας προσωπικότητας;
Το ελεύθερα επιλεγόμενο, ακηδεμόνευτο παιχνίδι στην πολύ μικρή ηλικία είναι ο ένας και μόνο τρόπος, που βοηθά τα παιδιά να μάθουν να αποφασίζουν μόνα για τη ζωή τους από νωρίς, να διαχειρίζονται τα δύσκολα συναισθήματα, και να αυτονομούνται με αυτοπεποίθηση και με εμπιστοσύνη στις δυνάμεις τους. Είναι, επίσης, και ο τρόπος με τον οποίο μαθαίνουν τα παιδιά να ανακαλύπτουν τη γνώση με ενθουσιασμό, και με τον δικό τους μοναδικό ρυθμό. Εάν διαχειριστούμε σωστά τα πρώτα τους χρόνια, ο ενθουσιασμός αυτός θα τα συνοδεύει για πάντα!
Τι σημαίνει στην ουσία ακηδεμόνευτο και ελεύθερα επιλεγόμενο παιχνίδι; Ποια λάθη κάνουν συνήθως οι γονείς στο κομμάτι της ελεύθερης βούλησης του παιδιού;
Το βασικό «λάθος» που κάνουμε οι ενήλικες είναι πως φοβόμαστε να μεταφέρουμε στα παιδιά την ευθύνη, για τη διαχείριση της ζωής τους. Πιστεύουμε γενικά ότι τα παιδιά δεν έχουν συναίσθηση των κινδύνων, και πως χωρίς τη δική μας συνεχή παρουσία δεν μπορούν να τα καταφέρουν. Έτσι, παρεμβαίνουμε διαρκώς στη ζωή τους από πολύ νωρίς, και τα κάνουμε να νιώθουν ανίκανα και άβουλα. Δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα από αυτό, ιδίως στα πρώτα χρόνια ζωής.
Η σωστή θεώρηση είναι πως κάθε παιδί αποτελεί έναν άνθρωπο απόλυτα ισότιμο με εμάς, με τα ίδια δικαιώματα και δυνατότητες, και που απλώς δεν έχει ακόμη αποκτήσει εμπειρία ζωής. Στόχος μας πρέπει να είναι, να βοηθάμε τα παιδιά να αποκτούν καθημερινά αυτή την εμπειρία, με τον δικό τους μοναδικό ρυθμό. Δε χρειάζεται να παρεμβαίνουμε όλη την ώρα, αλλά να δημιουργούμε απλώς ένα πλαίσιο, που θα κάνει το παιδί να νιώσει ασφάλεια, εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του και αποδοχή. Ποτέ δε θα μας απογοητεύσει ένα παιδί, όταν το καταστήσουμε υπεύθυνο για τις φυσικές συνέπειες των πράξεών του.
Τα τελευταία χρόνια ο όρος «soft skills» έχει συνδεθεί άμεσα με το εργασιακό κομμάτι. Το παιχνίδι κατά την παιδική μας ηλικία είναι ένας παράγοντας ανάπτυξης αυτών των διαπροσωπικών ικανοτήτων για την ενήλικη ζωή μας;
Το παιχνίδι είναι ο κατ’ εξοχήν τρόπος απόκτησης των soft skills! Τα παιδιά όταν παίζουν χωρίς τη δική μας παρέμβαση, διαφωνούν, επιχειρηματολογούν, βρίσκουν λύσεις, λαμβάνουν αποφάσεις. Ακόμη, οραματίζονται καινούριους κόσμους, καινοτομούν, αναπτύσσουν κώδικες αποτελεσματικής επικοινωνίας, αλληλεγγύη και αλληλοκατανόηση. Ακόμη και οι στιγμές έντασης, όπως και οι αποτυχίες, βοηθούν τα παιδιά να μάθουν να αναγνωρίζουν και να διαχειρίζονται τα δύσκολα συναισθήματα (φόβο, απογοήτευση, απόρριψη) και να αποκτούν ενσυναίσθηση και αυτονομία.
Μπορούμε, ίσως πια, εν έτει 2022 να μιλάμε και στην Ελλάδα για ελευθεριακά μοντέλα εκπαίδευσης; Είναι οι εκπαιδευτικοί μας επαρκώς έτοιμοι για αυτά; Σε τι χωλαίνει κυρίως το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα;
Σίγουρα μπορούμε να μιλάμε περισσότερο απ΄ ότι σε σχέση π.χ με πριν από 5-6 χρόνια. Ολοένα και περισσότερα καλά και διαφορετικά σχολεία «ξεφυτρώνουν» γύρω μας, και ολοένα περισσότεροι νέοι παιδαγωγοί τολμούν να πειραματιστούν και να διαφοροποιηθούν. Τα ελληνικά πανεπιστήμια, επίσης, βγάζουν εξαιρετικά κατηρτισμένους δασκάλους για πολύ μικρά παιδιά, αυτό είναι βέβαιο. Μην ξεχνάμε, όμως, πως η εκπαίδευση είναι ένα από τα πιο αργά εξελισσόμενα industries στον κόσμο! Οι αλλαγές στην εκπαίδευση παίρνουν πάντοτε πολύ χρόνο.
Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα υποφέρει εδώ και δεκαετίες, από δύο μεγάλες πληγές: την τεράστια παρέμβαση του κεντρικού κράτους στη λειτουργία των σχολείων, και την παντελή έλλειψη αξιολόγησης των εκπαιδευτικών. Και στους δύο αυτούς τομείς γίνονται σήμερα αλλαγές, αλλά με πολύ αργό ρυθμό. Θα δούμε ένα «άλλο» (δημόσιο) σχολείο, μόνο όταν οι δάσκαλοι αξιολογηθούν ουσιαστικά, και οι καλύτεροι από αυτούς επιλεγούν για να διευθύνουν τα σχολεία, με πολύ αυξημένες σε σχέση με σήμερα ευθύνες και δυνατότητες λήψης αποφάσεων.
