Γράφει η Βάγια Κόμνου, Αρχιτέκτων – Μουσειολόγος
Η σπουδαιότητα του παιχνιδιού στη ζωή των παιδιών
Μια ευχάριστη, ενδιαφέρουσα και δημιουργική ενασχόληση των παιδιών, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, είναι το παιχνίδι.
Τα παιδιά παίζοντας, διαπαιδαγωγούνται, ενώ παράλληλα, ψυχαγωγούνται. Το παιχνίδι, τόσο το ομαδικό όσο και το ατομικό, διευρύνει τους ορίζοντες των παιδιών, απελευθερώνει την ενέργεια τους, αναπτύσσει την προσωπικότητα, τη δημιουργικότητα και καλλιεργεί τη φαντασία τους.
Οι κοινωνικές αλλαγές και η τεχνολογική πρόοδος επηρεάζουν τη μορφή και το είδος των παιχνιδιών. Τα παιχνίδια αντανακλούν τη μόδα, το στυλ, τις τεχνοτροπίες, την κοινωνική, οικονομική και πολιτική κατάσταση που χαρακτηρίζει την εκάστοτε εποχή και κοινωνία. Αποτελούν τεκμήρια του υλικού και άυλου πολιτισμού μιας κοινωνίας και έχουν την ικανότητα να διηγούνται ιστορίες!
Τα παιχνίδια στα χέρια των παιδιών
Τα παιδιά, με πρώτη ύλη τα παιχνίδια που έχουν στη διάθεση τους, ‘κατασκευάζουν’ με τη φαντασία τους ιστορίες και αναπαριστούν ένα ρεαλιστικό περιβάλλον με μικρές πινελιές φανταστικού, μέσα στο οποίο τα παιχνίδια αποκτούν ζωή, κίνηση και φωνή. Οι ιστορίες που δημιουργούν είναι εμπνευσμένες από τα προσωπικά τους βιώματα, από αφηγήσεις που έχουν ακούσει, διαβάσει ή δει.
Τους προηγούμενους αιώνες, τα παιδιά κατασκεύαζαν μόνα τους ή με την βοήθεια των ενηλίκων τα παιχνίδια τους, χρησιμοποιώντας απλά υλικά που έβρισκαν στο σπίτι ή στα σκουπίδια. Στη σημερινή εποχή, τα περισσότερα παιχνίδια κατασκευάζονται σε εργοστάσια και φτάνουν στα παιδιά ως έτοιμο προϊόν. Δυστυχώς, στις μέρες μας έχει εξαλειφτεί το ενδιαφέρον και η δημιουργική διάθεση για την κατασκευή παιχνιδιών από τα ίδια τα παιδιά.
Μαγική Παιχνιδοχώρα – Παιδικό Μουσείο Θεσσαλονίκης
Το Παιδικό Μουσείο Θεσσαλονίκης διαθέτει μια συλλογή από τσίγκινα, κουρδιστά και μη, παιχνίδια, κούκλες (από πανί, παπιέ μασέ, σελιλόιντ, πορσελάνη και πλαστικό), ξύλινα έπιπλα μινιατούρες, στρατιωτάκια, επιτραπέζια και άλλα, τα οποία συνθέτουν την ιστορία του παιχνιδιού, από τις αρχές του 20ου αιώνα μέχρι σήμερα.
Με αφορμή τη συλλογή του μουσείου σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε η έκθεση “Μαγική Παιχνιδοχώρα”.
Τα παιχνίδια βγήκαν από τα κουτιά και τις βιτρίνες και εξαπλώθηκαν στο χώρο του Παιδικού Μουσείου, μπροστά από ένα τρισδιάστατο σκηνικό, που απεικονίζει μια μικρή πόλη, κτισμένη μέσα στο κάμπο, δίπλα στις όχθες ενός μικρού ποταμού.
Μέσα από την έκθεση, μικροί και μεγάλοι επισκέπτες μαθαίνουν την ιστορία των παιχνιδιών και πληροφορούνται για την καθημερινή ζωή των ανθρώπων του προηγούμενου αιώνα.
Μέρος της έκθεσης αποτελούν και τα κουκλόσπιτα! Μικρά σπίτια επιπλωμένα με ξύλινα έπιπλα μινιατούρες, των δεκαετιών 1930 μέχρι 1970, διακοσμημένα με ταπετσαρίες και φωτιστικά αντίστοιχων χρονικών περιόδων. Μια ουτοπική παρουσίαση των σπιτιών του προηγούμενου αιώνα, πασπαλισμένη με μια δόση ρεαλισμού.
Ένα αγαπημένο παιχνίδι των παιδιών είναι τα κουκλόσπιτα, ιδιαίτερα αγαπητό στα κορίτσια.
Τα κουκλόσπιτα αποτελούν μια μικρογραφία της κατοικίας των παιδιών, και κατ’ επέκταση της κοινωνίας μέσα στην οποία ζουν και δραστηριοποιούνται, της καθημερινότητας την οποία αυτά βιώνουν.
Αρκετές φορές, τα παιδιά μπαίνουν στη διαδικασία να φτιάξουν ένα κουκλόσπιτο μόνα τους για να στεγάσουν τις κούκλες του. Άλλες φορές “τα σπίτια” αυτά είναι πολύ μικρά σε μέγεθος και άλλες φορές αρκετά μεγάλα για να χωρούν και τα ίδια τα παιδιά μέσα.
Τα παιδιά, με εφόδιο τη φαντασία και τη δημιουργικότητα, χρησιμοποιούν διάφορα μικροαντικείμενα που βρίσκουν μέσα στο σπίτι για να δημιουργήσουν σπιτάκια, όπου μέσα θα μένουν οι ήρωες τους. Χαρτόκουτα, μικρές συσκευασίες προϊόντων, καπάκια, παλιά υφάσματα, διάφορα χαρτιά, μικροαντικείμενα και παλιά παιχνίδια μετατρέπονται σε έπιπλα και διακοσμούν τις οικίες των παιχνιδιών τους.
Μετά τη δημιουργία του κουκλόσπιτου, τα παιδιά, από κατασκευαστές, μετατρέπονται σε σκηνοθέτες και σεναριογράφους. Πρόθεση τους είναι οι κούκλες να αποκτήσουν «ζωή» μέσα από τα ίδια.
Λίγα λόγια για την Βάγια Κόμνου
Η Βάγια Κόμνου είναι αρχιτέκτων μηχανικός (απόφοιτη του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης) με μεταπτυχιακές σπουδές στη Μουσειολογία. Ασκεί το επάγγελμα του αρχιτέκτονα, και παράλληλα, αναλαμβάνει το σχεδιασμό εκθέσεων σε μουσεία, όπως το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και το Παιδικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, σε εκθέσεις του Δήμου Θεσσαλονίκης και σε γκαλερί.
Ταυτόχρονα, η αγάπη της για τα παιδιά αποτελεί το κίνητρο σχεδιασμού και υλοποίησης εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε μουσεία, όπως στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και στο Παιδικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.
– Η μουσειολογική μελέτη και ο σχεδιασμός της έκθεση παιχνιδιών ‘ Μαγική Παιχνιδοχώρα’, στο Παιδικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, πραγματοποιήθηκε από την ίδια.
