Η Άρτεμις Καρμπά μας μιλά για τη μοναξιά των εκπαιδευτικών και το project share-call

Συνέντευξη στην Ιωάννα Σεραφειμίδου

Η Άρτεμις Καρμπά είναι παιδαγωγός και έχει εκπαιδευτεί στην εμψύχωση ομάδων με τη μέθοδο της Παρεμβαίνουσας μη Κατευθυντικότητας (ΝDI).

Σπούδασε στο Τμήμα Προσχολικής Αγωγής κι Εκπαίδευσης της Παιδαγωγικής σχολής ΑΠΘ και στη συνέχεια απέκτησε μεταπτυχιακή ειδίκευση στην Περιβαλλοντική εκπαίδευση. Της αρέσουν τα παραμύθια, οι λύκοι και οι κόκκινες μύτες.

Έχει συμμετάσχει σε θεατρικές ομάδες και εργαστήρια για την τέχνη του κλόουν, αναζητώντας νέους τρόπους έκφρασης και επικοινωνίας. Εμπνεύστηκε, σχεδίασε και διαχειρίζεται το project share-call, το οποίο απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς κάθε βαθμίδας και ειδικότητας.

Μίλησε μας λίγο για το project σου.

Είναι ένα εγχείρημα που έχει ως σκοπό να παρέχει υποστήριξη και έμπνευση στους εκπαιδευτικούς με όραμα την ποιοτική εκπαίδευση. Η καθημερινή πραγματικότητα στα σχολεία είναι πολύ δύσκολη και οι εκπαιδευτικοί έχουν να αντιμετωπίσουν σύνθετα προβλήματα χωρίς ουσιαστική στήριξη. Μιλώντας με συναδέλφους/ισσες τόσα χρόνια, καταλαβαίνω πως νιώθουν μοναξιά και βλέπω πως ενώ έχουν πολύ μεράκι και υπέροχες ιδέες, κουράζονται, απογοητεύονται, χάνουν τη δύναμή τους.

Αυτό είναι αλήθεια, μου το αναφέρουν και εμένα, συχνά, αυτό οι εκπαιδευτικοί.

Τα άτομα έχουν ανάγκη να μιλήσουν, να ακουστούν! Συχνά μιλούν και μοιράζονται τις αγωνίες και τις σκέψεις τους με μέλη της οικογένειάς τους και με φίλους. Με μερικές φίλες μου να φανταστείς, τις περισσότερες φορές που βρισκόμαστε μιλάμε κυρίως για τους μαθητές/τριές μας και πώς μπορούμε να τους/τις υποστηρίξουμε καλύτερα. Κάποιες φορές δεν μένει καν χρόνος για να συζητήσουμε άλλα θέματα. Αυτή η διαπίστωση με οδήγησε να σκεφτώ πως υπάρχει ανάγκη να δημιουργηθεί ένας «χώρος» στον οποίο οι εκπαιδευτικοί μπορούν να «χουχουλιάσουν», να ακούσουν ο ένας τον άλλο, να μοιραστούν όσα τους απασχολούν αλλά και να μάθουν, να πειραματιστούν, να εξελίξουν τα εκφραστικά τους μέσα.

Και κάπως έτσι δημιουργήθηκε το share-call΄;

Ακριβώς! Έχω εμπειρία από ομάδες προσωπικής ανάπτυξης και έχω παρατηρήσει πόσο ευεργετική είναι για τα άτομα η συμμετοχή σε αυτές.

Παρόμοιο αντικείμενο είχε και η μεταπτυχιακή μου έρευνα και τα αποτελέσματά της ήταν πολύ ελπιδοφόρα. Αυτό με ώθησε στο να προσπαθήσω να δημιουργήσω το share-call με ομάδες προσωπικής και επαγγελματικής ανάπτυξης που να απευθύνονται όμως σε εκπαιδευτικούς.

Έτσι, κατέθεσα την ιδέα μου στο πρόγραμμα υποτροφιών START-Create Cultural Change! Το share-call είναι ένα από τα 15 έργα που διακρίθηκαν!

Μίλησέ μας για την εμπειρία σου ως υπότροφος του START.

