Γράφει η Καλλιόπη Εμμανουηλίδου, Συμβουλευτική- εκπαιδευτική ψυχολόγος και συγγραφέας παιδικών βιβλίων | www.psycho-logos.net
Πώς γίνεται κάποιος δημιουργικός;
Ένα από τα κυριότερα χαρακτηριστικά των δημιουργικών ανθρώπων είναι ότι παρατηρούν περισσότερα πράγματα από τους μη δημιουργικούς. Έτσι, καλό θα είναι να εκθέτουμε τα παιδιά σε πολλά ερεθίσματα, ώστε να έχουν περισσότερα πράγματα να τραβούν την προσοχή τους στην καθημερινότητά τους. Αυτό δε σημαίνει βέβαια ότι θα πρέπει να τα «βομβαρδίζουμε» με εικόνες, δραστηριότητες και παραστάσεις. Χρειάζονται και τα διαλείμματα, για να μπορέσουν να «χωνευτούν» οι πληροφορίες και να επωάζουν οι ιδέες. Τα παιδιά δε χρειάζεται διαρκώς να κάνουν πράγματα- ακόμα και η ονειροπόληση, έχει φανεί από έρευνες ότι είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη διαδικασία για την καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης.
Όλοι οι άνθρωποι έχουν φυσική περιέργεια. Διάφοροι παράγοντες συνεισφέρουν στο να «μουδιάζει» αυτή η περιέργεια και να αρκείται ο νους σε απλές απαντήσεις που δεν ερεθίζουν τη σκέψη με πρωτοτυπία. Το να αποθαρρύνουμε το παιδί από το να κάνει ερωτήσεις («αμάν, όλο ερωτήσεις είσαι», «μας ζάλισες με τις ερωτήσεις σου») ακρωτηριάζει την περιέργεια και κάνει το παιδί να καταπνίγει τις απορίες που προκύπτουν από την επαφή του με τον κόσμο. Αντίθετα, κάνοντάς του ερωτήσεις και προσπαθώντας μαζί του να βρούμε απαντήσεις, ενθαρρύνουμε την περιέργεια και τη φαντασία.
Η δημιουργικότητα χρειάζεται εμπειρίες, δοκιμές, πειραματισμούς. Αν το παιδί δε δοκιμάσει, δε λερωθεί, δεν καταπιαστεί με όσα του εξάπτουν την περιέργεια, δε θα αφήσει το μυαλό του να ξεφύγει από τα καλούπια και δε θα αφήσει την φυσική του τάση για δημιουργία και εξερεύνηση να εκδηλωθεί. Σίγουρα είναι πολλές φορές δύσκολο να δώσουμε στα παιδιά ορισμένες ελευθερίες, γιατί αυτό σημαίνει ότι θα λερωθούν και θα λερώσουν, θα χτυπήσουν, θα διαμαρτυρηθούν όταν κάτι δεν τους πηγαίνει καλά, αλλά και θα είναι διαρκώς διψασμένα για ακόμα περισσότερες εμπειρίες. Ο ρόλος του γονέα λοιπόν είναι να αφήνει τα παιδιά να δοκιμάζουν διαφορετικά πράγματα, προσφέροντας μια διακριτική επίβλεψη και συμμετοχή που όμως να μην επισκιάζει τις εξερευνήσεις των παιδιών ούτε να της παρεμποδίζει με κουβέντες που δημιουργούν φοβίες και άλλα εμπόδια («μην πας εκεί, θα χτυπήσεις!», «πώς λερώθηκες έτσι, τώρα το φόρεσες το ρούχο!», «τώρα τι θέλεις να το κάνεις αλλιώς;»).
