Γράφει η Ελένη Οικονομίδου, Αναπτυξιακή Ψυχολόγος, θα τη βρείτε στη Hehe Art

Όταν τα παιδιά αρχίζουν να έρχονται σε επαφή με καλλιτεχνικά υλικά και τα διάφορα εργαλεία,πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους άπλετο χρόνο για να τα εξερευνήσουν,χωρίς καθοδήγηση ή πίεση, πριν ακόμα αρχίσουν να τα χρησιμοποιούν για δημιουργία ή αναπαράσταση. Για παράδειγμα, ένα παιδί που πρωτοέρχεται σε επαφή με τον πηλό, χρειάζεται οπωσδήποτε χρόνο ώστε να ζουλήξει, να τσιμπήσει, να ανοίξει, να χτυπήσει, να μυρίσει τον πηλό. Όταν παίζει με μπογιές, μπορεί να χρειάζεται χρόνο για να τις πασαλείψει πάνω του, να τις ανακατέψει με νερό, να τις δοκιμάσει σε διαφορετικές επιφάνειες. Μπορεί εμάς να μας φαίνονται σαν απλές μουτζούρες, ή σαν λάσπη απλωμένη στο τραπέζι, και να μην κατανοούμε ακριβώς τί μπορεί να προσφέρει αυτό στο παιδί, όλες οι έρευνες όμως δείχνουν ότι η εκτεταμένη εξερεύνηση βοηθάει τα παιδιά να ανακαλύψουν τις δυνατότητες του κάθε μέσου και της κάθε τεχνικής, τους επιτρέπει να αποκτήσουν εμπιστοσύνη στην ικανότητά τους να το χειριστούν, ώστε να φτάσουν σταδιακά στο σημείο να το χρησιμοποιούν για έκφραση και αναπαράσταση.

Μπορεί να βιάζομαστε να δούμε τα παιδιά να φτιάχνουν ή να ζωγραφίζουν συγκεκριμένα πράγματα, να ξεκινούν και να ολοκληρώνουν μικρά έργα τέχνης, δεν είναι όμως αυτό το ζητούμενο. Το αρχικό στάδιο της ελεύθερης εξερεύνησης, τόσο σημαντικό για την μελλοντική εξέλιξη, προσφέρει στα παιδιά τη δυνατότητα του πειραματισμού, τους επιτρέπει να ανακαλύψουν μόνα τους τεχνικές, και αυτή η γνώση είναι βαθιά και αληθινή, γιατί είναι προϊόν προσωπικής αναζήτησης και όχι καθοδηγούμενη.Όταν λοιπόν σχεδιάζουμε μια καλλιτεχνική δραστηριότητα για παιδιά προσχολικής ηλικίας, πρέπει να προσέχουμε πολύ τα «προκαθορισμένα» αποτελέσματα. Όταν προσδιορίζουμε εμείς για τα παιδιά το αποτέλεσμα, όταν ακολουθούμε τα «βήματα» για να δημιουργήσουμε μαζί με το παιδί μας κάτι συγκεκριμένο, μπορεί να το βοηθάμε να μάθει να ακολουθεί τη «σειρά» των πραγμάτων, ίσως να χαίρεται στιγμιαία για αυτό που «έφτιαξε», του μαθαίνουμε όμως ότι περιμένουμε από αυτό συγκεκριμένα αποτελέσματα, ότι δίνουμε έμφαση στο προϊόν και όχι στη διαδικασία, ότι δεν πιστεύουμε ότι οι προσωπικές αυθόρμητες δημιουργίες τους είναι πραγματικά σημαντικές. Έτσι όμως ίσως στερούμε από το παιδί την ευκαιρία για αναζήτηση, εξερεύνηση και πραγματικά προσωπική δημιουργία, ίσως στερούμε την ευκαιρία να αποκτήσει εμπιστοσύνη στην ικανότητα του να χειριστεί τα υλικά και τα εργαλεία και τελικά να τα χρησιμοποιήσει για να εκφράσει ιδέες, συναισθήματα και οράματα.

