Γράφουν οι:

Χαρούλα Κρομυάδου, Φιλόλογος – MΑ στη Σχολική Παιδαγωγική, Κωνσταντία Λιούζα, Φιλόλογος – MΑ στη Λογοτεχνική Εκπαίδευση

Ανοίγοντας την όρεξη για διάβασμα

Η αναγνωστική εμπειρία έχει συνδεθεί συχνά με καταναγκασμούς και ωφελιμιστικές δραστηριότητες. Το διάβασμα για πολλά παιδιά θεωρείται μια κουραστική, πιθανώς και βαρετή ασχολία για τον ελεύθερο χρόνο τους, καθώς προτιμούν να τον περνούν παρακολουθώντας τηλεόραση, παίζοντας ηλεκτρονικά παιχνίδια κ.ά. Συνήθειες που συχνά μας ακολουθούν και στην ενήλικη ζωή. Όμως, ακόμα και αν εμείς ως ενήλικοι αγαπάμε τα βιβλία, δε σημαίνει ότι και τα παιδιά μας θα οδηγηθούν απαραίτητα σε φιλαναγνωστικές συμπεριφορές. Πώς, λοιπόν, μπορούμε να δώσουμε στα παιδιά την όρεξη για διάβασμα;

Δημιουργούμε ευχάριστο αναγνωστικό περιβάλλον

Η σχέση του παιδιού με το βιβλίο μπορεί να εξελιχθεί σε σχέση ζωής. Το να μάθουμε στα παιδιά να αγαπούν το βιβλίο είναι μια πάρα πολύ απλή, αλλά ταυτόχρονα και μια πολύ σύνθετη υπόθεση. Είναι μια διαδικασία που δεν μπορούμε  να επιβάλλουμε πιέζοντας τα παιδιά. Μπορούμε όμως εύκολα να δημιουργήσουμε ένα ευνοϊκό και κατάλληλο περιβάλλον για να ενθαρρύνουν τα παιδιά να διαβάζουν βιβλία. Από τα πρώτα κιόλας βήματα η εξοικείωση των παιδιών με τα βιβλία γύρω τους είναι σημαντική. Μια γωνιά με βιβλία, η δημιουργία βιβλιοθήκης, η διακόσμηση του χώρου μας με θέματα από αγαπημένα βιβλία κ.ά. συντελούν σε αυτή. Η αφήγηση ιστοριών ή να διαβάζουμε μαζί με το παιδί ένα βιβλίο, σε όποια ηλικία κι αν είναι, ενισχύει τη συναισθηματική σχέση μεταξύ μας και το βιβλίο γίνεται αφορμή ευχάριστων εμπειριών. Ακόμα και όταν διαβάζουμε εμείς ένα βιβλίο ας προτρέψουμε το παιδί να μας μιμηθεί, αλλιώς μπορεί να εκληφθεί ως μια συμπεριφορά που ανήκει μόνο σε εμάς τους ενήλικες.

Η ανάγνωση είναι παιχνίδι!

Για να γίνει η ανάγνωση απόλαυση και να μάθει το παιδί να αντλεί ευχαρίστηση απ’ αυτήν πρέπει να τη δει όπως το παιχνίδι, γιατί έχει 2 κοινά στοιχεία με αυτό: την γνώση και την απόλαυση. Το παιχνίδι είναι μια ελεύθερη δραστηριότητα, μας απορροφά έντονα και είναι ‘πλασματική’, καθώς παίζουμε χρησιμοποιώντας τη φαντασία μας. Παρομοίως κι ένα βιβλίο. Είναι ένας τρόπος να ‘παίξουμε’, να εξερευνήσουμε έναν κόσμο πέρα από την πραγματικότητα. Ας μετατρέψουμε ελεύθερα, λοιπόν, τα βιβλία σε παιχνίδι. Παιχνίδια με αφορμή το βιβλίο ως αντικείμενο, με τις εικόνες ή/και τις λέξεις του βιβλίου, με την κίνηση και το σώμα μας, τους ήχους, τις μυρωδιές. Η αναγνωστική εμψύχωση μπορεί να αξιοποιήσει όλες τις αισθήσεις του παιδιού και να εμπλέξει δραστηριότητες αφήγησης, δραματοποίησης, απτικότητας, εικαστικές και, φυσικά, γλωσσικές. Κλειδιά στην καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας είναι η δημιουργικότητα και η φαντασία. Η απόλαυση της ανάγνωσης δεν υποκινείται με ορθολογικό τρόπο, αλλά ενθαρρύνεται όταν βιώνουμε το διάβασμα ως διάλογο ανάμεσα στη φαντασία και το κείμενο. Η απόλαυση της ανάγνωσης, όπως και του παιχνιδιού, είναι ο τρόπος με τον οποίο νιώθουμε ότι ζήσαμε μέσα μας μια στιγμή φανταστικής ζωής.

«Πρέπει να διαβάζουμε αυτά που μας αρέσουν!»