Τη δημιουργική σκέψη εξασκούν και διάφορες ασκήσεις που μπορούμε να κάνουμε με τα παιδιά. Τα παρακάτω παραδείγματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και στην καθημερινή μας κουβέντα με τα παιδιά και να γίνουν τρόπος σκέψης. Ποιες είναι λοιπόν αυτές οι ασκήσεις που γυμνάζουν τον «μυ» της δημιουργικότητας στο μυαλό μας;
•Άλλες χρήσεις για ένα αντικείμενο, π.χ. τι άλλο μπορούμε να κάνουμε με ένα τούβλο;
•Παράξενοι συνδυασμοί, π.χ. τι θα γινόταν, αν στον καφέ βάζαμε αλάτι;
•Προσαρμογές εικόνων, π.χ. με τι μοιάζουν αυτά τα σύννεφα;
•Μεγεθύνσεις-σμικρύνσεις, π.χ. τι θα συνέβαινε, αν είχε περισσότερο οξυγόνο η ατμόσφαιρα;
•Αντικαταστάσεις, π.χ. τι θα γινόταν, αν η γάτα γάβγιζε;
•Αναδιευθετήσεις, π.χ. τι θα συνέβαινε, αν ο απουσιολόγος γινόταν ο τελευταίος στη βαθμολογία;
•Τροποποιήσεις, π.χ. τι θα ήταν διαφορετικό, αν είχαμε διαφορετικό χρώμα μαλλιών;
•Αντιστροφές, π.χ. πώς θα ήταν ο κόσμος, αν γεννούσαν οι άντρες;
Ας δούμε σαν παράδειγμα την πρώτη από αυτές τις ασκήσεις του μυαλού, που είναι να προσπαθήσουμε να βρούμε εναλλακτικές χρήσεις για διάφορα αντικείμενα της καθημερινότητάς μας. Τι άλλο θα μπορούσαμε να κάνουμε με ένα τούβλο; Πόσες διαφορετικές χρήσεις έχει μια οδοντόβουρτσα; Πώς αλλιώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε έναν χαρτονένιο κύλινδρο από το χαρτί υγείας;
Για να γίνει κατανοητή η «εναλλακτική χρήση αντικειμένων», ας δούμε ένα παράδειγμα: πώς αλλιώς μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα λάστιχα αυτοκινήτου, εκτός από το να ανήκουν στις ρόδες των οχημάτων;
– Να φτιάξουμε σόλες παπουτσιών
– Να τα κάνουμε εμπόδια για μια κούρσα
– Για μόνωση σπιτιών
– Επένδυση σε ρούχα για θερμότητα
– Κομμάτιασμα για να γίνει χαλίκια
– Λιώσιμο για να φτιάξουμε καινούρια
– Κόψιμο κατά μήκος για να φτιάξουμε γλάστρες
– Φράχτες σε κήπους
– Να τα κρεμάσουμε από ένα δέντρο σαν κούνια
– Να κόψουμε σφραγίδες
– Να το ζωγραφίσουμε και να γίνει έργο τέχνης
Το παιχνίδι αυτό έχει νόημα αν προσπαθήσουμε να βρούμε όσο περισσότερα παραδείγματα γίνεται. Επίσης, όσο πιο πρωτότυπη είναι η απάντηση, τόσο το καλύτερο!
Εκτός όμως από προφορικές ιδέες, η εναλλακτική χρήση αντικειμένων μπορεί να εφαρμοστεί και έμπρακτα, μέσα από κατασκευές! Αναζητήστε στο διαδίκτυο ιδέες με λέξη κλειδί «upcycle» ή «alternate uses», προσθέτοντας στην αναζήτηση ένα αντικείμενο που θέλετε να δείτε πώς αλλιώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Για παράδειγμα, αναζητήστε φωτογραφίες (π.χ. σε μηχανές αναζήτησης όπως το google images ή σε τόπους κοινωνικής δικτύωσης όπως είναι το pinterest) γράφοντας ως λέξη κλειδί «upcycle toilet paper rolls» και δείτε τι μπορείτε να φτιάξετε μαζί με τα παιδιά σας. Πρώτα ρωτήστε τα τι άλλη χρήση φαντάζονται για το αντικείμενο και έπειτα αναζητήστε μαζί φωτογραφίες για να πάρετε κι άλλες ιδέες και να διαλέξουν τι θα ήθελαν να φτιάξουν. Μερικές εικόνες, για να πάρετε μια ιδέα:
Τερατάκια:
photo via
Διακοσμητικό για τον τοίχο:
photo via
Κουτάκια:
photo via
Διάδρομοι για να πέφτουν μπίλιες:
photo via
Αμαξάκια:
photo via
photo via
photo via
photo via
Λίγα λόγια για την Καλλιόπη Εμμανουηλίδου
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και μεγάλωσε στην Κατερίνη. Έπαιξε, ζωγράφισε, διάβασε, έπαιξε μουσική, τραγούδησε, μαγείρεψε, γέλασε, σκέφτηκε, έγραψε ιστορίες και ποιηματάκια, έφτιαξε κατασκευές αλλά και μαγικά φίλτρα από ροδοπέταλα και γκαζόν, που έκαναν καλά τους ανθρώπους.
Με αυτά τα εφόδια στις αποσκευές της έφυγε στα Ιωάννινα και έπειτα στη Μ.Βρετανία, όπου σπούδασε, επιμορφώθηκε και εργάστηκε. Το 2007 επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη, όπου και πάλι ζωγραφίζει, διαβάζει, παίζει μουσική, τραγουδάει, μαγειρεύει, γελάει, σκέφτεται, φτιάχνει κατασκευές. Αντί να φτιάχνει μαγικά φίλτρα, γράφει βιβλία για τους ανθρώπους και εργάζεται ως ψυχολόγος και επιμορφώτρια.»
θα τη βρείτε στο Οξυγόνο, σε μια πρωτότυπη Σχολή γονέων!
Απαγορεύεται η μερική ή ολική αναδημοσίευση του άρθρου χωρίς της έγγραφη άδεια των “Πυγολαμπίδων στο κλουβί”
Γράψτε το σχόλιό σας
Αν θέλετε να λαμβάνετε το εβδομαδιαίο newsletter των Πυγολαμπίδων παρακαλώ κάντε εγγραφή εδώ.
Δείτε τους όρους χρήσης της ιστοσελίδας μας.