Η σημασία της εξερεύνησης των καλλιτεχνικών υλικών από τα παιδιά προσχολικής ηλικίας

Γράφει η Ελένη Οικονομίδου, Αναπτυξιακή Ψυχολόγος, θα τη βρείτε στη Hehe Art

Όταν τα παιδιά αρχίζουν να έρχονται σε επαφή με καλλιτεχνικά υλικά και τα διάφορα εργαλεία,πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους άπλετο χρόνο για να τα εξερευνήσουν,χωρίς καθοδήγηση ή πίεση, πριν ακόμα αρχίσουν να τα χρησιμοποιούν για δημιουργία ή αναπαράσταση. Για παράδειγμα, ένα παιδί που πρωτοέρχεται σε επαφή με τον πηλό, χρειάζεται οπωσδήποτε χρόνο ώστε να ζουλήξει, να τσιμπήσει, να ανοίξει, να χτυπήσει, να μυρίσει τον πηλό. Όταν παίζει με μπογιές, μπορεί να χρειάζεται χρόνο για να τις πασαλείψει πάνω του, να τις ανακατέψει με νερό, να τις δοκιμάσει σε διαφορετικές επιφάνειες. Μπορεί εμάς να μας φαίνονται σαν απλές μουτζούρες, ή σαν λάσπη απλωμένη στο τραπέζι, και να μην κατανοούμε ακριβώς τί μπορεί να προσφέρει αυτό στο παιδί, όλες οι έρευνες όμως δείχνουν ότι η εκτεταμένη εξερεύνηση βοηθάει τα παιδιά να ανακαλύψουν τις δυνατότητες του κάθε μέσου και της κάθε τεχνικής, τους επιτρέπει να αποκτήσουν εμπιστοσύνη στην ικανότητά τους να το χειριστούν, ώστε να φτάσουν σταδιακά στο σημείο να το χρησιμοποιούν για έκφραση και αναπαράσταση.

Μπορεί να βιάζομαστε να δούμε τα παιδιά να φτιάχνουν ή να ζωγραφίζουν συγκεκριμένα πράγματα, να ξεκινούν και να ολοκληρώνουν μικρά έργα τέχνης, δεν είναι όμως αυτό το ζητούμενο. Το αρχικό στάδιο της ελεύθερης εξερεύνησης, τόσο σημαντικό για την μελλοντική εξέλιξη, προσφέρει στα παιδιά τη δυνατότητα του πειραματισμού, τους επιτρέπει να ανακαλύψουν μόνα τους τεχνικές, και αυτή η γνώση είναι βαθιά και αληθινή, γιατί είναι προϊόν προσωπικής αναζήτησης και όχι καθοδηγούμενη.Όταν λοιπόν σχεδιάζουμε μια καλλιτεχνική δραστηριότητα για παιδιά προσχολικής ηλικίας, πρέπει να προσέχουμε πολύ τα «προκαθορισμένα» αποτελέσματα. Όταν προσδιορίζουμε εμείς για τα παιδιά το αποτέλεσμα, όταν ακολουθούμε τα «βήματα» για να δημιουργήσουμε μαζί με το παιδί μας κάτι συγκεκριμένο, μπορεί να το βοηθάμε να μάθει να ακολουθεί τη «σειρά» των πραγμάτων, ίσως να χαίρεται στιγμιαία για αυτό που «έφτιαξε», του μαθαίνουμε όμως ότι περιμένουμε από αυτό συγκεκριμένα αποτελέσματα, ότι δίνουμε έμφαση στο προϊόν και όχι στη διαδικασία, ότι δεν πιστεύουμε ότι οι προσωπικές αυθόρμητες δημιουργίες τους είναι πραγματικά σημαντικές. Έτσι όμως ίσως στερούμε από το παιδί την ευκαιρία για αναζήτηση, εξερεύνηση και πραγματικά προσωπική δημιουργία, ίσως στερούμε την ευκαιρία να αποκτήσει εμπιστοσύνη στην ικανότητα του να χειριστεί τα υλικά και τα εργαλεία και τελικά να τα χρησιμοποιήσει για να εκφράσει ιδέες, συναισθήματα και οράματα.

Όταν λοιπόν καθόμαστε με ένα παιδί προσχολικής ηλικίας και με καλλιτεχνικά υλικά, καλό είναι να δίνουμε όσο χρόνο χρειάζεται, μπορεί εβδομάδες, μήνες ή και χρόνια ακόμα, όπου χωρίς καμιά πίεση θα βοηθάμε το παιδί να συνεχίζει ανενόχλητο τις εξερευνήσεις του.  Και θα ήταν πολύ καλό και για εμάς να καταφέρουμε να μιμηθούμε τις δικές του επιλογές και κινήσεις, να προσπαθήσουμε να δούμε τα υλικά με τον δικό του τρόπο και να τα εξερευνήσουμε και εμείς από την αρχή, γιατί έτσι ίσως καταλάβουμε καλύτερα για ποιο λόγο τα παιδιά δείχνουν τέτοιο υπέρμετρο ενθουσιασμό απλά και μόνο παίζοντας, και όχι αναγκαστικά δημιουργώντας συγκεκριμένα πράγματα. Μπορεί συχνά να μπαίνουμε στον πειρασμό να δημιουργήσουμε εμείς κάτι για τα παιδιά μας, ή να τα καθοδηγήσουμε ώστε να φτιάξουν κάτι «ολοκληρωμένο», πρέπει όμως να θυμόμαστε ότι αν αφήσουμε τα παιδιά να αναπτύξουν τις δεξιότητες τους, και να αποκτήσουν την αυτοπεποίθηση που χρειάζεται, θα έχουν στα χέρια τους ένα πολύτιμο εργαλείο, χρήσιμο για μια ζωή. Η στιγμή που θα θαυμάζουμε τα τελείως πρωτότυπα και μοναδικά έργα τέχνης που μόνα τους τα παιδιά θα δημιουργούν θα έρθει, και θα είναι μεγάλη έκπληξη!!