Αν κάποιος γνωρίζει από Παιδαγωγική, ξέρει πόσο σημαντική είναι η εκπαίδευση στις βρεφικές και νηπιακές ηλικίες. Πιστεύετε ότι οι γονείς δίνουν πια μεγαλύτερη προσοχή στην επιλογή βρεφονηπιακού σταθμού και νηπιαγωγείου για τα παιδιά τους;
Οι γονείς που έρχονται στο σχολείο μας, σίγουρα! Είναι πολύ περισσότερο «ψαγμένοι» και συνειδητοποιημένοι σε σχέση με το παρελθόν, και έχουν κατανοήσει πως η επιλογή του πρώτου σχολείου του παιδιού είναι η σημαντικότερη παιδαγωγική απόφαση, που θα πάρουν για τη ζωή του. Όλα τα σχολεία μετά τα έξι χρόνια ζωής μεταφέρουν γνώσεις, το preschool, όμως, είναι το μοναδικό σχολείο, που χτίζει προσωπικότητα και χαρακτήρα. Όλα τα σημαντικά στοιχεία της προσωπικότητας ενός παιδιού αναπτύσσονται μέχρι τα 5-6 χρόνια.
Είστε, όμως, και ιδιοκτήτης του «DorothySnotPreschool & Kindergarten». Λίγα λόγια για τη φιλοσοφία του σχολείου. Πού εστιάζει το life derived learning;
Η Dorothy Snot ξεκίνησε το 2008, με βασικό στόχο να είναι το σχολείο που ονειρευόμασταν για το παιδί μας, που τότε ήταν δυόμισι ετών! Συνεπώς, χτίστηκε επάνω στη δική μας ανάγκη, να προσφέρουμε στην κόρη μας ένα περιβάλλον σεβασμού, εμπιστοσύνης και ελευθερίας. Φυσικά, το σχολείο πέρασε από διάφορα στάδια, και άρχισε να αποκτά τον σημερινό του χαρακτήρα μετά το 2010, όταν και αποφασίσαμε να ενστερνιστούμε πλήρως την play-based φιλοσοφία (ένα σύστημα, άλλωστε, που αυτοπροσδιορίζεται αρκετά αυθαίρετα και δεν ελέγχεται από κάποιο αυστηρό πρωτόκολλο).
Σχολεία σαν και το δικό μας, πολλές φορές μπορείτε να τα ακούσετε να αποκαλούνται και ως project-based, process-based ή inquiry-based. Όλοι αυτοί οι ορισμοί είναι δόκιμοι, διότι το βασικό μας χαρακτηριστικό είναι η δυνατότητα που έχουν τα παιδιά, να λαμβάνουν από πολύ νωρίς ενεργό ρόλο, στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων που τα αφορούν, και φυσικά να παίρνουν την ευθύνη των φυσικών συνεπειών, που επιφέρουν οι πράξεις τους!
Και όταν δίνεις στα παιδιά αυτή τη δυνατότητα, πάντοτε επιλέγουν να μεταφέρουν το παιχνίδι τους σε συνθήκες πραγματικής ζωής. Στην πραγματικότητα, ένα παιδί τριών ετών δεν το ενδιαφέρει να ασχοληθεί με τον Μπετόβεν ή με τους πλανήτες, αλλά με το τρυπάνι με το οποίο ο μπαμπάς του ανοίγει τρύπες στον τοίχο! Από εκεί, λοιπόν, εκπορεύεται και η life-derived learning φιλοσοφία μας: από τη βαθιά ανάγκη των παιδιών, να συμμετέχουν ισότιμα στον κόσμο των ενηλίκων.
https://www.instagram.com/p/Cb-lqH0rZI8/
https://www.instagram.com/p/CafSXuCLQK1/
https://www.instagram.com/p/CbX7s0ksrsw/
Το δεύτερο διεθνές συνέδριο «Play on Early Education» απαρτίζεται από επιστήμονες και συνέδρους από όλο τον κόσμο. Θέλετε να μας μιλήσετε για την επιλογή αυτών και των θεμάτων που θα πραγματευτούν στις ομιλίες τους;
Με τα χρόνια έχουμε αναπτύξει ένα πολύ ισχυρό δίκτυο διεθνών συνεργατών, ανθρώπων πολύ σπουδαίων στον χώρο του play education, που μας αναγνωρίζουν ως ένα κορυφαίο urban play-based σχολείο, και χαίρονται να βρίσκονται κοντά μας.
Τρεις από αυτούς θα είναι και πάλι στην ομάδα των keynote speakers: ο καλός μου φίλος Teacher Tom (aka Tom Hobson) από τη δυτική ακτή των ΗΠΑ, η δασκάλα reggio Suzanne Axelsson από τη Σουηδία, και ο Βρετανός playworker Meynell Walter. Και οι τρεις έχουν έρθει πολλές φορές στο σχολείο μας, και είναι πλέον περισσότερο φίλοι αγαπημένοι και λιγότερο συνεργάτες!
Πέρα από τα «παραδοσιακά» θέματα που πάντοτε συζητάμε σε ένα τέτοιο συνέδριο (risky play, democracy in the early years, freely chosen non-directed & intrinsically motivated play, κλπ) φέτος θα «ακουμπήσουμε» και καινούρια ζητήματα, τα οποία η εποχή καθιστά πολύ σημαντικά.
Δύο ακόμη καλές φίλες και ex-dorothean μαμάδες, η Στέλλα Κάσδαγλη και η Πηνελόπη Θεοδωρακάκου, συνιδρύτριες του Women On Top, θα μας μιλήσουν για το παιχνίδι που προωθεί την έμφυλη ισότητα από πολύ νωρίς, και καταρρίπτει τα φυλετικά στερεότυπα. Θα έχουμε, επίσης, κοντά μας τον καθηγητή neuroscience του πανεπιστημίου της Στοκχόλμης John Axelsson, σύζυγο της Suzanne, ο οποίος θα μιλήσει για το πολύ σημαντικό ζήτημα του ύπνου στην πολύ μικρή ηλικία, και πώς αυτό επηρεάζει την εξέλιξη του εγκεφάλου. Και, φυσικά, ο φίλος μου Άγγελος Πατσιάς, ο περίφημος «δάσκαλος του Φουρφουρά», θα έρθει από τη Θεσσαλονίκη, για να μας εξηγήσει πώς ένα σχολείο μπορεί να γίνει κυψέλη έρευνας και αναζήτησης!
