Γράφει η Κατερίνα Παρασκευά, Μουσειοπαιδαγωγός στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

Οι σύγχρονοι καλλιτέχνες έχουν τις πιο περίεργες και πρωτότυπες ιδέες. Μπορεί τα έργα τους να μας εκπλήξουν, να μας τρομάξουν, να μας ταξιδέψουν, να μας κάνουν να αναγνωρίσουμε κομμάτια του εαυτού μας ή ακόμη και να νιώσουμε άβολα ή  να μη μας αγγίξουν καθόλου. Δεν παρουσιάζονται ως αριστουργήματα που κρίθηκαν από την ιστορία αλλά ως σύγχρονες δημιουργίες που ίσως γίνουν η αφορμή για να σκεφτούμε γιατί μας αρέσει κάτι ή όχι, να επεκτείνουμε τους ορίζοντες της αισθητικής μας αντίληψης, να έχουμε άποψη και να καλλιεργήσουμε το γούστο μας. Και κάποιες φορές, όταν εμπλεκόμαστε με το έργο, η σύγχρονη τέχνη μπορεί να μας προσφέρει εμπειρίες γεμάτες ένταση και ενθουσιασμό.

Τις εμπειρίες με ένταση τις ζούμε σε χώρους όπου μπορούμε να είμαστε ο εαυτός μας. Στα μουσεία σύγχρονης τέχνης το πρώτο πράγμα που μας καθηλώνει είναι ο χώρος και η διάταξη των εκθεμάτων, πόσο μάλλον τα παιδιά. Η συμβουλή είναι: κινηθείτε ελεύθερα. Δεν είναι απαραίτητο στην έκθεση να σταματήσουμε μπροστά από κάθε έκθεμα ούτε να ακολουθήσουμε μια συγκεκριμένη διαδρομή. Κάποια έργα λόγω θέσης, υλικών και χρωμάτων είναι πιο εντυπωσιακά και τραβούν τα βλέμματα, κάποια άλλα με την πρώτη ματιά μας φαίνονται αδιάφορα. Ακολουθούμε το βλέμμα των παιδιών μας και χαράζουμε μαζί τη διαδρομή μας.

Κινούμενοι στον χώρο, βλέπουμε πράγματα περίεργα και έχουμε την ανάγκη να μιλήσουμε για αυτά. Σε αντίθεση με την κοινή πεποίθηση, στο μουσείο μπορούμε να μιλάμε -επιτρέπεται, το μουσείο δεν είναι ναός, ούτε σινεμά-, κατεβάζοντας ίσως λίγο την έντασή της φωνής μας για να συνυπάρχουμε μαζί στον ίδιο χώρο.

Το ξέρουμε ότι δεν μπορούμε να αγγίζουμε αλλά μπορούμε να δείχνουμε. Η αλήθεια είναι ότι μικροί μεγάλοι νιώθουμε την παρόρμηση να χαϊδέψουμε, να πιάσουμε, να νοιώσουμε την υφή στο χέρι μας αλλά συνήθως δεν επιτρέπεται. Στα εκπαιδευτικά προγράμματα στο μουσείο, δίνουμε συνήθως το παράδειγμα της δακτυλιάς στο τζάμι: παρόλο που τα χέρια μας είναι καθαρά, πάντα αφήνουμε τα δακτυλικά μας αποτυπώματα. Η λιπαρότητα του δέρματός μας είναι ο λόγος που δεν αγγίζουμε και όχι η αντίληψη ότι είμαστε εν δυνάμει καταστροφείς.

Υπάρχει τρόπος να κάνουμε τα έργα “δικά μας”.  Μπορούμε να αναγνωρίσουμε σχήματα, συμμετρίες και ασυμμετρίες, να σχολιάσουμε τις πινελιές, τις σκιές, τις εναλλαγές και τις αντιθέσεις. Να σκεφτούμε πoια έργα μας αρέσουν πιο πολύ, ποια θα θέλαμε να είναι δικά μας. Να ακολουθήσουμε τη φόρμα τους με το σώμα μας ή να φωτογραφηθούμε σε αστείες πόζες. Οι φωτογραφίες καταγράφουν την εμπειρία μας και μπορούμε να ανατρέξουμε όποτε θέλουμε σε αυτές. Κι αν μας ανοίξει η όρεξη να ζωγραφίσουμε κάτι; Δεν χρειάζεται να είσαι εικαστικός για να σχεδιάσεις. Αρκεί να το τολμάς και να το διασκεδάζεις. Ένα μπλοκάκι κι ένα μολύβι μπορεί να βγει από την τσάντα μας και να κάνουμε γρήγορα ένα σκίτσο μπροστά στο έργο που μας αρέσει ή τους εαυτούς μας στον χώρο ή να παίξουμε το “σχεδιάζω μια γραμμή εγώ, μια εσύ”. Όλα αυτά δεν χρειάζεται να είμαστε ιστορικοί της τέχνης, ούτε εικαστικοί για να τα κάνουμε. Ίσως το πιο σημαντικό είναι να αναρωτηθούμε αν τελικά υπάρχει σωστό και λάθος στην τέχνη.

Αν πάλι θέλουμε να μάθουμε κάτι από την ιστορία των έργων και δεν προλάβαμε να κάνουμε την έρευνά μας στο διαδίκτυο, ούτε να διαβάσουμε το πληροφοριακό υλικό ή το family kit της έκθεσης, μπορούμε να συγκεντρώσουμε τις απορίες-ερωτήσεις μας και να τις ψάξουμε μετά στο διαδίκτυο ή να απευθυνθούμε σε κάποιον εργαζόμενο του μουσείου με mail ή δια ζώσης. Δεν είμαστε φωτεινοί παντογνώστες. Όταν δεν ξέρουμε κάτι, μπορούμε να το μάθουμε ψάχνοντας ή ρωτώντας. Τα μουσεία δεν υπάρχουν μόνο για το ειδικό κοινό, τους γνώστες ή τους μυημένους ενήλικες, υπάρχουν για όλους. Η επίσκεψη σε ένα μουσείο μπορεί να δώσει τις αφορμές για να απολαύσετε ποιοτικό χρόνο και διασκεδαστικές εμπειρίες με τα παιδιά σας.

Λίγα λόγια για την Κατερίνα Παρασκευά

Η Κατερίνα Παρασκευά γεννήθηκε και ζει στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε Παιδαγωγικά και Γλωσσική και Πολιτισμική Παιδεία στο Α.Π.Θ.. Καταστρώνει και εφαρμόζει εκπαιδευτικά προγράμματα και εργαστήρια ως μουσειοπαιδαγωγός στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.