‘Όσο είναι αλήθεια πως τα δικαιώματα της εξέλιξης ταυτίζονται με τα δικαιώματα της αιώνιας νεότητας, άλλο τόσο είναι αλήθεια πως το αύριο πλάθεται πάντα με τα υλικά του χτες. […] Ένας πολιτισμός τότε μονάχα μπορεί να ’χει γερά θεμέλια, όταν είναι ριζωμένος σε μια βαθιά συνείδηση του παρελθόντος του, του άμεσου παρελθόντος του.’ Δ. Λουκόπουλος, 1938
Το Λ.Ε.Μ.Μ.-Θ. ερευνά και μελετά τον παραδοσιακό πολιτισμό των τελευταίων αιώνων και χρόνων στο βορειοελλαδικό χώρο. Συλλέγει, συντηρεί, διαφυλάσσει και καταγράφει τα υλικά τεκμήρια του πολιτισμού αυτού, τα οποία εκθέτει στο κοινό για μελέτη, παιδεία και ψυχαγωγία.
Οι συλλογές του Μουσείου αποτελούνται από 20.000 περίπου αντικείμενα από κάθε υλικό, αντικείμενα σχετικά με τη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία και με τεχνικές, όπως η υφαντική, η ραπτική, η κεντητική, η μεταλλοτεχνία, η ξυλοτεχνία, η κεραμική. Πρόκειται για αντικείμενα που εξυπηρετούσαν τις βασικές βιοτικές ανάγκες του ανθρώπου (διατροφή, στέγαση, ένδυση), αλλά και αντικείμενα που χρησιμοποιούνταν στο πλαίσιο της κοινωνικής και της πνευματικής ζωής του.
Το Μουσείο, μέσα από τη γνώση της κοινωνίας του χθες, επιδιώκει την κατανόηση του σήμερα. Ο ρόλος του είναι κατεξοχήν κοινωνικός. Μέσα από την πολύπλευρη δράση του (εκθέσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, εκδόσεις, εκδηλώσεις) επικοινωνεί με τον κόσμο, συμμετέχει στα πολιτιστικά δρώμενα και παρεμβαίνει στην κοινωνία.
Το Μουσείο είναι ανοικτό στην κοινωνία για παιδεία και ψυχαγωγία…
Το Μουσείο αποτελεί πηγή συμπυκνωμένων και σύνθετων διαχρονικά πληροφοριών και μηνυμάτων. Θέτει ερωτήματα, δίνει εξηγήσεις, προβληματίζει. Μέσα από τα «σήματα» που εκπέμπει και τις αποκωδικοποιήσεις των σημάτων αυτών από το κοινό, το Μουσείο εκπαιδεύει.
Το Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας-Θράκης είναι ένας χώρος εκπαίδευσης, ανοικτός και προσιτός σε όλους, είναι ένα «άλλο» σχολείο, που με τη μοναδικότητα και ποικιλία των αντικειμένων της παραδοσιακής κοινωνίας, καλεί το κοινό, παιδιά και ενήλικες, σε ένα διάλογο με την ιστορία του άμεσου παρελθόντος.
Το Λ.Ε.Μ.Μ.-Θ. από την ίδρυσή του, το 1970, έθεσε στο κέντρο της παιδευτικής πολιτικής του το παιδί, αντιμετωπίζοντάς το σε οποιαδήποτε ηλικία με ιδιαίτερο σεβασμό. Η επιλογή αυτή υπαγορεύτηκε από δυο λόγους: Αφενός μεν από το γεγονός ότι τα παιδιά, μέσα από τις σχολικές τάξεις, συγκροτούσαν ανέκαθεν την πολυπληθέστερη ομάδα επισκεπτών στο Μουσείο, αφετέρου δε γιατί αποτελεί ακράδαντη πεποίθηση ότι η επαφή της νέας γενιάς με το χώρο του Μουσείου δημιουργεί ευνοϊκές προϋποθέσεις για ώριμους αυριανούς επισκέπτες, σκεπτόμενους και καλλιεργημένους ενήλικες, κοινωνικά και πολιτισμικά ευαίσθητους ανθρώπους.
Έως το 1985 οι ίδιοι οι ερευνητές του Λ.Ε.Μ.Μ.-Θ. αναλάμβαναν καθημερινά το επίπονο έργο των ξεναγήσεων των σχολείων, ενώ από το 1981 είχαν ήδη ενταχθεί στις βασικές δραστηριότητες του ιδρύματος ο σχεδιασμός, η οργάνωση και η εφαρμογή εκπαιδευτικών προγραμμάτων για παιδιά σχολικής και προσχολικής ηλικίας.
Έκτοτε, η εκπαιδευτική δραστηριότητα του Μουσείου αναπτύσσεται στους τομείς τωνξεναγήσεων, εκπαιδευτικών προγραμμάτων, διαγωνισμών, εργαστηρίων, εκδόσεων -έντυπων και ηλεκτρονικών- καθώς και εκδηλώσεων, συμπεριλαμβανομένων και τωνεπιστημονικών συναντήσεων με εκπαιδευτικούς και γονείς.
Σήμερα στο Μουσείο δύο ειδικοί επιστήμονες, μουσειοπαιδαγωγοί, έρχονται σε επαφή με τα παιδιά και εφαρμόζουν τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Ιδρύματος.
Το πρόγραμμα εφαρμογής των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων του Μουσείου ανακοινώνεται κάθε χρόνο στα σχολεία μέσω των Διευθύνσεων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, μέσω του Τύπου και από την ιστοσελίδα του ΛΕΜΜ-Θ. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να παίρνουν πληροφορίες στα τηλέφωνα: 2310 830591, 2310 889840.
Στα σχέδια του Μουσείου, εντάσσεται, στο πλαίσιο και του θεσμού της διά βίου εκπαίδευσης, ο σχεδιασμός, η οργάνωση και η υλοποίηση προγραμμάτων (εργαστήρια, σεμινάρια κ.ά.) για ενήλικες -ανθρώπους τρίτης ηλικίας, άτομα με ειδικές ανάγκες, εθνικές και κοινωνικές μειονότητες, αλλά και κάθε πολίτη- με στόχο τη διεύρυνση των ενδιαφερόντων τους, τη βελτίωση της προσωπικής τους ζωής, την άνοδο, γενικότερα, του πολιτιστικού επιπέδου της σύγχρονης κοινωνίας. Επιπλέον, προγραμματίζονται δράσεις που θα απευθύνονται σε μικτές ομάδες παιδιών και ενηλίκων.