Όταν λοιπόν καθόμαστε με ένα παιδί προσχολικής ηλικίας και με καλλιτεχνικά υλικά, καλό είναι να δίνουμε όσο χρόνο χρειάζεται, μπορεί εβδομάδες, μήνες ή και χρόνια ακόμα, όπου χωρίς καμιά πίεση θα βοηθάμε το παιδί να συνεχίζει ανενόχλητο τις εξερευνήσεις του.  Και θα ήταν πολύ καλό και για εμάς να καταφέρουμε να μιμηθούμε τις δικές του επιλογές και κινήσεις, να προσπαθήσουμε να δούμε τα υλικά με τον δικό του τρόπο και να τα εξερευνήσουμε και εμείς από την αρχή, γιατί έτσι ίσως καταλάβουμε καλύτερα για ποιο λόγο τα παιδιά δείχνουν τέτοιο υπέρμετρο ενθουσιασμό απλά και μόνο παίζοντας, και όχι αναγκαστικά δημιουργώντας συγκεκριμένα πράγματα. Μπορεί συχνά να μπαίνουμε στον πειρασμό να δημιουργήσουμε εμείς κάτι για τα παιδιά μας, ή να τα καθοδηγήσουμε ώστε να φτιάξουν κάτι «ολοκληρωμένο», πρέπει όμως να θυμόμαστε ότι αν αφήσουμε τα παιδιά να αναπτύξουν τις δεξιότητες τους, και να αποκτήσουν την αυτοπεποίθηση που χρειάζεται, θα έχουν στα χέρια τους ένα πολύτιμο εργαλείο, χρήσιμο για μια ζωή. Η στιγμή που θα θαυμάζουμε τα τελείως πρωτότυπα και μοναδικά έργα τέχνης που μόνα τους τα παιδιά θα δημιουργούν θα έρθει, και θα είναι μεγάλη έκπληξη!!

Γράφει η Αργυρώ Σκίτσα

Η διαχείριση του ελεύθερου χρόνου στην ενήλικη ζωή μας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες: τα ενδιαφέροντα που έχουμε, τις ευκαιρίες που μας δίνει ο τόπος που ζούμε, τον κοινωνικό κύκλο που έχουμε δημιουργήσει, τις επιλογές που γενικότερα κάνουμε στην καθημερινότητά μας για να «χαλαρώνουμε» και να περνάμε ευχάριστα, την ψυχοσυναισθηματική μας κατάσταση. Μέσα στην ροή του καθημερινού μας ωραρίου αξιοποιούμε το δεδομένο και συνήθως ελάχιστο ελεύθερο χρόνο όχι πάντα όπως θα θέλαμε. Η κούραση, η έλλειψη διάθεσης, η αναβλητικότητα είναι κάποια από τα στοιχεία που επικαλούμαστε ως υπαίτια για όσα τελικά δεν κάνουμε.

Πόσο άραγε αλλάζει αυτό το μοντέλο όταν έχουμε να «αντιμετωπίσουμε» και τον ελεύθερο χρόνο των παιδιών μας ως γονείς;

Παρατηρούμε πόσο άνθισαν σε όλες τις περιοχές οι παιδότοποι τα τελευταία χρόνια. Είναι γνωστό και χιλιοειπωμένο ότι χάθηκαν οι γειτονιές που τα παιδιά έπαιζαν με ασφάλεια μεταξύ τους και μάθαιναν να μοιράζονται, να χάνουν, να κερδίζουν, να συγχωρούν, να περιμένουν, να ακούν, μέσα από τις αυθόρμητες διαδικασίες του παιχνιδιού. Τα παιδιά τις περισσότερες φορές δεν μοιράζονται το δημιουργικό τους χρόνο με τους γονείς. Αυτός συνήθως εξαντλείται στο σχολείο ή στις ειδικές εξωσχολικές δραστηριότητές τους. Μοιάζει μερικές φορές απίστευτο το πόσο λίγα πράγματα κάνουν από κοινού οι γονείς με τα παιδιά.

