To Aρχαιολογικό Mουσείο Θεσσαλονίκης στεγάζεται από το 1962 σε κτήριο του αρχιτέκτονα Πάτροκλου Καραντινού και είναι κηρυγμένο ως διατηρητέο μνημείο νεότερης κληρονομιάς, καθώς αποτελεί ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα του μοντερνισμού στην Ελλάδα.
Στις συλλογές του φιλοξενεί μεμονωμένα έργα τέχνης και ανασκαφικά σύνολα από ολόκληρη τη Μακεδονία μιας και η αρχαιολογική υπηρεσία ήταν η πρώτη δημόσια υπηρεσία που ιδρύθηκε αμέσως μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης. Από το 2002 με προεδρικό διάταγμα αποτελεί ανεξάρτητη ειδική περιφερειακή υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού. Το 2003 μετασκευάστηκε ριζικά, προκειμένου να εκσυγχρονιστεί μηχανολογικά και να ανταποκριθεί στις νέες μουσειολογικές επιταγές.
Η επανέκθεση των αρχαιοτήτων του οργανώθηκε σε έξι νέες μόνιμες εκθεσιακές ενότητες διαρθρωμένες θεματικά, έτσι ώστε να καλύπτονται όλες οι εκφάνσεις του ιδιωτικού και δημόσιου βίου της αρχαιότητας.
Ετησίως οργανώνει, επίσης, μία μεγάλη περιοδική θεματική έκθεση και 2–5 μικρότερες, που καλύπτουν ιδιαίτερα και ξεχωριστά ζητήματα της καθημερινότητας των αρχαίων Μακεδόνων σε συσχετισμό με το υπόλοιπο πολιτισμικό πλαίσιο στον ελλαδικό χώρο και σε συνάφεια με την ευρύτερη ζώνη όλης της νοτιοανατολικής λεκάνης της Μεσογείου.