Το START υποστηρίζει καινοτόμες πρωτοβουλίες κοινωνικού πολιτισμού, εγχειρημάτων δηλαδή που αξιοποιούν την τέχνη ως εργαλείο και όχημα για τη δημιουργία λύσεων σε κοινωνικά προβλήματα. Άτομα με καινοτόμες ιδέες κατέθεσαν τις προτάσεις τους και όσοι/ες επιλεχθήκαμε ταξιδέψαμε για 2 μήνες στην Γερμανία, όπου συμμετείχαμε σε ένα εντατικό πρόγραμμα κατάρτισης στον κοινωνικό πολιτισμό και το “cultural management”, αποκτήσαμε δηλαδή γνώσεις και εμπειρία στο σχεδιασμό και τη διαχείριση πολιτισμικών πρωτοβουλιών/projects. Αυτές οι γνώσεις αλλά και η μετέπειτα υποστήριξη του START ήταν πολύτιμες για να έχει το share-call μια δυναμική αρχή!

Αλήθεια, τι σημαίνει share-call?

Χαίρομαι που το ρωτάς αυτό! Είναι ένα λογοπαίγνιο με την λέξη circle, δηλαδή κύκλος.

Το share-call είναι ένα κάλεσμα (call) για μοίρασμα (share) στον κύκλο! Στις ομάδες μας δεν υπάρχει ιεραρχία, δεν υπάρχει δηλαδή κάποιος που ηγείται. Τα μέλη αλλά και οι εμψυχώτριες έχουν ίση «απόσταση» σαν να είναι σημεία σε έναν κύκλο. Οι εμψυχώτριες ακολουθούν την μέθοδο της Παρεμβαίνουσας μη Κατευθυντικότητας (ΝDI).

Πες μου περισσότερα για την Παρεμβαίνουσα μη Κατεθυντικότητα, περίεργο όνομα.

Οι εμψυχωτές/τριες της Παρεμβαίνουσας μη Κατευθυντικότητας (NDI) κάνουν προτάσεις στα μέλη και διευκολύνουν την διαδικασία της έκφρασης και της επικοινωνίας, δεν επιβάλουν όμως κάποια κατεύθυνση. «Ακούν» προσεκτικά και ακολουθούν τις ανάγκες και τις επιθυμίες της ομάδας.

Πρόκειται για μία κατεξοχήν δημοκρατική διαδικασία που μπορεί να επηρεάσει και τον τρόπο που διαχειρίζεται ο/η εκπαιδευτικός την ομάδα της τάξης του. Στόχος μας είναι τα μέλη της ομάδας που το επιθυμούν, να γνωρίσουν βιωματικά, μέσω δηλαδή της εμπειρίας της συμμετοχής τους, τις αρχές της μεθόδου ΝDI που συγκροτήθηκε από τον Γάλλο καθηγητή Michel Lobrot. (Περισσότερα μπορεί να διαβάσει κανείς εδώ.)

Τι άλλο συμβαίνει σε μία σταθερή ομάδα share-call;

Μου φαίνεται πάντα πολύ δύσκολο να περιγράψω τι πραγματικά συμβαίνει σε μία ομάδα, το κλίμα που δημιουργείται, τα συναισθήματα.

Δεν είμαι μόνο εγώ, συχνά ακούω μέλη ομάδων NDI να παραδέχονται πως δυσκολεύονται να μεταδώσουν σε άτομα του περιβάλλοντός τους τι «γίνεται εκεί». Μπορώ να πω πως η διαδικασία περιλαμβάνει βιωματικές ασκήσεις και παιχνίδια που κινητοποιούν το σώμα, το συναίσθημα και το νου, που διευκολύνουν την αλληλεπίδραση και το να γνωρίσουν τα άτομα καλύτερα τον εαυτό τους και τους άλλους.

Και οι «Δευτέρες των δασκάλων» τι είναι;

Οι «Δευτέρες των δασκάλων» είναι αυτοτελείς συναντήσεις για εκπαιδευτικούς με ποικίλο περιεχόμενο που στόχο έχουν να διευρύνουν οι συμμετέχοντες/ουσες τα εκφραστικά τους μέσα, να εμπνευστούν, να έρθουν σε επαφή με «κάτι» που παρουσιάζει εκπαιδευτικό ενδιαφέρον.

Συνήθως καλούμε καλλιτέχνες και παιδαγωγούς που αγαπάμε και έχουμε συμμετέχει στο παρελθόν σε εργαστήριά τους. Πριν την καραντίνα υλοποιήσαμε ένα εργαστήριο για το κουκλοθέατρο στην εκπαίδευση, ένα εργαστήριο για κλόουν-εκπαιδευτικούς και το χιούμορ στη σχολική τάξη καθώς και ένα εργαστήριο για την καταπολέμηση των έμφυλων στερεοτύπων στο σχολείο.