Κοντά σε αυτούς τους keynote speakers θα έχουμε άλλους 25 περίπου presenters & workshop conductors, από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Συνολικά από το εξωτερικό θα έρθουν φέτος γύρω στα 50 άτομα, νούμερο που θα ήταν πολύ μεγαλύτερο, αν δεν υπήρχε ακόμη η δυσκολία πραγματοποίησης διεθνών ταξιδιών, λόγω των πρωτοκόλλων covid. Θα έχουμε, όμως, και εκατοντάδες ανθρώπους συνδεδεμένους online.
Τα παιδιά, τα τελευταία δύο χρόνια έζησαν πρωτόγνωρες καταστάσεις λόγω Covid (αποστασιοποίηση, τηλεκπαίδευση, μάσκες…) Ποια πιστεύετε ότι θα είναι τα αποτελέσματα μιας τέτοιας κατάστασης στην μετά-covid εποχή για εκείνα; Τι θα πρέπει να προσέξουν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί;
Όπως είπα, τα παιδιά πλέον είναι «νέα μοντέλα»! Τα παιδιά π.χ που έχουν γεννηθεί από το 2019 και μετά δεν έχουν μνήμες του pre-covid world, και όλα αυτά που αναφέρετε είναι η κανονικότητά τους. Η γέννησή τους μέσα σε σπίτια, όπου οι ενήλικες εργάζονταν από τον υπολογιστή όλη την ημέρα, σίγουρα έδωσε στον εγκέφαλό τους τα ερεθίσματα, για να κάνει ακόμη περισσότερες συνάψεις γρηγορότερα. Την ίδια στιγμή, όμως, τα παιδιά αυτά έμειναν, ίσως, πίσω στη συναισθηματική τους ενδυνάμωση, την κοινωνικότητα και την κινητική τους εξέλιξη. Όλα αυτά και άλλα πολλά οφείλουμε να τα λαμβάνουμε υπ’ όψιν στη δουλειά μας, και να προσαρμόζουμε τα εκπαιδευτικά μοντέλα των επόμενων ετών στις ιδιαιτερότητες της εποχής. Σκεφτείτε μόνο πως τα παιδιά που έχουμε σήμερα στο σχολείο μας, θα είναι στην ακμή της παραγωγικής τους ηλικίας, κάπου μετά το 2050! Μπορείτε να φανταστείτε πώς θα είναι ο κόσμος το 2050?
27 – 30 Απριλίου, λοιπόν, στο Σεράφειο Κέντρο Αθλητισμού, Πολιτισμού & Καινοτομίας Αθηνών. Με μία φράση, γιατί να μη λείψει κανείς από το «Play on Early Education»;
Διότι, πόσο συχνά μπορεί κάποιος να συναναστραφεί μια τόσο σπουδαία ομάδα ανθρώπων από ολόκληρο τον κόσμο, σε ένα χιλιόμετρο απόσταση από την Ομόνοια; Και διότι, όπως είναι και το motto του φετινού συνεδρίου, Future is better with play!
Μια από τις πιο ευχάριστες στιγμές του χρόνου είναι η προσμονή των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Οι αναμνήσεις της παιδικής μας ηλικίας ξαναζωντανεύουν και πλέον από μια άλλη θέση, αυτή του γονέα, θα δημιουργήσουμε στα παιδιά μας τις δικές τους γιορτινές αναμνήσεις που θα τις μεταφέρουν με τη σειρά τους στα δικά τους παιδιά!
Οι γιορτές αποτελούν μια μοναδική ευκαιρία για να βιώσει η οικογένεια μοναδικές στιγμές, που θα την παρασύρουν μακριά από τον ξέφρενο ρυθμό και το άγχος της καθημερινότητάς και θα την βοηθήσουν να αφεθεί στη γλυκιά θαλπωρή που προσφέρει η παραμονή στο σπίτι και η χαρά των συναντήσεων με φίλους και συγγενείς.
Μέσα από τη ρουτίνα των γιορτών, με το στολισμό του σπιτιού και του χριστουγεννιάτικου δέντρου να βρίσκονται στην πρωτοκαθεδρία, το κάλεσμα αγαπημένων μας προσώπων, την προετοιμασία του εορταστικού τραπεζιού, τις γαργαλιστικές μυρωδιές, την προσμονή του αγαπημένου μας Αι-Βασίλη και των δώρων, συναισθήματα χαράς και ευφορίας κυριαρχούν σε μικρούς και μεγάλους!
Ο κίνδυνος να χαθεί η χαρά των Χριστουγέννων
Όμως, πέρυσι και φέτος, λόγω της πανδημίας, βιώνουμε όλοι μας μια διαφορετική κατάσταση. Αμφιθυμικά συναισθήματα κυριαρχούν μέσα μας και συναισθήματα χαράς και λύπης, αγωνίας και χαλάρωσης αναμιγνύονται συνεχώς, και ανάλογα με τη διάθεσή μας, καθένα από τα παραπάνω συναισθήματα αποκτά και πρωταγωνιστικό ρόλο. Ο κίνδυνος, η ευφορία και η χαρά των γιορτών να εξανεμιστεί και να αντικατασταθεί με συναισθήματα απογοήτευσης, ανασφάλειας και το φόβο της μοναξιάς είναι μεγάλος.
Σκέφτομαι, λοιπόν, κατά πόσο θα μπορούσαμε να οχυρωθούμε απέναντι σε αυτή τη δυσάρεστη κατάσταση και να διατηρήσουμε μέσα μας το εορταστικό κλίμα. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι τα πολύτιμα παιδικά χρόνια είναι λίγα και μοναδικά. Αξίζει να αντιταχθούμε, απέναντι στη δύσκολη κατάσταση που μας περιτριγυρίζει και να δώσουμε στα παιδιά μας το σπουδαιότερο μήνυμα ζωής που δεν είναι άλλο πέρα από το μήνυμα της αισιοδοξίας, της ελπίδας και της αγάπης!
Ναι και το σπίτι μας θα στολίσουμε!
Ναι, και μουσική την ώρα που θα στολίσουμε το χριστουγεννιάτικο δέντρο θα βάλουμε!
Ναι, και κάλαντα θα πούμε!
Ναι, και οικογενειακά παιχνίδια θα παίξουμε!
Ναι, και θα γελάσουμε αναπολώντας προηγούμενες εμπειρίες!