Βλέπουμε πολλές φορές τους σύγχρονους γονείς αμήχανους στο να παίξουν με τα παιδιά τους, να κάνουν πράγματα δημιουργικά και να διασκεδάσουν μαζί. Ακόμα πιο έντονα συναντάμε αυτήν την αμηχανία ή και την έλλειψη διάθεσης στις A non-bank financial institution can create a best credit card but cannot expand the medium of exchange, only a bank can do so – so for example Nick Edmonds detailed t account modelling and the discussion with him and Nick Rowe on my website. περιπτώσεις των μονογονεϊκών οικογενειών όταν ο μπαμπάς βλέπει τα παιδιά συγκεκριμένες μέρες και δεν ξέρει πως να αξιοποιήσει τον ελεύθερο χρόνο που έχει να περάσει μαζί τους.

Καθώς εξακολουθεί να είναι συνηθισμένο το μοντέλο που θέλει τον πατέρα να δουλεύει πολύ και να λείπει πολλές ώρες από το σπίτι, δεν πρέπει να μας κάνει εντύπωση το πόσο απέχει από τις καθημερινές ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του παιδιού του. Η μητέρα, επίσης επαληθεύει το δικό της μοντέλο που τη θέλει εργαζόμενη και νοικοκυρά επιφορτισμένη τις περισσότερες φορές με το να πηγαίνει τα παιδιά στις εξωσχολικές τους δραστηριότητες και να έχει την επιμέλεια του καθημερινού διαβάσματος. Έτσι περίπου κυλά η καθημερινή ρουτίνα στις πιο πολλές οικογένειες γύρω μας.

Δεν είναι υπερβολή, νομίζω, να πούμε πως οι πιο πολλοί γονείς θα νιώσουν ανακούφιση αν το παιδί απορροφηθεί μπροστά στην τηλεόραση ή στον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Τα παιδιά όμως χάνουν εύκολα το ενδιαφέρον τους όταν κάτι δεν τους τραβά πραγματικά την προσοχή. Εκεί ίσως ξεκινά η δική μας ενεργοποίηση με την ερώτηση  «τι θα μπορούσαμε να μοιραστούμε έτσι ώστε να περάσουμε όλοι ευχάριστα;». Η απάντηση είναι ανοιχτή για τον καθένα. Ιδέες υπάρχουν πολλές καθώς και αρκετά βιβλία που προτείνουν δημιουργικές δραστηριότητες για γονείς και παιδιά

Το ζητούμενο τελικά είναι να απεγκλωβιστούμε από τα άλλοθι που οι ίδιοι δημιουργούμε και να αναζητήσουμε νέους δρόμους επικοινωνίας με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας μας. Ας μην ξεχνάμε πως τα παιδιά διανύουν μία μοναδική διαδρομή ανακάλυψης του κόσμου και του εαυτού τους και μας χρειάζονται ως συνοδοιπόρους στο πλευρό τους.

Και δεν είναι ψέμα ότι κι εμείς κοντά τους κερδίζουμε λίγη από τη χαμένη παιδικότητά μας…

Λίγα Λόγια για την Αργυρώ Σκίτσα

H Αργυρώ Σκίτσα είναι παιδαγωγός, μουσικός και εμψυχώτρια ομάδας. Η κύρια δουλειά της είναι να βρίσκει καινούργιες ιδέες που αφορούν τα παιδιά και τους νέους ανθρώπους. Και προσπαθεί να βρίσκει τρόπους για να γίνονται πράξη. Tο 1999 δημιούργησε με άλλους παιδαγωγούς μια ταξιδιάρικη, ανήσυχη ομάδα την «Σχεδία στην πόλη». Της αρέσει να μαθαίνει τον κόσμο μέσα από τους άλλους. Και η καλή ζωή έφερε στο δρόμο της πολλά πολλά παιδιά και γονείς και νέους ανθρώπους. Σαν δώρο! Επειδή της αρέσει πολύ να φτιάχνει χώρους και πιστεύει στην αξία των μικρών καθημερινών λεπτομερειών μας προτείνει πρακτικές ιδέες για το δημιουργικό χρόνο της οικογένειας στο σπίτι.