Στην αγάπη για τα βιβλία δεν υπάρχουν «πρέπει», αλλά «μου αρέσει». Ας αφήσουμε στο παιδί την ελευθερία της επιλογής. Το «καλύτερο» βιβλίο είναι το καλύτερο για κάποιον συγκεκριμένο αναγνώστη που κατάφερε να τον προσελκύσει και να τον κερδίσει, όχι απαραίτητα και για κάποιον άλλον. Συνεπώς, δεν υπάρχουν «καλά» και «κακά» αναγνώσματα. Όλα, όσο ποιοτικά ή όχι κι αν τα θεωρούμε, έχουν να προσφέρουν κάτι στη γλωσσική, συναισθηματική, γνωστική ανάπτυξη του παιδιού, αναλόγως με το πλαίσιο στο οποίο συντελείται η ανάγνωση. Οι αναγνωστικές μας εμπειρίες λειτουργούν σωρρευτικά και η εξέλιξη του παιδιού σε έναν κριτικό αναγνώστη θα περάσει από πολλά στάδια.

Τα διαβάζουμε όπως μας αρέσουν

Ας μην ‘λογοκρίνουμε’ τις αναγνωστικές προτιμήσεις των παιδιών, καθώς μόνο αν ένα ανάγνωσμα τους αρέσει, θα το απολαύσουν. Ας αφήσουμε, λοιπόν, τα εικονογραφημένα, τα χιουμοριστικά, την επιστημονική φαντασία, την περιπέτεια και το φανταστικό στοιχείο, δημοφιλή είδη μεταξύ των παιδιών, να αποτελούν κίνητρο ανάγνωσης. Εκτός από τις προτιμήσεις των παιδιών μας, οφείλουμε να απο-στιγματίσουμε και οποιαδήποτε άλλη συνήθεια γύρω από το βιβλίο. Όπως το πού διαβάζουμε· στο πάτωμα, στο αυτοκίνητο, στο πάρκο, ή το πώς διαβάζουμε· λίγες σελίδες από το τέλος, αφήνουμε στη μέση το βιβλίο, το διαβάζουμε πολλές φορές, διαβάζουμε δυνατά ή με μουσική, θέλουμε ησυχία, μπαίνουμε στο κλίμα του βιβλίου και μεταμφιεζόμαστε.

Ο Φιλίπ Μπρασέρ στο βιβλίο του 1001 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΑΓΑΠΗΣΩ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ δίνει προτάσεις με αφετηρία ένα βιβλίο, όπου ένα παιδί μπορεί να παίξει, να ζωγραφίσει, να ανακαλύψει, να συζητήσει και να ανάγει το βιβλίο από πηγή μάθησης σε πηγή ψυχαγωγίας. Με αφορμή, λοιπόν, την επανέκδοση του βιβλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο στο ΟΞΥΓΟΝΟ το Σάββατο, 22 Νοεμβρίου 2014, στις 10.00 το πρωί θα υλοποιηθεί εργαστήριο για τους γονείς και τα παιδιά τους που κάνουν μαζί τα πρώτα τους βήματα για να αγαπήσουν τα βιβλία και να γίνει η ανάγνωση αγαπημένη συνήθεια.

Δείτε την εκδήλωση στην ιστοσελίδα του ΟΞΥΓΟΝΟΥ ή στο facebook και δηλώστε συμμετοχή μαζί με το παιδί σας!

Λίγα λόγια για την Χαρούλα Κρομυάδου

Η Χαρούλα Κρομυάδου είναι φιλόλογος-παιδαγωγός. Σπούδασε στο Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής του Α.Π.Θ. και έκανε μεταπτυχιακό στη Σχολική Παιδαγωγική και την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Από το 2000 υλοποιεί προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για παιδιά και ενήλικες στον ΑΡΚΤΟΥΡΟ. Υλοποιεί εκπαιδευτικές δράσεις δημιουργικής γραφής. Συμμετείχε στη συγγραφική ομάδα  του φακέλου «Ο ξένος: εικόνες του άλλου στη λογοτεχνία». Έχει εργαστεί ως ερευνήτρια στη Μονάδα Έρευνας Σχολικών Βιβλίων (Α.Π.Θ.), σε έρευνες για τη διδασκαλία και την αξιολόγηση, τον κοινωνικό αποκλεισμό και τις αναγνωστικές συνήθειες των εφήβων. Είναι εκπαιδεύτρια ενηλίκων (ΣΔΕ, ΙΕΚ, Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, ΟΞΥΓΟΝΟ) και σχεδιάζει διαδραστικά εκπαιδευτικά προγράμματα εστιασμένα στη βιωματική μάθηση, τον μιντιακό γραμματισμό, τη λογοτεχνία και το φυσικό περιβάλλον.

Λίγα λόγια για την Κωνσταντία Λιούζα

Η Κωνσταντία Λιούζα είναι απόφοιτος του Τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής του Α.Π.Θ. με μεταπτυχιακές σπουδές στη Λογοτεχνική Εκπαίδευση, καθώς και τις Πολιτισμικές Σπουδές και τη Σημειωτική. Εχει συμμετάσχει σε ερευνητικά προγράμματα για τον κοινωνικό αποκλεισμό, την πολυπολιτισμικότητα και τις αναγνωστικές συνήθειες εφήβων. Ασχολείται με τον σχεδιασμό και την υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε πολιτιστικούς φορείς, οργανώσεις και σχολεία, καθώς και προγραμμάτων δημιουργικής απασχόλησης. Συμμετέχει σε εκπαιδευτικές δράσεις, δημιουργικά εργαστήρια και πολιτιστικές εκδηλώσεις για το παιδί. Δραστηριοποιείται εθελοντικά στη Σχεδία στην Πόλη. Επίσης, στο ΟΞΥΓΟΝΟ σχεδιάζει και υλοποιεί σεμινάρια.