Ναι, και τα παραδοσιακά μας γλυκά θα πλάσουμε!
Ναι, και το γιορτινό μας τραπέζι θα ετοιμάσουμε!
Ναι, και δώρα θα ανταλλάξουμε!
Ναι, και με αγαπημένα μας πρόσωπα θα μιλήσουμε τηλεφωνικά και δε θα αρκεστούμε να στείλουμε απλά μηνύματα!
Ναι, και τα αγαπημένα μας πρόσωπα θα δούμε με προσοχή, λαμβάνοντας τα απαραίτητα μέτρα!
Γιατί;
Γιατί κάθε γιορτή είναι μια αφορμή για να γιορτάσουμε τη ζωή! Όποιες και αν είναι οι συνθήκες! Γιατί τις συνθήκες τις διαμορφώνουμε κι εμείς! Γιατί έτσι μπορεί η ζωή να δείξει την πραγματική της αξία και να γίνει καλύτερη! Γιατί αξίζει στα παιδιά μας να στείλουμε το πιο ηχηρό μήνυμα που δεν είναι άλλο από το ότι δεν αφήνουμε να μας καταβάλλουν και να μας αδρανοποιήσουν οι συνθήκες αλλά ότι μαθαίνουμε να διαχειριζόμαστε τις καταστάσεις και αφήνουμε τα «φωτάκια» της αισιοδοξίας, της ελπίδας και της αγάπης να λάμπουν μέσα μας!
Όπως λάμπουν κάθε χρονιά τα φωτάκια πάνω στο χριστουγεννιάτικο δέντρο μας δημιουργώντας αξέχαστες, παραμυθένιες αναμνήσεις που τόση ανάγκη έχουμε όλοι μας!
ΚΑΛΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ από καρδιάς σε όλους!
Λίγα λόγια για την Πέπη Κολαρά
Η Πέπη Κολαρά, είναι απόφοιτος του Τμήματος Λογοθεραπείας και Ειδικής Αγωγής του Freie University of Berlin και του Humboldt University of Berlin (Γερμανία). Στη συνέχεια, πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στην Αμερική στο Loyola University in New Orleans. Ειδικεύτηκε σε θέματα που αφορούν τις μαθησιακές δυσκολίες, τα προβλήματα συμπεριφοράς και τις διαταραχές λόγου και ομιλίας σε παιδιά κι εφήβους. Επίσης, είναι απόφοιτος του Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Αγωγής του ΑΠΘ. Συνεργάστηκε ως επιστημονικός συνεργάτης με την Δ΄ Πανεπιστημιακή Κλινική του νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ, δίδαξε σε Σχολές Γονέων διαφόρων δήμων όπου και οργάνωσε βιωματικά σεμινάρια. Συμμετείχε σε επιστημονικά συνέδρια στα οποία παρουσίασε θέματα της ειδικότητάς της κι έχει δημοσιεύσεις σε περιοδικά που αφορούν τον τομέα της Ειδικής Αγωγής και της Λογοθεραπείας. Οργάνωσε ομάδες παιχνιδιού στην οποίες συμμετείχαν γονείς με τα παιδιά τους προκειμένου να αναδείξει την παιδαγωγική αξία του παιχνιδιού στην καλλιέργεια δεξιοτήτων μέσα από την καθημερινότητα.
Εργάστηκε ως Ειδική Παιδαγωγός σε τμήματα ένταξης νηπιαγωγείου. Έχει πολυετή εμπειρία στο πλαίσιο της αξιολόγησης, παρέμβασης και στο σχεδιασμό ειδικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε μαθητές κι εφήβους με ΕΜΔ. Είναι η επιστημονική υπεύθυνη του Κέντρου Αγωγής Λόγου & Μάθησης «ΑΛΜΑ», στη Θεσσαλονίκη, για περισσότερα από είκοσι έτη.
Μπορείς να μάθεις περισσότερα για την Πέπη Κολαρά στη σελίδα του Κέντρου Αγωγής Λόγου, Μάθησης & Αυτονομίας ΑΛΜΑ στο Facebook καθώς και πολλές χρήσιμες ιδέες και παιχνίδια στο κανάλι του κέντρου στο Youtube.
Αύγουστος 2021. Έπειτα από αρκετούς μήνες σε lockdown, το καλοκαίρι και οι ημέρες των διακοπών είχαν πάλι φτάσει. Στην πόλη όλες και όλοι ετοιμάζονται πυρετωδώς για να αφήσουν την αποπνικτική ζέστη και να βρεθούν στην κοντινότερη παραλία για να απολαύσουν λίγες στιγμές δροσιάς.
Τις ζεστές εκείνες ημέρες βρέθηκα κι εγώ στην αγορά της πόλης. Εκεί, ανάμεσα στον κόσμο που έτρεχε σε φρενήρεις ρυθμούς, ήταν μια οικογένεια με το τρίχρονο παιδί της στο παιδικό του καρότσι. Οι γονείς, πριν τις διακοπές τους ή εκμεταλλευόμενοι την περίοδο των εκπτώσεων και με το παιδί ασφαλισμένο στο καροτσάκι, είχαν την προσοχή τους στις αγορές που ήθελαν να κάνουν.
Το παιδί από την άλλη δε φαινόταν να απασχολείται καθόλου από τις βιτρίνες και από το τι συνέβαινε γύρω του. Είχε στα χέρια του κάτι που τραβούσε όλη σχεδόν την προσοχή του: το smartphone των γονιών του.
Ψηφιακά Μέσα: Μία δύναμη που μας “μαγνητίζει”…
Το φαινόμενο είναι το πλέον σύνηθες στην εποχή μας και παρατηρείται χρόνια τώρα. Την ώρα που οι γονείς έχουν κάποια ασχολία (δουλειά, ψώνια ή αναζητούν λίγη ηρεμία μετά από μια δύσκολη ημέρα) ψάχνουν τρόπους να απασχολήσουν τα παιδιά τους. Οι ψηφιακές συσκευές μετατρέπονται εκείνη τη στιγμή κατά ένα τρόπο σε ψηφιακές νταντάδες που αναλαμβάνουν να τραβήξουν την προσοχή των παιδιών κρατώντας τα απασχολημένα.