Φωτογραφία: Studio8photos

Φωτογραφία playart

Ο Σεπτέμβριος τελείωσε, τα σχολεία έχουν ξεκινήσει και το πρόγραμμα της κάθε οικογένειας αρχίζει να μπαίνει σε σειρά. Οι περισσότεροι γονείς, ή όσοι ακόμα μπορούν, σκέφτονται να εντάξουν σ’ αυτό και κάποιες εξωσχολικές δραστηριότητες, ώστε να φέρουν τα παιδιά τους σε επαφή με διάφορες μορφές τέχνης ή αθλητισμού, αλλά και να τους προσφέρουν επιπλέον γνώσεις και εμπειρίες. Οι Πυγολαμπίδες στο κλουβί μας ενημερώνουν συνεχώς για υπέροχες δράσεις και ομάδες που ξεκινούν στην πόλη: μουσική, εικαστικά, ζωγραφική, θεατρικό παιχνίδι, κολύμβηση, yoga και τόσα άλλα ωραία που θα θέλαμε να δοκιμάσουμε! (εδώ μπορείτε να δείτε μερικά από αυτά!)

Τι έχουν όμως ανάγκη τα παιδιά;

Τα παιδιά κάθε ηλικίας έχουν ανάγκη από διαφορετικά πράγματα και οι στόχοι των εξωσχολικών δραστηριοτήτων διαφοροποιούνται ανάλογα με την ηλικία αυτή. Για παράδειγμα, ο στόχος μια καλλιτεχνικής δραστηριότητας για παιδιά προσχολικής ηλικίας είναι περισσότερο να διασκεδάσουν, να περάσουν δημιουργικά την ελεύθερή τους ώρα, να κοινωνικοποιηθούν, να εξοικειωθούν με τις διαδικασίες μιας ομάδας παρά να μάθουν τεχνικές ή να ανακαλύψουν και να καλλιεργήσουν ένα μοναδικό ταλέντο. Στα παιδιά σχολικής ηλικία και ακόμα περισσότερο στην εφηβεία μπαίνουν τα «πρέπει» και οι εξωσχολικές δραστηριότητες από ευχάριστες και συναρπαστικές δράσεις καταλήγουν να είναι υποχρέωση… και ένας αγώνας δρόμου ξεκινά για όλη την οικογένεια. Οι δραστηριότητες και τα προγράμματα όλων των μελών της οικογένειας πρέπει να συνδυαστούν και να χωρέσουν στις μέρες μιας εβδομάδας.

Γι’ αυτό είναι σημαντικό πριν αποφασίσετε να εντάξετε το/α παιδί/ιά σας σε κάθε δραστηριότητα να λαμβάνετε υπόψη:

• την ηλικία, την προσωπικότητα και τις επιθυμίες του κάθε παιδιού
• τον χρόνο που απαιτείται για την κάθε δραστηριότητα μαζί με τον χρόνο μετακίνησης
• τον χρόνο που απομένει για ελεύθερο παιχνίδι, ξεκούραση και ύπνο
• τις δικές σας αντοχές

Μην ξεχνάτε ότι τα παιδιά, ιδιαίτερα στις μικρές ηλικίες, πέρα από ανάγκη για ελεύθερο χρόνο, έχουν μεγαλύτερη ανάγκη για χρόνο με τους γονείς τους. Μην αμελείτε να βρίσκετε αποκλειστικό χρόνο για το κάθε παιδί, καθώς και χρόνο για να βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί. Αν στη δική σας περίπτωση δεν υπάρχει τέτοιος διαθέσιμος χρόνος, επιλέξτε μια εξωσχολική δραστηριότητα που θα μπορείτε να την κάνετε μαζί με το/α παιδί/ιά σας.