Και τώρα με την καραντίνα πώς συνεχίζετε;

Χρειάστηκε να τροποποιήσουμε τις δραστηριότητές μας. Με τα μέλη της σταθερής μας ομάδας συναντιόμαστε τακτικά μέσω βιντεοκλήσης. Κάνουμε ασκήσεις αυτόματης γραφής και παίζουμε παιχνίδια, μεταμορφωνόμαστε, ανταλλάζουμε ιδέες και γελάμε, γελάμε πολύ!

Τώρα θα ξεκινήσουμε και μελέτη άρθρων που αφορούν τη δυναμική των ομάδων και την βιωματική εκπαίδευση.

Και με τις ανοιχτές συναντήσεις τι γίνεται;

Προσαρμοζόμαστε! Με την ευκαιρία να σε καλέσουμε το Σάββατο 16/5 στη διαδικτυακή ομιλία-συζήτηση με τίτλο «Μη κατευθυντικότητα και δημοκρατική παιδεία» που διοργανώνει η ομάδας της Σύμπραξης, της EUDEC Greece και στην οποία είμαι καλεσμένη ως ομιλήτρια.

Επίσης, με τις κουκλοπαίχτριες Gypsy Moth έχουμε οργανώσει online σεμινάρια για την εμψύχωση αντικειμένων και θεατρικής κούκλας στην εκπαίδευση. Έχουν πραγματοποιηθεί ήδη δύο και μέσα στον Μάιο θα πραγματοποιηθούν άλλα τέσσερα (Δείτε εδώ). Επίσης, βρισκόμαστε τώρα σε διαδικασία σχεδιασμού online σεμιναρίων για την επόμενη σχολική χρονιά, καθώς η δια ζώσης πραγματοποίηση εργαστηρίων θα είναι δύσκολη.

Πες μας περισσότερα για την επόμενη σχολική χρονιά, τι ετοιμάζετε;

Θα συνεχίσουμε τις ανοιχτές συναντήσεις με ποικίλη θεματολογία (εργαστήρια για την τέχνη στην εκπαίδευση, για την περιβαλλοντική εκπαίδευση, τη βιωματική μάθηση κλπ).

Και φυσικά θα δημιουργηθούν κι άλλες σταθερές ομάδες share-call. Θα δημιουργηθεί και μία πρωινή ομάδα που θα απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς που δουλεύουν απογευματινές ώρες (πχ. σε φροντιστήρια). Θέλουμε να δημιουργηθεί μία ομάδα υποστήριξης για τους «απογευματινούς» εκπαιδευτικούς που λόγω ωραρίου αδικούνται και σπάνια μπορούν να συμμετέχουν σε εκπαιδευτικά σεμινάρια.

Σκεφτόμαστε επίσης τη σύσταση μίας μεικτής ομάδας με γονείς και εκπαιδευτικούς επειδή πιστεύουμε ότι θα είναι πολύ εμπλουτιστική η συνύπαρξή τους. Ακόμη, αν κάποιο σχολείο ή εκπαιδευτικός χώρος το επιθυμεί, μπορούμε να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε αντίστοιχες δράσεις με βάση τις δικές τους ανάγκες, στο χώρο μας ή στο δικό τους.

Φέτος πού υλοποιούνται οι δράσεις σας;

Συνεργαζόμαστε σε επιστημονικό και πρακτικό επίπεδο με το Ινστιτούτο Βιωματική Παρέμβαση ΝDI και οι δράσεις μας (πριν την καραντίνα) πραγματοποιούνταν στο χώρο τους. Το ινστιτούτο είναι ένας φορέας που παρέχει, μεταξύ άλλων, υπηρεσίες εκπαίδευσης στην εμψύχωση των ομάδων, στη συμβουλευτική και στη ψυχοθεραπεία, με τη μέθοδο της ΝDI. O χώρος τους είναι κατάλληλα διαμορφωμένος για να φιλοξενεί ομάδες και εκπαιδευτικές δράσεις/εκδηλώσεις.

Ποιο είναι το κόστος συμμετοχής στις δράσεις σας;

Τη φετινή σχολική χρονιά το project υποστηρίζεται από το πρόγραμμα START-Create Cultural Change επομένως η συμμετοχή των εκπαιδευτικών είναι δωρεάν. Σημαντική σε αυτή τη προσπάθεια είναι και η βοήθεια της χορηγού εταιρίας χαρτικών και σχολικών ειδών SALKO. Την επόμενη σχολική χρονιά θα υπάρχει ένα χαμηλό αντίτιμο συμμετοχής ώστε να μπορούν όλες και όλοι να συμμετέχουν χωρίς να μείνει κανείς εκτός «κύκλου».