Χιλιάδες βιντεοπαιχνίδια, applications κάθε τύπου, ατέλειωτες ώρες παρακολούθησης βίντεο στο youtube, εφαρμογές chat και messaging ή και κοινωνικά δίκτυα, αποτελούν το ψηφιακό δέλεαρ το οποίο έχει εισχωρήσει στα βάθη των ανθρώπινων αναγκών και της ψυχοσύνθεσής μας. Κι έχει εισχωρήσει τόσο πολύ στα άδυτα της ψυχής μας που ακόμη και ως ενήλικες δε θα αντέξουμε κάποια λεπτά χωρίς να δούμε τη ζωηρά χρωματιστή και φανταχτερή οθόνη του κινητού μας, τα likes και τις επιβραβεύσεις των εφαρμογών κοινωνικών δικτύων ή παιχνιδιών, ή τις δεκάδες κόκκινες βουλίτσες ειδοποιήσεων που κατακλύζουν τις συσκευές αυτές.
Πολλές φορές το κινητό αποτελεί την κινητήριο δύναμη που θα μας κάνει να σηκωθούμε από το κρεβάτι για να δούμε τα e-mails μας, θα είναι το τελευταίο πράγμα που θα δούμε πριν κοιμηθούμε ή θα είναι αυτό που το πρωί θα μας δώσει μέσω μια εφαρμογής ένα κίνητρο για να βγούμε από το σπίτι και να κάνουμε γυμναστική.
Ψηφιακές συσκευές: εργαλεία που απαιτούν γνώση και εκπαίδευση.
Ίσως ασυνείδητα οι γονείς να αναγνωρίζουν τη δύναμη των “έξυπνων συσκευών” και τότε είναι που τις δίνουν στα παιδιά για να κρατηθούν απασχολημένα έτσι ώστε να βγάλουν εις πέρας κάποια άλλη δραστηριότητα ή υποχρέωσή τους. Κι αυτή η στάση είναι κατανοητή ως ένα βαθμό, δεδομένων των γρήγορων ρυθμών ζωής και των απαιτήσεων της καθημερινότητάς μας.
Με τη χρήση των ψηφιακών συσκευών όμως να είναι ένα ακόμη αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας, ίσως εύλογα να αναρωτιόμαστε το εξής: η χρήση των συσκευών αυτών από τα παιδιά, μετά και από κάποια ηλικία, είναι όντως κάτι το κατακριτέο; Η απάντηση είναι “όχι”.
Η χρήση όμως των συσκευών αυτών όπως και κάθε άλλης συσκευής ή εργαλείου στο σπίτι, χρειάζεται κάποια εκπαίδευση, για να χρησιμοποιηθεί με ορθό τρόπο και σύνεση. Σίγουρα, επίσης, χρειάζεται μέτρο και εποπτεία από τον γονέα.
Ο φόβος και οι άμυνες προς τις ψηφιακές “απειλές”.
Πριν εξελίξουμε όμως τις παραπάνω σκέψεις, ας δούμε και την άλλη πλευρά. Πολλοί είναι οι γονείς, οι οποίοι φοβούμενοι τις επιπτώσεις της χρήσης των ψηφιακών μέσων περνάνε στο άκρο της πλήρους απαγόρευσής τους.
Γονείς οι οποίοι υποστηρίζουν ότι δε θα επιτρέψουν στα παιδιά τους την πρόσβαση και τη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών τουλάχιστον μέχρι την εφηβεία τους. Γονείς που εγείρουν ηθικά ερωτήματα γύρω από το διαδίκτυο και τα κοινωνικά μέσα, που θα μεγαλώσουν τα παιδιά τους σε ένα περιβάλλον με πολλές απαγορεύσεις, “πρέπει”, περιορισμούς και φόβο για την τεχνολογία. Γονείς που θα μεγαλώσουν τα παιδιά τους σε συνθήκες που έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τον ψηφιακό κόσμο που γνωρίζουν τα παιδιά μέσω του ευρύτερου κοινωνικού τους περιβάλλοντος.
Οι φόβοι και οι ανησυχίες που μπορεί να έχουν αυτοί οι γονείς είναι δεκτοί και έχουν σοβαρές βάσεις. Μήπως όμως η πλήρης αποκοπή των παιδιών και η προσπάθεια των γονιών να τα προστατέψουν, φέρει περισσότερα προβλήματα από λύσεις;
Ένας κόσμος δίπολων αναζητά μέθοδο και κανόνες.
Στον σύγχρονο κόσμο των κοινωνικών δικτύων η δημιουργία δίπολων είναι αρκετά συνηθισμένη. Στο δίπολο τεχνοφοβία από τη μία και καταχρηστική χρήση των μέσων, καλούμαστε να βρούμε μια μέση λύση. Στην ψηφιακή εποχή στην οποία ζούμε, μπορούμε να αποκόψουμε εντελώς τα παιδιά από τις ηλεκτρονικές συσκευές οι οποίες έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας;
Ή πρέπει να τα αφήσουμε στο έλεος της κατάχρησης και σε ένα ψηφιακό άνεμο που θα δημιουργήσει παιδιά- παθητικούς αποδέκτες πληροφοριών και των οποίων επιπτώσεων της χρήσης των μέσων;
Η απάντηση και για τα δύο είναι “‘όχι”. Η χρήση και η εξοικείωση με τα ψηφιακά μέσα θέλει -όπως αναφέραμε και παραπάνω- τρόπο, μέθοδο και μέτρο.
Ο σύγχρονος ψηφιακός κόσμος αναζητά μια ισορροπία.
Η τεχνοφοβία και η πλήρης απομάκρυνση των παιδιών από την τεχνολογία θα δημιουργήσει μελλοντικούς πολίτες με σημαντικές κοινωνικές, τεχνολογικές και επικοινωνιακές δυσκολίες. Ένα τεχνολογικά αναλφάβητο άτομο, στη σημερινή εποχή αλλά και στο μέλλον, δεν θα καθίσταται ικανό να επικοινωνήσει αποτελεσματικά, να αναζητήσει άμεσα έγκυρες πληροφορίες, να διακρίνει τις ψηφιακές απάτες, την παραπληροφόρηση, την προπαγάνδα και τις ψευδείς ειδήσεις ή και να τον τεχνολογικό εθισμό. Κι ο κατάλογος των ψηφιακών “απειλών” και αντίστοιχα των δεξιοτήτων που απαιτούνται για να αντιμετωπιστούν γίνεται όλο και πιο μακρύς.