Λίγα Λόγια για την Ιωάννα Μπλέκα

Η Ιωάννα Μπλέκα γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Θεσσαλονίκη. Σπούδασε Ψυχολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης κι έκανε μεταπτυχιακό στην Ψυχική Υγεία Παιδιών, Εφήβων και Οικογένειας στο London Metropolitan University. Στη συνέχεια παρακολούθησε τετραετή μετεκπαίδευσή στη Συστημική – Οικογενειακή Ψυχοθεραπεία και παράλληλα ξεκίνησε να δουλεύει όπως πάντα ονειρευόταν, με παιδιά, εφήβους και τις οικογένειές τους στην πόλη μας. Μας μιλάει για ελεύθερο χρόνο και ψυχολογία. 

Το παιχνίδι είναι η κυρίαρχη δραστηριότητα όλων των παιδιών. Δεν νοείται παιδί χωρίς παιχνίδι αφού και ετυμολογικά οι λέξεις αυτές είναι ομόρριζες. Ποιο είναι όμως το πιο κατάλληλο παιχνίδι; Θεωρείται πως το καλό παιχνίδι θέτει τις βάσεις για την ομαλή ανάπτυξη του παιδιού και το εξασκεί σε ένα μεγάλο εύρος δεξιοτήτων, όπως κινητικές, συναισθηματικές, γνωστικές και κοινωνικές. Τα υλικά παιχνίδια που κυκλοφορούν στο εμπόριο, αν και στοχεύουν στην ανάπτυξη όλων αυτών των δεξιοτήτων, δεν είναι παρά ένα μικρό μέρος του πραγματικού κόσμου. Τα σημαντικότερα παιχνίδια δεν μπορούν να κατασκευαστούν… δημιουργούνται μέσα από την επαφή με τη φύση και τους ανθρώπους.

Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα των παιδιών που το καλοκαίρι αφήνουν τα αντικείμενα και απλά παίζουν σε αυλές, αλάνες, παραλίες, πάρκα. Εκεί παρατηρείς ότι δεν έχουν ανάγκη τα υλικά αγαθά. Έχουν το ένα το άλλο και ότι έχει να τους προσφέρει η φύση, που βαφτίζεται και μετασχηματίζεται σε όποιο αντικείμενο επιθυμούν να συμπεριλάβουν στο φανταστικό παιχνίδι τους. Απογεύματα ολόκληρα σκαρφίζονται και αναπαριστούν ιστορίες με πειρατές, οικογένειες, αστυνόμους… Τα αγοράκια φτιάχνουν «όπλα» από καλάμια, τα κορίτσια «μαρμελάδα» από το ρετσίνι των δέντρων. Ο αναπτυξιακός ψυχολόγος Vygotsky (1967) υποστήριξε ότι το παιδί μέσα στο παιχνίδι εκθέτει τον εαυτό του στις δραστηριότητες των ενηλίκων, προβάλλει τους μελλοντικούς ρόλους και τις αξίες όπως το ίδιο τις αντιλαμβάνεται και αποκτά δεξιότητες, κίνητρα και στάσεις απαραίτητα για την κοινωνική του προσαρμογή και συμμετοχή.

Μόνο μέσα από τέτοιου είδους ελεύθερο παιχνίδι, το παιδί φαίνεται να εξελίσσεται. Γι’αυτό και στο τέλος κάθε καλοκαιριού τα παιδιά, χωρίς διάβασμα και δομημένες εκπαιδευτικές δραστηριότητες, θαρρείς πως μεγαλώνουν, ωριμάζουν και είναι πιο έτοιμα για την επόμενη σχολική χρονιά. Απλά γιατί χόρτασαν παιχνίδι! 

Λίγα Λόγια για την Ιωάννα Μπλέκα

Η Ιωάννα Μπλέκα γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Θεσσαλονίκη. Σπούδασε Ψυχολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης κι έκανε μεταπτυχιακό στην Ψυχική Υγεία Παιδιών, Εφήβων και Οικογένειας στο London Metropolitan University. Στη συνέχεια παρακολούθησε τετραετή μετεκπαίδευσή στη Συστημική – Οικογενειακή Ψυχοθεραπεία και παράλληλα ξεκίνησε να δουλεύει όπως πάντα ονειρευόταν, με παιδιά, εφήβους και τις οικογένειές τους στην πόλη μας. Μας μιλάει για ελεύθερο χρόνο και ψυχολογία.