Μπορεί άραγε να δοθούν λύσεις στη χρήση των ψηφιακών μέσων εντός του οικογενειακού περιβάλλοντος; Πώς πρέπει να διαχειριστούν οι γονείς την επιθυμία των παιδιών τους να έχουν στα χέρια τους το κινητό ή το τάμπλετ; Πώς μπορούν να διαχειριστούν οι γονείς τη δική τους ανάγκη να κρατήσουν τα παιδιά τους απασχολημένα για κάποια ώρα μέσα στην ημέρα; Ποια πρότυπα πρέπει να δίνουν οι γονείς ως προς τη χρήση των μέσων; Πότε και πώς, πρέπει να βάλουν φρένο στις ατέλειωτες ώρες παρακολούθησης βίντεο στο Youtube;
Οι λύσεις που οφείλουμε να δώσουμε ως γονείς και εκπαιδευτικοί, είναι σύνθετες και ίσως χρειαστούν χρόνια για να αποδώσουν καρπούς. Πρόκειται για λύσεις που αφορούν στην καλλιέργεια μιας ψηφιακά εγγράμματης κουλτούρας, οι βάσεις της οποία δειλά-δειλά τίθενται τα τελευταία χρόνια.
Αναζητώντας λύσεις σε ένα πολυδιάστατο πρόβλημα.
Οι ψυχολογικές, αναπτυξιακές, κοινωνικές και γνωστικές επιπτώσεις της χρήσης των ψηφιακών μέσων από τα παιδιά αλλά και φυσικά από τους ενήλικες, έχει θιχτεί και αναλυθεί πολλάκις από δεκάδες επιστήμονες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο κανόνας «3-6-9-12» του Γάλλου Ψυχίατρου Serge Tisseron, ο οποίος προτείνει την πλήρη απομάκρυνση των παιδιών από τις οθόνες πριν την ηλικία των 3 ετών.
Η δε χρήση τους με μέτρο και σύνεση στις μεγαλύτερες ηλικίες αποτελεί μια πρόκληση για την κάθε οικογένεια που θέλει να μεγαλώσει υπεύθυνα τα παιδιά της. Οι γονείς είναι αυτοί που θα δώσουν το παράδειγμα και θα θέσουν τις βάσεις της ορθής -μη παθητικής χρήσης των ψηφιακών μέσων.
Το εκπαιδευτικό μας σύστημα είναι επιπλέον αυτό που, επιτέλους, πρέπει να αναλάβει να ενσωματώσει στο αναλυτικό του πρόγραμμα όλες εκείνες τις σύγχρονες δεξιότητες μιντιακού εγγραμματισμού που θα καταστήσουν τις μελλοντικές γενιές ενεργούς χρήστες, κριτικούς αποδέκτες του κατακλυσμού πληροφοριών, επικοινωνιακών και ψυχολογικών τρικ που αναδύονται μέσα από τις οθόνες και που θα τους καταστήσει στη συνέχεια υπεύθυνους, εγγράμματους μελλοντικούς γονείς και πολίτες.
Η ευθύνη για την ανάδειξη μιας ψηφιακά εγγράμματης κουλτούρας είναι στα χέρια μας! Θα χρειαστούν, ενδεχομένως, κάποια χρόνια ενημέρωσης, εκπαίδευσης και οργάνωσης του εκπαιδευτικού προσωπικού, ενημέρωσης των εκπαιδευτικών φορέων και θεσμών για να σχεδιαστούν και να εφαρμοστούν σχετικά εκπαιδευτικά προγράμματα.
Η κύρια ευθύνη όμως παραμένει στους πολίτες και στις οικογένειες. Εμείς πρέπει να θέσουμε τις βάσεις και να φέρουμε το θέμα της δημιουργίας- σύστασης μιας ψηφιακά εγγράμματης κουλτούρας. Μιας στάσης ζωής για ένα μέλλον καλύτερο για εμάς, τα παιδιά μας και την κοινωνία μας.
Καιρός να ανοίξουμε ένα διάλογο για ένα καλύτερο ψηφιακό και κατ’ επέκτασιν κοινωνικό μέλλον.
Εσείς, ποιους προβληματισμούς θα θέλατε να θέσετε σχετικά με αυτό το σύγχρονο και φλέγον ζήτημα; Σε ποιες πτυχές θεωρείτε πως πρέπει επικεντρωθούμε ώστε να δοθούν άμεσες λύσεις;
Αντιμετωπίζετε κάποιο “ψηφιακό ζήτημα” στο οικογενειακό σας περιβάλλον που χρήζει άμεσης λύσης; Αφήστε μας τις σκέψεις σας στα σχόλια και θα επανέλθουμε σύντομα.
Λίγα λόγια για τον Κωστή Δημολιό
Ο Κωστής Δημολιός είναι ένας νηπιαγωγός, με παιδαγωγικές ανησυχίες που σχετίζονται με τις σχέσεις των ανθρώπων με τα ψηφιακά μέσα. Αποφοίτησε από το Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής του Α.Π.Θ., συνέχισε τις σπουδές του σε μεταπτυχιακό επίπεδο στο τμήμα Δημοσιογραφίας και Μ.Μ.Ε. και είναι συνιδρυτής του Παιδικού Σταθμού- Νηπιαγωγείου «Σπιτόδενδρο».
Θα τον βρεις στο σχολείο να τραγουδάει στα παιδιά με την κιθάρα του ή να φωτογραφίζει τη Θεσσαλονίκη με τον φωτογραφικό του φακό.
Μπορείς να μάθεις περισσότερα για τον Κωστή και την Παιδεία στα Ψηφιακά Μέσα στον Ιστότοπό του Media Owl όπως επίσης και στη σελίδα του στο Instagram.
Μήνες τώρα τα μουσεία είναι κλειστά. Συχνά αναρωτιέμαι πώς να νιώθει η Τέχνη που βρίσκεται εκεί μέσα. Κι εμείς; Πώς νιώθουμε εμείς χωρίς την τέχνη στη ζωή μας;
Για μισό λεπτό όμως… Γίνεται να μην υπάρχει η τέχνη στη ζωή ενός ανθρώπου; Όχι, παρά μονάχα αν το επιλέξει και προσπαθήσει σκληρά γι’ αυτό.
Για να διαβάζεις αυτό το άρθρο, εικάζω πως μια τέτοια επιλογή δεν είναι στα σχέδιά σου. Καλωσόρισες λοιπόν! Σ’ αυτό το άρθρο θα μοιραστώ μαζί σου κάποιες ιδέες για να φέρεις το Μουσείο στο σπίτι και την οικογένειά σου.
Κι όμως, γίνεται! Πάρε για παράδειγμα το σαλόνι-ατελιέ του Κλωντ Μονέ στο Ζιβερνί. Βέβαια, δεν χρειάζεται να είσαι καλλιτέχνης ή ο εμπνευστής του Ιμπρεσιονισμού για να έχεις όσα αγαπάς στη ζωή σου.
Πώς να φέρεις το μουσείο στο σπίτι; Είτε αξιοποιώντας το ατελείωτο υλικό που υπάρχει στο διαδίκτυο ή τη βιβλιοθήκη σου (ένα άλλο άρθρο του blog των Πυγολαμπίδων που μπορεί να σου φανεί πολύ χρήσιμο είναι αυτό), είτε αναλαμβάνοντας δράση και δημιουργώντας στο σπίτι τοΟικογενειακό σας Μουσείο, ένα μουσείο που κάνει καλό. Ας ξεκινήσουμε!
Τι είναι το μουσείο; Η απάντηση εδώ δεν έχει να κάνει με τον ορισμό της λέξης αλλά κυρίως με την αίσθηση.
Το Μουσείο είναι ένας χώρος έμπνευσης. Γι’ αυτό άλλωστε υπάρχουν μουσεία με αμέτρητες διαφορετικές θεματικές. Από μουσεία τέχνης, αρχαιολογίας, αρωμάτων, σοκολάτας μέχρι μουσεία απομιμήσεων.
Για να βρούμε τη θεματική του Οικογενειακού μας Μουσείου είναι καλό να συζητήσουμε με τα παιδιά για τον σκοπό που θα εξυπηρετεί αυτός ο χώρος έμπνευσης. Είναι για διασκέδαση, χαλάρωση, δημιουργικότητα, φιλαναγνωσία ή κάτι άλλο;
Τι έχουμε ανάγκη περισσότερο στη ζωή μας αυτή την περίοδο; Τι μας βοηθάει να γινόμαστε δημιουργικοί ή να νιώθουμε καλύτερα; Μια συζήτηση πάνω σ’ αυτά τα ερωτήματα μπορεί να αποκαλύψει σκέψεις και συναισθήματα των παιδιών μας που δεν είχαμε φανταστεί και να θέσει παράλληλα τις κατευθυντήριες γραμμές για το έργο μας.
Έπειτα, θα συναποφασίσουμε το μέγεθος και τη διάρκειά του. Μπορεί ολόκληρο το παιδικό δωμάτιο ή το σαλόνι να μετατραπούν σε μουσείο για μια ημέρα ή ένα σαββατοκύριακο, είτε μια γωνιά του σπιτιού να γίνει το μόνιμο Μουσείο της οικογένειας. Στη δεύτερη περίπτωση υπάρχει και η δυνατότητα περιοδικών εκθέσεων φυσικά, ανάλογα με τη διάθεση, τις ανάγκες, τις αφορμές και τις εμπνεύσεις της οικογένειας ανά τον χρόνο.
Στη συνέχεια, θα ορίσουμε τους ρόλους κάθε μέλους της οικογένειας. Ενδεικτικά κάποιες ιδέες είναι οι εξής: Υπεύθυνος /η συλλογής, αρχιτέκτων, διακοσμητής/ρια, ξεναγός, γραμματέας, ερευνητής/ρια, συντηρητής/ρια. Θυμόμαστε βέβαια, πως ο βασικός μας στόχος είναι η συνδημιουργία.
Ακόμη, εστιάζουμε στον σκοπό αυτού του έργου κι όχι στο κλασικό πρότυπο που έχουμε για τα μουσεία. Αν βέβαια αυτό που μας λείπει είναι η τέχνη, τότε φυσικά και μπορούμε να δημιουργήσουμε έναν χώρο γεμάτο αφίσες, φωτοτυπίες ή φωτογραφίες έργων τέχνης. Αν έχουμε δικές μας φωτογραφίες μέσα σε μουσεία, να η ευκαιρία να τις εκτυπώσουμε επιτέλους!
Φυσικά στο Οικογενειακό Μουσείο Τέχνης δεν ξεχνάμε να εξασφαλίσουμε χώρο για τα υλικά ζωγραφικής και εικαστικών. Μαρκαδόροι, τέμπερες, πινέλα, χαρτιά, και ό,τι άλλο φανταστείτε, μπορούν ν’ αποτελέσουν ένα υπέροχο στοιχείο της συλλογής μας, όπως επίσης και το ατελιέ του καλλιτέχνη.
Από την άλλη, αν χρειαζόμαστε περισσότερο τη φύση στη ζωή μας, τότε το μουσείο μας πιθανώς να είναι στο μπαλκόνι με όμορφα λουλούδια και μυρωδικά, που θα φυτέψουμε και θα φροντίσουμε παρέα.
Μπορούμε να δημιουργήσουμε τον δικό μας Μουσειακό Οδηγό και να γράψουμε μέσα όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τη φροντίδα των φυτών.
Ακριβώς ο ίδιος σκοπός μπορεί να επιτευχθεί αν δημιουργήσουμε μια γωνιά στο σπίτι, την οποία θα γεμίσουμε με ζωγραφιές και κατασκευές λουλουδιών και δέντρων. Θα μπορούσαμε να ράψουμε μαξιλαράκια ματιών που αντί για γέμισμα να έχουν λεβάντα, ή να χρησιμοποιήσουμε αιθέρια έλαια. Οι ιδέες είναι αμέτρητες και η φαντασία των παιδιών μπορεί να απογειώσει το Οικογενειακό μας Μουσείο.
Τέλος δεν ξεχνούμε τα εισιτήρια και τις ταμπέλες, τα οποία αποτελούν ένα βασικό στοιχείο κάθε μουσείου. Ταμπέλες καλωσορίσματος, άλλες με πληροφορίες, οδηγίες, εμπνευσμένες φράσεις…
Θα μπορούσα να γράφω ιδέες μέχρι αύριο κι εύχομαι ήδη η φαντασία σου να έχει ξεκινήσει να δημιουργεί τις δικές σου εικόνες και ιδέες, τόσες που να σου είναι δύσκολο πλέον να διαβάζεις τις λέξεις μου.
Πριν σε αφήσω στην έμπνευσή σου, θα μοιραστώ μαζί σου ένα εργαλείο που αγαπώ πολύ. Είναι το Google Arts and Culture και χρησιμοποιώντας την κατηγορία Explore μπορούμε να επισκεφθούμε ψηφιακά υπέροχα μουσεία και μέρη του κόσμου. Ξεκινώντας από το Μουσείο της Ακρόπολης μέχρι να βρεθούμε πάνω στον Πύργο του Άιφελ ή στο Ταζ Μαχάλ και να θαυμάσουμε τη θέα.
Αν αυτό που μας λείπει περισσότερο είναι τα ταξίδια, αυτό το εργαλείο δε θα πρέπει να λείπει με τίποτα από το Μουσείο των Ταξιδιών μας.
Πώς γεννήθηκε η ιδέα για το Οικογενειακό Μουσείο κι αυτό το άρθρο;
Από τη δράση «Ανοίγουμε τα μουσεία για εμάς» που διοργανώσαμε παρέα με την Ιωάννα και τις Πυγολαμπίδες. Περισσότερες από 200 οικογένειες δήλωσαν συμμετοχή κι αυτό σ’ εμένα μεταφράζεται ως 200 οικογένειες που αγαπούν την τέχνη, τους λείπουν τα μουσεία και τα ταξίδια. Βέβαια, το ότι είναι φίλοι των Πυγολαμπίδων μιλάει από μόνο του.
Όσα αγαπούμε όμως, σκεφτήκαμε με την Ιωάννα, πρέπει να φροντίζουμε οι ίδιοι να τα έχουμε στη ζωή μας. Ειδικά στους καιρούς που ζούμε, τίποτα δεν είναι σταθερό και η εφευρετικότητα που κρύβεται πίσω από την ευελιξία, καθώς επίσης και η ευθύνη της ευτυχίας μας, μπορεί να είναι σπουδαία μαθήματα που θα πάρουν τα παιδιά μας από αυτήν την ιδιαίτερη περίοδο της οικογενειακής ζωής.
Τα μουσεία για εμένα είναι ο ιδανικότερος χώρος έμπνευσης και δράσης, τώρα όμως που είναι κλειστά; (covid 19) Θα περιμένω απλώς ν’ανοίξουν; Όχι! Πλέον διοργανώνω διαδικτυακές εμπειρίες τέχνης τις οποίες μοιράζομαι όχι μονάχα με Παριζιάνους (καθώς ζω και εργάζομαι στο Παρίσι), όπως θα έκανα αν ήταν τα μουσεία ανοιχτά, αλλά με όλους τους φίλους του whatiseeinart.com – ανθρώπους με τους οποίους μας χωρίζουν αμέτρητες χιλιομετρικές αποστάσεις, αλλά μας ενώνει η αγάπη μας για την τέχνη. Αυτό εγώ το αποκαλώ ευκαιρία κι όχι περιορισμό. Εάν θέλεις κι εσύ να γίνεις μέλος αυτής της παρέας, μπορείς να κάνεις εγγραφή στο Newsletter. Μία φορά τον μήνα θα λαμβάνεις τα νέα μου για την τέχνη αλλά και για τα εργαστήρια που σχεδιάζω.
Χρησιμοποίησε επίσης το hashtag #whatiseeinart για να μοιραστείς μαζί μας τις στιγμές τέχνης που περνάτε με την οικογένειά σου και φυσικά για να μας δείξεις το Οικογενειακό σας Μουσείο.
Ο Πάμπλο Πικάσο είχε πει πως «Κάθε παιδί είναι καλλιτέχνης. Το θέμα είναι πώς θα παραμείνει καλλιτέχνης μεγαλώνοντας». Ας γίνουμε οι καλλιτέχνες της ζωής και της καθημερινότητάς μας λοιπόν. Εύχομαι καλές δημιουργίες σε όλους μας!
Σημείωση: Μην προσπαθήσετε να χτίσετε το Λούβρο με την πρώτη προσπάθεια. Ακόμη κι αν το μουσείο σας περιλαμβάνει μαξιλάρια και σεντόνια σε μια γωνία του σπιτιού, είναι ήδη τέλειο.
Λίγα λόγια για τη Στεφανία Τσακιράκη
Η Στεφανία Τσακιράκη είναι λάτρης της τέχνης και του ανθρώπου. Συνδυάζοντας αυτά που τη συγκινούν οδηγήθηκε στη Museum Art Therapy. Αν βρεθείτε μαζί σε κάποιο μουσείο δε θα σε ξεναγήσει ούτε θα σου δείξει, θα περπατήσει δίπλα σου, βοηθώντας σε να δεις με τα μάτια της καρδιάς σου. Δε θα σου πει τι θέλει να πει ο ποιητής αλλά θα σε βοηθήσει να ανοίξεις έναν διάλογο με την τέχνη και τα έργα που σε έλκουν, για να ακούσεις τι θέλει να πει το έργο σε εσένα. Μέσα από online ατομικές ή ομαδικές συναντήσεις, μοιράζεται την αγάπη και τα εργαλεία της, με σκοπό την άνθιση μιας προσωπικής και θεραπευτικήςσχέσης ανάμεσα στο άτομο και την τέχνη. Συνδυάζει την Τέχνη με την θεραπεία, τη χαλάρωση, τον διαλογισμό, τη γιόγκα, δημιουργικές δραστηριότητες και συζητήσεις. Επίσης τα τελευταία δυο χρόνια, ταξίδεψε σε 22 μουσεία της Ευρώπης για τη δημιουργία του πρώτου της βιβλίου, που υμνεί τη σχέση του ανθρώπου με τον εαυτό του πρώτα και με την τέχνη έπειτα.
